Ook in Scandinavië staat de politiek niet stil. In mijn vorig artikel ben ik al ingegaan op de Noorse verkiezingen en de regeringsformatie. Maar in Zweden gebeurt er ook het een en het ander. Daar rommelt het ook langs alle kanten in de politiek.

Regering

Op 21 juni van dit kaar overleefde de sociaaldemocratische EM Lofven niet de ingediende motie van wantrouwen in de ‘Riksdag’. Dat was de eerste maal in geschiedenis van het ‘Abbaland’. Alleen de groenen steunden Lofven. Zij vormden ook de basis van de minderheidsregering. De twee oppositiesteunders van dit kabinet: de centrum partij en de liberalen, stemden mee met de indieners; zijn de conservatieven van Ulf Kristersson en de Zweedse democraten (SD).

Maar op 7 juli kon Lofven toch terug her verkozen worden als premier en dit omdat de conservatieve leider geen meerderheid vond voor zijn kandidatuur. Maar Stefan Lofven (°1957) kwam snel in de media verklaren dat hij het voor bekeken wil houden en zich wil trekken als gepensioneerde.

Daarop moest de ‘Arbetareparti’ op zoek naar een nieuwe leider/leidster en die werd gevonden in de persoon van Magdelena Andersson, de minister van Financiën. Zij werd vlot verkozen als nieuwe leidster van de sociaaldemocraten.

Politieke saga

Maar dan begint de politieke saga in het parlement. Op woensdag 24 november wordt zij door de ‘Riksdag’ verkozen als de nieuwe en eerste vrouwelijke premier van Zweden. De steun komt van de twee leden in het minderheidskabinet en de twee steunders. Maar ook de linkse (Vansterpartiet) partij geeft steun.

De centrumpartij vond dat maar niets en verdenkt er Andersson van om een geheim akkoord te hebben met de linkse partij. De twee steunders: de centristen en de liberalen, hebben altijd als voorwaarde gesteld dat de linkse partij geen deel mocht uitmaken van het kabinet. Ook de liberalen treden die stelling bij van Annie Loof: de leidster van de ‘Centerpartiet’.

Dezelfde dag dient de Conservatieve partij een reeks amendementen in op de begroting 2022. Een groot aantal (o.a meer geld voor Justitie en minder taksering van olieproducten) van die amendementen behalen een parlementaire meerderheid. De sociaaldemocraten krijgen de steun van de linkse partij en de groenen (143 stemmen). Maar de Conservatieven, de SD en de christendemocraten behalen 155 stemmen. Want de liberalen en de centrumpartij (50 stemmen) onthielden zich.

Daarop zien de groenen het niet meer zitten om de regering Andersson te steunen, die dan een rechtse begroting moet gaan uitvoeren. Het resultaat is een complete patstelling en de eerste vrouwelijke regeringsleidster van Zweden heeft alle records geklopt in termijn: één dag premier!

Uiteraard heeft dit alle te maken met de al enige tijd opgestarte campagne voor de parlementsverkiezingen van 11 september 2022. Alleen dat is nog bijna één jaar en niemand weet goed hoe dit land nu verder moet bestuurd worden.

Peilingen

Ook in Zweden zijn er wekelijks peilingen. Op basis van het gemiddelde van alle peilingen van de laatste 30 dagen krijgt men het volgende beeld. De sociaaldemocraten leiden met 25,7% (min 2,5% in vergelijking met 2018) dan volgen de Moderata 22% (plus 3%). De SD staat op 20,4% (plus 3%) en zijn de linkse met 10% (plus 2%). De centrumpartij blijft op 8% staan en de christendemocraten winnen 1% naar zes. Veel spannender is het voor de groenen. Want met de gepeilde 4% staan die juist op de kiesdrempel. De liberalen staan op 3% (min 2%).

Voor de groenen en de liberalen komt het erop neer zich te profileren, want onder de kiesdrempel betekent geen zetels in 2022. De ‘Vansterpartiet’ jaagt de sociaaldemocraten op langs links. De drie andere rechtse partijen staan tezamen op 48% der stemmen in de peilingen en dat betekent een zetel meerderheid. Op tien maanden voor de verkiezingen staat Kristersson er veel beter voor dan Andersson! Dat zou dan een minderheidskabinet inhouden van de Moderata met de christendemocraten en steun vanuit de oppositie van de SD. De centrumpartij heeft ook door dat ze overbodig wordt. Deze partij en de liberalen hebben alle samenwerking met de SD steeds afgewezen.

Thema’s

Thema’s genoeg in de Zweedse politiek om ruzie te maken. Vooreerst de spanningen tussen links en rechts over de begroting en de fiscaliteit. Zweden is als EU land, nog geen lid van de eurozone. Dat komt omdat het volk dat heeft afgewezen in een referendum in 2003. Maar een aantal partijen willen daar terug over praten.

Tegenstanders zijn de groenen, de linkse partij, de SD en de centrumpartij. Ook de kerncentrales zorgen voor ruzie. De ‘Vansterpartiet’ en de groenen zijn tegen. Maar een meerderheid is voor. De rechtse partijen willen praten over een toetreding tot de NAVO en daarmede de neutraliteit (al sinds 1825 ) naar het historisch archief verwijzen. Vooral de dreiging uit Rusland speelt mede in dit dossier. Vergeet ook niet dat Zweden een erg belangrijke militaire industrie heeft. Bij een toetreding tot de NAVO krijgt die industrie ook toegang tot een grotere markt voor de verkoop. Maar vooral het migratie thema ligt uiterst gevoelig en niemand weet goed waar dat naar toe kan draaien tegen september 2022. Vooral de situatie in de grotere steden is problematisch.

Slot

De Zweedse politieke wereld zal eerst moeten uitmaken hoe dat er nog kan bestuurd worden en dit na de recente gebeurtenissen. Ongetwijfeld zal er ook een poging worden gedaan om de parlementaire verkiezingen te vervroegen, want dat komt een aantal partijen goed uit. Alleen is het niet duidelijk of daarvoor een meerderheid bestaat in de parlementaire tempel van de ‘Sveriges Rikdsdag’?

Andersson

Wat na de ééndagspremier van Zweden?