Een aanslag op een stroommast die de Tesla-fabriek bij Berlijn bedient, veroorzaakte ophef. Wie zit erachter? En hoe gaat de Amerikaanse autoproducent om met het ter beschikking gestelde terrein en zijn Duitse medewerkers?

In de vroege morgen van 5 maart ging een stroommast in Gosen Neu-Zitau, naast het gigantische fabrieksterrein van de Amerikaanse autoproducent Tesla, in vlammen op. Sindsdien staat de productie in de zogenaamde ‘Gigafactory 4’ stil.

De fabriek werd in maart 2022 geopend en biedt momenteel werk aan 11.000 mensen. Die mogen in ieder geval tot 12 maart thuis blijven. Fabrieksdirecteur André Thierig verklaarde dat de productie, in tegenstelling tot andere berichten, niet zomaar binnen enkele dagen weer kan worden opgepakt.

Naast een inzinking van de beursaandelen, veroorzaakt de brand door de productiestilstand voor miljarden euro schade. Eigenaar Elon Musk is boos: ‘De productie van elektrische voertuigen laten stoppen in plaats van voertuigen op fossiele brandstof is extreem dom.’ Ook de Duitse overheid, die in 2022 maar liefst zes miljoen euro aan bedrijfsbelasting van Tesla mocht ontvangen, was niet te spreken over de actie tegen de grootste werkgever van de deelstaat Brandenburg. ‘Onze rechtsstaat zal uiterst streng reageren op dergelijke sabotagedaden’, aldus de deelstaatminister van Binnenlandse Zaken.

Techno-fascisten

Een actiegroep die zich ‘Vulkan’ noemt, heeft de aanslag opgeëist. De aanhef van de online melding van de groep luidt: ‘We hebben Tesla vandaag gesaboteerd. Want Tesla in Grünau (eigenlijk Grünheide, nvdr) vreet aarde, grondstoffen, mensen en arbeid op en spuugt 6.000 SUV’s, moordmachines en monstertrucks per week uit. Ons cadeau voor 8 maart (Internationale Vrouwendag, nvdr) is om Tesla uit te schakelen. Omdat de volledige vernietiging van de Gigafactory en daarmee het uitschakelen van techno-fascisten als Elon Musk een stap zijn op weg naar bevrijding van het patriarchaat.’

Over Musk schrijven de activisten: ‘Voor mannen zoals hij is er nog geen scheldwoord uitgevonden om hun arrogantie, minachting voor de mensheid en asociale zucht naar macht en erkenning te beschrijven. Hij maakt geen geheim van zijn chauvinisme. Zijn propagandaplatform X is het middel om een doel te bereiken.’

Groen kapitalisme

De actie van ‘Vulkan’ is niet alleen een aanklacht tegen ‘chauvinisme en patriarchaat’. Er wordt gewag gemaakt van het ontslag van een medewerker van de ondernemingsraad. Ook de onderdrukte Oejgoeren in China en inheemse volkeren in Zuid-Amerika komen ter sprake. ‘Tesla is een symbool van groen kapitalisme en een totalitaire technologische aanval op de samenleving… Groen kapitalisme staat voor kolonialisme, landroof en een verergering van de klimaatcrisis! Lithiumbatterijen komen uit giftige mijnen in Chili en verslinden andere zeldzame metalen, wat ellende en vernietiging betekent voor de mensen in de mijnbouwgebieden’, aldus het bericht.

Al dertien jaar lang is een Berlijnse groep, die volgens Justitie uit de anarchistische beweging voortkomt, actief met soortgelijke aanslagen. In 2011 werden op de Ostbahnhof voor het eerst kabels doorgesneden en aangestoken. Hierdoor kwamen tramlijnen stil te liggen. De redenen voor de eerste actie waren – net als nu – zeer divers: ‘Sluit kernreactoren – onmiddellijk en voorgoed! Wereldwijd! Vernietig energiebedrijven en wapenfabrieken, vernietig wapens en hun transportroutes! Open grenzen voor alle vluchtelingen’, aldus het toenmalig bericht op hetzelfde online platform waarop de aanslag op Tesla werd gepubliceerd. De aanslag werd destijds opgeëist door een groep die zich naar de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull noemde.

Milieu en werknemers

De Tesla-fabriek ligt niet alleen bij de militante extreemlinkse zijde onder vuur. Milieu- en natuurbeschermingsorganisaties spraken hun bezorgdheid uit, omdat een deel van het fabrieksterrein in een waterbeschermingsgebied ligt. Desondanks plant Elon Musk een productieverhoging tot een miljoen auto’s per jaar.

Daarvoor moet het terrein volgens de Zuid-Afrikaanse-Canadees-Amerikaanse miljardair naar verschillende richtingen worden uitgebreid met een goederenstation en nieuwe hallen. Een onlangs gehouden referendum onder de burgers van Grünheide – dat overigens niet bindend is – toont dat een meerderheid van 60 procent tegen deze uitbreiding is. Milieuactivisten bouwden eind februari boomhutten op een terrein van honderd hectare bos dat voor de uitbreiding moet wijken.

Een ander punt van kritiek op de ‘Gigafactory 4’ zijn de arbeidsomstandigheden van de werknemers. In 2022 – het eerste productiejaar – reed er maar liefst 221 keer een ambulance uit voor arbeidsongevallen in de fabriek. De werksfeer is er ook onder het vriespunt. Op het platform kununu schreven voormalige medewerkers van ‘Gigafactory 4’ dat Tesla zonder reden en voorafgaande waarschuwing mensen ontslaat, ook zwaar gehandicapten. En ook de verloning van het personeel zit ver beneden het regionale gemiddelde. Bovendien ontbreekt elke vorm van communicatie met het personeel en is het bedrijf ‘volkomen autocratisch’ opgebouwd.

Een anonieme bron die beroepshalve meermaals het terrein in Brandenburg bezocht, sprak tegenover Doorbraak over ‘chaotische toestanden zoals ze nergens anders in Duitsland te vinden zijn. Door een wirwar van onderaannemers, het ontbreken van infrastructuur en bouwvergunningen is onder de rook van Berlijn een compleet wilde westen opgebouwd’.

André Thierig

Tesla en de ’techno-fascisten’