Na Egypte (1978), Jordanië (1994), de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Soedan (alle drie 2020) normaliseert nu ook Marokko zijn relaties met Israël. De uittredende Amerikaanse president Donald Trump kondigde dit recent met veel poeha aan. Voor Marokko zit er bovendien nog wat lekkers bij, want Trump erkent nu, in flagrante tegenspraak met de resoluties van de Verenigde Naties, de controle van Marokko over de Westelijke Sahara, tot grote ergernis van het Polisario Front, een organisatie gesteund door Marokko’s rivaal Algerije.

Meer legitimiteit

Voor Israël betekent dit dat de Joodse staat nog wat meer legitimiteit krijgt, nadat het land in een zeker isolement raakte toen voormalig bondgenoot Iran zich anti-Israëlisch begon op te stellen na de Iraanse islamitische revolutie van 1979, en nadat die andere gewezen bondgenoot genaamd Turkije, zich Israël-kritisch begon te tonen zodra Recep Erdogan president werd van Turkije in 2014. Ook de Europese Unie begon zich de laatste jaren kritischer op te stellen tegenover de zionistische staat, terwijl de Verenigde Naties dat altijd al zijn geweest.

Tot op zekere hoogte is de normalisatie van Marokko en Israël weinig nieuws, want achter de schermen bestonden er sowieso al uitstekende relaties tussen de twee landen, tot ergernis van een niet gering deel van de Marokkaanse bevolking (vooral bij Arabische Marokkanen, de Berbers zijn iets minder kritisch). Het ijs begon te ontdooien met de Oslo-akkoorden van 1993, maar er kwam wel een kink in de kabel met de Palestijnse intifada (opstand) in 2000.

Massale emigratie

Maar er bestaan ook nog andere relaties tussen de twee landen, want Israël telt onder zijn bevolking niet weinig Joden van Marokkaanse afkomst. Marokko, Egypte, Irak en Jemen waren voor 1948 (dat is het jaar dat Israël werd opgericht) de vier Arabische landen waar de meeste Joden leefden. Maar terwijl de meeste Egyptische Joden na 1948 graag in het land van de farao’s wilden blijven wonen, emigreerden de Marokkaanse Joden massaal naar Israël, waar ze veel moeite hadden om zich te integreren, en waar ze gediscrimineerd werden door de ashkenazische Joden die daar nog steeds de eerste viool spelen.

Marokkaanse Joden hebben steeds veel sympathie gehad voor de voormalige Marokkaanse koning Hassan II (1929-1999). Vandaag leven er nog 2000 à 3000 Joden in Marokko, en dat op een totale bevolking van 36 miljoen. Eén van hen, André Azoulay, is adviseur van de Marokkaanse koning. Werden de Joden vroeger in Marokko goed behandeld? Over dit thema is al veel inkt gevloeid. Er bestaat een consensus over dat het vooral de Joden uit de hogere klassen waren die goede relaties hadden met de islamitische medeburgers, voor Joden uit de lagere klassen was het niet steeds een pretje.

Op zoek naar hun roots

Het akkoord tussen Israël en Marokko zal leiden tot samenwerking tussen bedrijven uit de twee landen, er zullen rechtstreekse vluchten komen tussen Rabat en Tel Aviv, het toerisme wordt verder ontwikkeld, er komen liaison offices in afwachting van de eventuele opening van ambassades. Israëlische toeristen konden reeds het Maghrebijnse land bezoeken. Elk jaar bezoeken 50 000 Israëliërs Marokko, meestal Joden van Marokkaanse komaf op zoek naar hun roots, of om deel te nemen aan Joods-religieuze festivals of herdenkingen in Marokko.

Waarnemers gaan er vanuit dat Saoedi-Arabië waarschijnlijk het volgende land zal zijn om Israël te erkennen, maar de Saoedi’s wachten eerst af om te zien welk beleid de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden zal voeren met betrekking tot de Arabische wereld. Voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu betekent dit alles een stap voorwaarts naar meer vrede in het Midden-Oosten. Critici hebben het dan weer over de consolidatie van de militaire en economische overmacht van Israël in de regio.

Palestijnen blijven verweesd achter

Ondertussen blijven de Palestijnen verweesd achter, want voor hen is er niks voorzien, en is door de kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever door Joods/Israëlische kolonisten een Tweestatenoplossing verder af dan ooit. En de Sahrawi’s kunnen een onafhankelijke Westelijke Sahara nu op hun buik schrijven.

De Marokkaanse koning Mohammed VI belde wel onlangs de Palestijnse president Mahmoud Abbas op om hem te zeggen dat het standpunt van Marokko met betrekking tot de Palestijnse kwestie ongewijzigd blijft. Een magere troost. Maar normalisatie van de relaties met Israël, in ruil voor een Marokkaanse dominantie over wat men vroeger de Spaanse Sahara noemde, het is een niet al te hoge prijs die de Marokkanen moeten betalen.

André Azoulay

Marokko normaliseert relaties met Israël