Koranverbrandingen in Zweden en Denemarken zouden kunnen leiden tot het herinvoeren van blasfemiewetten langs de achterdeur. Maar is het verbranden van een Koran eigenlijk wel godslastering?

De recente reeks Koranverbrandingen in Zweden en Denemarken heeft flink wat overhoopgehaald. Niet alleen de gebruikelijke razernij in islamitische landen, maar vooral overwegingen in westerse landen om opnieuw blasfemiewetten, die godslastering verbeiden, in te voeren.

Onbruik

Zweden schafte zijn blasfemiewet al in de vorige eeuw af, Denemarken deed dat pas in 2017, na een aantal geruchtmakende zaken. Zoals de Deen die een Koran verbrandde in 2015 en dat op Facebook zette. Hij werd aangeklaagd, maar het schrappen van de blasfemiewet maakte een proces overbodig. Eigenlijk was de wet al eerder in onbruik geraakt.

Na de ophef in islamitische landen over de Mohamed-cartoons van de Deense krant Jyllands Posten, waarbij in 2005 meer dan honderd doden vielen, besloot de Deense justitie de cartoonisten niet te vervolgen. De toenmalige Deense premier Anders Rasmussen, later secretaris-generaal van de NAVO, vertikte het om aan tafel te gaan zitten met beledigde islamistische regimes die daarom hadden gevraagd. ‘Religie mag niet bepalen wat wel of niet gezegd kan worden’, vond Rasmussen.

Extremisme

Afgelopen januari begon de extremistische Deens-Zweedse politicus Rasmus Paludan met Koranverbrandingen. Hij deed dat op straat voor de Turkse ambassade in Stockholm. President Erdogan kondigde meteen aan de lopende Zweedse aanvraag voor NAVO-lidmaatschap te zullen dwarsbomen. ‘Een land dat godslastering toestaat voor onze ambassade, kan natuurlijk niet langer rekenen op onze steun’, verklaarde hij. Later deed Paludan hetzelfde voor de Turkse ambassade in Kopenhagen. Na eerst een stuk spek in de Koran te hebben gestopt.

Rasmus Paludan windt er met zijn politieke beweging Stram Kurs geen doekjes om: hij heeft de pest aan de islam en vindt dat die verboden zou moeten worden in westerse landen. Bij de laatste parlementsverkiezingen miste Stram Kurs op een haar na de Deense kiesdrempel van 2 procent.

Verbrandingen

Maar er zijn meer Koranverbranders in Denemarken en Zweden. Zoals de 37-jarige Iraakse asielzoeker Salwan Momika die een paar keer het boek in brand stak. Momika, een christen, deed het om ‘religie uit te dagen en voor vrijheid van meningsuiting te vechten’.

In één moeite verbrandde hij ook Iraakse vlaggen, waarop Irak meteen de betrekkingen met Zweden verbrak. In Bagdad werd de Zweedse ambassade bestormd en in brand gestoken. De ambassadeur hoefde niet naar een nieuw onderkomen uit te zien: hij werd het land uitgeschopt.

Diplomatie

De Organisatie voor Islamitische Samenwerking, die bestaat uit 57 voornamelijk of deels islamitische landen, riep haar leden op diplomatieke betrekkingen met zowel Zweden als Denemarken te verbreken. Ayatollah Khamenei van Iran beweerde eind juli dat een land dat ‘Koranverbranders steunde, in feite de oorlog verklaarde aan ieder islamitisch land’. Dat de Taliban in Afghanistan ook moord en brand schreeuwde en alle Zweedse hulpverleners wegstuurde, zal niemand verbazen.

Koranverbrandingen zijn niet alleen slecht voor de betrekkingen met islamitische landen, ze vergroten ook de dreiging van terroristische aanslagen. Na overleg met zijn Deense collega Mette Frederiksen verklaarde de Zweedse premier Ulf Kristersson: ‘Onze veiligheid heeft sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer zoveel risico gelopen als nu.’ Zowel Zweden als Denemarken kondigden alvast aan via nieuwe wetten de politie meer bevoegdheden te geven om de grenzen te bewaken.

Politici

Achter de moslims die in islamitische landen de straat opgaan om vlaggen en gebouwen in brand te steken, zitten steevast politici met een dubbele agenda. Erdogan stond er beroerd voor in de aanloop naar de presidentsverkiezingen in mei dit jaar, maar nu won hij ze met de hakken over de sloot.

Bovendien gaat het gerucht dat Rusland achter de schermen deze zaak heeft opgeblazen in Turkije, om de Zweedse toetreding tot de NAVO te saboteren. Russische trollen zouden het gerucht hebben verspreid dat de Zweedse regering zelf achter de Koranverbrandingen zat.

Opstand

De opstand in Irak tegen Zweden was niet alleen te danken aan de Iraakse christen die een Koran verbrandde in Stockholm, maar vooral ook aan de bekende sjiitische opstandeling in Irak, Moqtada al-Sadr. Hij grijpt iedere gelegenheid aan de Iraakse regering uit te dagen en in diskrediet te brengen.

Belangrijker is dat westerse democratieën kennelijk blasfemiewetten heroverwegen om toekomstige problemen met islamitische landen te vermijden. De Deense regering zegt een variant te zoeken die alleen het verbranden van de Koran in de buurt van ambassades verbiedt. Dat is het begin van het einde, omdat het gebeurt onder dwang van islamitische regimes, die zelf het begrip democratie nauwelijks kennen.

Westerse normen

Men zou zich eerst eens de vraag kunnen stellen wat blasfemie naar westerse normen precies is. Eén ding zeker niet: het beledigen van gelovigen. Historisch gezien zou je eerder zeggen dat blasfemie wordt gekenmerkt door twijfel aan de leer van God. Copernicus pleegde blasfemie door te beweren dat de zon niet om de aarde draaide, maar andersom. Ook Darwin pleegde blasfemie met zijn evolutieleer.

De enige vrijheid van meningsuiting die onder islamitische regimes bestaat, is de straat opgaan om tegen westerse landen te demonstreren en hun vlaggen in brand te steken. In landen als Pakistan staat de doodstraf op blasfemie. Niet zozeer omdat de Koran heilig is, maar omdat de overheid zijn macht ontleent aan die Koran. Wie blasfemie pleegt, tast die macht aan.

Protest

Vandaar dat een Iraanse vluchteling in Denemarken, kunstenaar Firoozeh Bazrafkan, vorige maand nog een Koran verscheurde voor de Iraanse ambassade in Kopenhagen. Hij wilde daarmee protesteren tegen de mishandeling van vrouwen door het Iraanse regime.

Wie zegt dat dit protest wel moet kunnen, maar Koranverbranding door een extreemrechtse politicus niet, begeeft zich op glad ijs. Onderscheid tussen ‘goede’ en ‘slechte’ blasfemie is zinloos: symboliek zou überhaupt niet als blasfemie mogen tellen. Wel het ter discussie stellen of aanvechten van de Islamitische ideologie, zoals vastgelegd in de Koran. En in het verlengde daarvan het bekritiseren van regimes die hun macht op deze ideologie baseren. Daarom moet blasfemie een recht blijven in democratische landen.

Anders Rasmussen

Het beledigen van gelovigen is geen godslastering