De jaarlijkse klimaattop van de Verenigde Naties komt er weer aan. Ditmaal doet het wereldwijde klimaatcircus, dat reeds voor de 29ste keer wordt georganiseerd, Bakoe aan. Dat is de hoofdstad van Azerbeidzjan.

Naar alle waarschijnlijkheid zal deze zogenaamde ‘COP29’-conferentie opnieuw alle records van de vorige edities breken op vlak van hypocrisie. Zoals altijd zal men er beroemdheden en politici kunnen aanschouwen, al dan niet met privéjets gearriveerd, om er de lof te zingen van een meer klimaat-zedige levensstijl. Het bbp van Azerbeidzjan intussen, is voor zowat 90 procent van de exportinkomsten afkomstig van de olie- en gasproductie. Dat is niet bepaald in lijn met de missie van de klimaatconferentie om ‘helemaal af te stappen’ van fossiele brandstoffen.

‘COP van de Vrede’

De hernieuwde oproep tot intrusief klimaatbeleid zou op zijn minst enige democratische legitimiteit vereisen. Maar Azerbeidzjan staat niet bepaald bekend als een modeldemocratie volgens het boekje. In de mensenrechtenindex van Freedom House van dit jaar scoorde het land een 7 op 100, zowat helemaal onderaan de ranglijst.

De klimaatconferentie in Bakoe werd door de Azerbeidzjaanse regering betiteld als ‘de COP van de Vrede’. Dit terwijl Azerbeidzjan vorig jaar, in 2023, Nagorno-Karabach binnenviel, een gebied dat het betwist met Armenië, wat resulteerde in de ontheemding van niet minder dan 100.000 etnische Armeniërs. In Azerbeidzjaanse gevangenissen zitten ook klimaatactivisten zoals Anar Mammadli, die in de aanloop naar COP29 werd gearresteerd op basis van wat Amnesty International omschreef als ‘valse beschuldigingen’.

Opmerkelijk in de context van de beloften van westerse regeringen om het verbruik van fossiele brandstoffen te verminderen, is verder dat Azerbeidzjan geboekstaafd staat als een doorvoerkanaal van Russische fossiele brandstoffen naar West-Europa, om zo de sancties op de Russische energie-export te omzeilen. In 2022 ging de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula Von der Leyen, zelfs naar Bakoe om te bedelen om meer gasdeals.

Uitfaseren van fossiele brandstoffen is één ding, maar wie dat wil doen, begint uiteraard beter met het uitfaseren van de import van fossiele brandstoffen uit autoritaire landen, in plaats van de binnenlandse productie te nekken. Zeker indien die bij ons ook meestal op veel milieuvriendelijker manier gebeurt.

Zelfkastijding

Zelfkastijding zit diep ingebakken in het huidige West-Europese klimaatbeleid, en de consensus op de COP klimaatconferentie is daar zeker een van de boosdoeners van. Desondanks is een alternatief klimaatbeleid denkbaar.

In een nieuwe studie stellen het Warsaw Enterprise Institute en gelijkgestemde denktanks bijvoorbeeld voor om het collectivistische ‘Akkoord van Parijs’ te vervangen door een ‘Klimaat & Vrijheidsakkoord’. Ondertekenaars van dit internationale verdrag zouden handelsvoordelen genieten, op voorwaarde dat ze een klimaatvriendelijk vrijemarktbeleid invoeren.

De denktanks stellen dat dit de economie zou ‘ontbureaucratiseren’, samen met ‘belastingwijzigingen (…) om investeringen in PP&E (Property, Plant, and Equipment) winstgevender te maken op een manier die bedrijven niet alleen stimuleert om hun huidige capaciteiten te behouden, maar ook om te moderniseren en nieuwe projecten te ontwikkelen. Alle soorten subsidies moeten op een ordelijke en geleidelijke manier worden afgeschaft.’

Een dergelijke alternatieve aanpak zou in feite innovatie centraal stellen in plaats van een bestraffende aanpak. Niets van dit alles krijgt veel bijval tijdens de COP en we hoeven niet te verwachten dat de Europese Unie hier verandering in zal brengen.

Klimaatbelasting

Integendeel, de EU is bezig met het uitbreiden van haar ‘emissiehandelssysteem’, dat in feite fungeert als een klimaatbelasting. Hierdoor zal de aardgasprijs in de EU in 2025 naar verwachting vijf keer zo hoog zijn als in de Verenigde Staten. Alleen al de kosten van de ETS-klimaatbelasting van de EU zijn hoger dan de totale kosten van aardgas in de VS. Hoe kan de energie-intensieve industrie van Europa in vredesnaam concurreren? Toch importeert de EU vrolijk gas uit Azerbeidzjan om er vervolgens belasting op te heffen.

Daarnaast gaat de EU door met haar protectionistische klimaattarief CBAM, ondanks het feit dat dit handelspartners als India woedend maakt. In Groot-Brittannië woedt een debat over de vraag of ze het EU-klimaattarief moeten kopiëren. Een nieuwe studie van de UK Growth Commission waarschuwt evenwel dat als het VK dit zou doen, het ‘zou kunnen leiden tot een verlies van het bbp per hoofd van de bevolking van ruwweg 150 tot 300 pond’, of zelfs tot 650 pond, in het geval dat de toeleveringsketens zich zouden toespitsen op de producenten met de laagste kosten.

Uiteraard is het belangrijk om met alle landen samen te werken, wat uiteindelijk kan bijdragen aan democratisering, maar er is een verschil tussen het onderhouden van handelsbetrekkingen met Azerbeidzjan en het land gastheer te laten spelen van internationale beleidsconferenties waarvan de aanbevelingen door westerse regeringen serieus worden genomen…

Anar Mammadli

Klimaattop in Bakoe: hypocrisie ten top