Er kan veel gezegd worden over De Standaard, maar niet dat die krant geen gevoel heeft voor timing of niet weet wat er in de wereld rondom haar gaande is. Terwijl Brussel steeds meer het toneel wordt van een drugsoorlog in Latijns-Amerikaanse stijl, en complete wijken onder de controle komen van gangs, publiceerde DS afgelopen maandag een opiniestuk van ene An Mertens. Ze is kunstenaar, schrijver, lid van een artistiek collectief van mensen, bomen en algoritmes. En ze heeft een boodschap voor wie vindt dat het stilaan welletjes is: het ligt aan uw en mijn racisme.

Ann voelt zich als geprivilegieerde ‘witte burger’ verantwoordelijk voor het drugsgeweld, en vindt het maar normaal dat allochtone jongeren carrière maken in die sector. In het stukje, dat ze in samenwerking met een boom in het Zoniënwoud schreef (het staat er zo, ik verzin het niet), raadt ze de witte mensen dringend aan zich te bezinnen. ‘Ik probeer mijn blinde privileges te herkennen, me te engageren voor meer gelijke kansen, aandacht te geven aan Belgen van andere origine, hun een plek en veiligheid te bieden, waar ik kan.’

Veiligheid, zowaar. De opinieredactie van DS is bekend en berucht voor haar gedrevenheid om vooral woke links een forum te geven. Op zich is dat een keuze als een andere, en als de krant ongewilde satire wil brengen, is dat haar zaak. Toch is het opnieuw een staaltje van journalistieke ambitie om de waarheid geweld aan te doen, en de realiteit te bedekken met een waas van framing en indoctrinatie.

Propaganda en entertainment

De dag van vandaag. (VRT 1)

De afgelopen dagen verdrongen politici elkaar wereldwijd om hulde te brengen aan Aleksej Navalny, bezweken in een door Stalin opgerichte Siberische goelag. Zij die denken dat er met Poetin zaken te doen zijn, mogen de dood van Navalny als een waarschuwing zien. Maar bij die hulde hoort ook een stuk hypocrisie. Het doet denken aan de grote betoging anno 2015 na de Charlie-aanslag in Parijs, waar alle groten der aarde present waren om op te komen voor het recht op vrije meningsuiting. Onder hen de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov.

We leven in een hyper-theatraal universum, een spektakelmaatschappij waarin schijn alles is. De kwaliteit van onze democratie is dermate slecht, en de bevolking dermate afgestompt, dat het verschil met een totalitaire staat als Rusland of China steeds kleiner wordt. Het politieke cynisme en de mediacultuur zijn de versnellers van deze aftakeling. Ze vormen één toxische cocktail die gericht is op de eliminatie van elk kritisch instinct.

De kwaliteit van onze democratie is dermate slecht, en de bevolking dermate afgestompt, dat het verschil met een totalitaire staat als Rusland of China steeds kleiner wordt.

Wie denkt dat er op de Russische TV alleen maar staatspropaganda, op militaire toon afgedreunde nieuwsberichten, en toespraken van de grote leider te bekijken vallen, vergist zich schromelijk. Nergens valt er meer leut te beleven dan op pretzenders als Rossiya-1 en Pervyj kanal: domgrappige kwissen, hilarische babbelsessies, verborgen camera, travestieshows, u noemt het, ze hebben het. Het werpt een ander licht op het entertainment dat onze openbare omroep aanbiedt, waarin steeds dezelfde BV’s de lachband aanzwengelen. Niet toevallig is de VRT ook toonaangevend inzake indoctrinatie en zogenaamde ‘constructieve’ journalistiek, met iconen als Rudi Vranckx.

De nieuwsdienst opereert bij de genade van de showbizz en de soapformats. Die twee vullen mekaar perfect aan. Door het echte debat en de tegenspraak zorgvuldig te mijden, wordt een pensée unique geserveerd, met ontspanning/humor als glijmiddel. Niet te vergeten uiteraard de sport, vooral het voetbal. Propaganda kan niet zonder entertainment -alleen in Noord-Korea lukt dat nog.

Ver(d)waezing

Fly, de übermacho van de special forces die de Waes-expeditie op sleeptouw neemt.

Dé hype van het moment is Kamp Waes, Het VRT-1 programma waarin we de uithoudingsproeven mee beleven van 15 geselecteerde Vlamingen. Het is een format, aangeleverd door het productiehuis De Mensen, ooit opgericht door lolbroek Ben Crabbé. Het Belgisch leger, en nog wel de Special Forces (de vroegere para’s), verlenen hun volle medewerking aan het programma en organiseren de voorbereidende testen. Dat is het leger dat volgens gepensioneerd generaal Marc Thys al na een paar uren met stenen zal moeten gooien als er een oorlog uitbreekt.

Werkelijk alle ‘serieuze’ media, van De Standaard over De Morgen tot Knack en Humo, berichten met journalistieke ernst over elke wind die in de groep gelaten wordt, als ging het over het front in Oekraïne.

Dat landsverdediging opdraaft in een goed geregisseerd reality-spelletje, is één ding. Maar tegelijk worden de wedervaren van deze Waes-expeditie weerom tot actualiteit gerecycleerd. Werkelijk alle ‘serieuze’ media, van De Standaard over De Morgen tot Knack en Humo, berichten met journalistieke ernst over elke wind die in de groep gelaten wordt, als ging het over het front in Oekraïne. ‘Kaat en Dries worden zeeziek en één kandidaat ontpopt zich tot stille leider’: zo luidt de kop van een Nieuwsblad-artikel. Terwijl ik dan denk: voor wie het gezien heeft is dat overbodige info, en wie het niet gezien heeft, interesseert het vermoedelijk niet.

Maar dat doet er niet toe. Meer dan twee miljoen Vlamingen vergapen er zich wekelijks aan, en lezen het dan nog eens in de krant. Stilaan wordt nieuwsmanipulatie nieuwscreatie, en dan zitten de media echt op rozen. Voor de politiek is deze verwisseling tussen fictie en realiteit misschien wel dé uitweg: een spektakeldemocratie waarin simulacres, zoals mediafilosoof Jean Baudrillard ze noemde, heel onze realiteitsbeleving vullen.

Consensueel geleuter

Julian Assange: tijd om van een Engelse naar een Amerikaanse isoleercel te verhuizen.

Neen, wij hebben geen goelags, en tot dusver riskeer ik niet ’s nachts uit mijn bed gelicht te worden omwille van deze column. Maar de cancelcultuur schuift op, wij hebben een ander censuurmechanisme, minder brutaal en minder zichtbaar, maar even efficiënt. Men moet maar vaststellen hoe ‘duidingsprogramma’s’ van de VRT-nieuwsdienst, zoals De Afspraak, versmallen tot consensueel geleuter onder zorgvuldig geselecteerde deugpronkers.

We hebben het hier dan niet over een terrorist of een zware crimineel, maar over een klokkenluider-onderzoeksjournalist. Die finaal ook gecriminaliseerd wordt.

Zei ik minder brutaal? Net nu, enkele dagen na de dood van Navalny, staat WikiLeaks-oprichter Julian Assange op het punt om uitgeleverd te worden aan de VS. Na zeven jaar gedwongen verblijf op de Ecuadoraanse ambassade in Londen, in 2019 overgebracht naar een zwaar bewaakte Britse gevangenis, met een isolatieregime dat vergelijkbaar is met dat van zijn Russische lotgenoot. We hebben het hier dan niet over een terrorist of een zware crimineel, maar over een klokkenluider-onderzoeksjournalist. Die finaal ook gecriminaliseerd wordt.

Denk dus niet te gauw: ‘we zijn hier niet in Moskou’. Misschien kunnen de Special Forces die de libertarische activist Yannick Verdyck overhoop schoten, ook Tom Waes eens polsen over een reality soap met de staatsveiligheid als sponsor. Er zit nog groei in het format.

An Mertens

Denk niet te gauw: ‘We zijn hier niet in Moskou’