De faciliteiten bestaan 60 jaar. Niet dat die verjaardag een feestje waard is. Maar er even bij stil staan is toch de moeite waard. Dat deden we in Doorbraak Magazine en met een avond over de faciliteiten in Wezembeek-Oppem.

Het beeld van de faciliteitengemeenten in Vlaanderen is waarschijnlijk achterhaald. Het beeld in Franstalig België wellicht ook. Zo is er regelmatig de dreiging om via referenda de faciliteitengemeenten aan te hechten bij Brussel. Blijkt dat niet compatibel met de realiteit. Velen die er wonen zijn net Brussel ontvlucht en denken er niet aan om er opnieuw deel van uit te maken. Ze wonen beter in Vlaanderen.

Tussen expats en miseriemigratie

Ook het beeld van de rijke Franskiljonse bourgeois die weigert het Vlaams patois te spreken, klopt niet meer. De realiteit in de faciliteitengemeenten is zeer divers geworden. Migratie heeft ook hier het sociale weefsel ontrafeld. In sommige gemeenten kwamen er veel rijke expats, in andere miseriemigratie. En in andere verschilt het van wijk tot wijk. Dat vraagt elke keer een heel specifieke aanpak. Een aanpak die de kleine gemeenten het petje te boven gaat. Fuseren is door die faciliteiten onmogelijk.

De getuigenis van Andre Lerminiaux, huisarts op rust, was tekenend. Drogenbos is een miseriegemeente geworden. Maar het blijft een faciliteitengemeente. Ze zijn opgesloten in een compromis van 60 jaar geleden. Dat compromis belet hen om op de juiste manier te reageren op de uitdagingen van de gemeente. Het te kleine OCMW kan de problemen niet aan.

Slecht systeem maar het zal blijven

Een tweede noodkreet is de rechtstreekse verkiezing van de schepenen in die Vlaamse faciliteitengemeenten in de rand rond Brussel. Die bemoeilijken een normale politieke afloop van coalities na verkiezingen. Je eindigt met schepenen die niet tot de meerderheid behoren. De vraag is of dat goed bestuur bevordert. De taalstrijd in de faciliteiten gemeenten lijkt ingehaald door andere problemen.

De verhalen uit de Vlaamse Rand en uit Ronse, op de avond en in het Magazine, maken duidelijk dat er 60 jaar na datum weinig beweging te krijgen is in de faciliteiten. Iedereen die er objectief naar kijkt, ziet dat het beleid bemoeilijkt wordt door het compromis van 60 jaar geleden. Maar het zal blijven. Want het zit vast. Er kan niets veranderen binnen het Heilig Evenwicht in België. Goed bestuur gaat ten koste van een politiek gebetonneerd compromis van 60 jaar geleden. Dat werd 60 jaar geleden al een ‘rotoplossing’ genoemd.

Tijd voor een nieuwe taalstrijd

De belangrijkste les? Een goede kennis van het Nederlands is de kans op sociale mobiliteit. Dat geldt voor de faciliteitengemeenten, Vlaams-Brabant maar bij uitbreiding voor heel Vlaanderen. Er is een nieuwe taalstrijd nodig. We moeten zonder uitzondering inzetten op de kennis van het Nederlands voor oude en nieuwe nieuwkomers. Het is de sleutel om hier succesvol te zijn.

In dat licht is het voorstel van onderwijsexpert Dirk Van Damme opmerkelijk én de juiste maatregel. Hij pleit ervoor om kinderen, zo jong mogelijk, apart te zetten om hun Nederlands op een goed niveau te brengen. De mogelijke stigmatisering vervalt in het niets bij de voordelen, de kansen die ze daardoor krijgen. Hip gezegd, het is een win-win. De nieuwkomers kunnen het onderwijs als sociale ladder gebruiken en een betere toekomst opbouwen. Ook de samenleving wint bij iemand die ten volle de kansen kan ontplooien.

We moeten af van de praktijk dat kinderen taalfaciliteiten krijgen op scholen omdat dat hun welbevinden zou verbeteren en zo ook hun schoolprestaties zou beïnvloeden. Nederlands is de sleutel voor sociale promotie. Laat de overdreven klemtoon op het welbevinden varen. Kinderen die goed presteren voelen zich goed. Geef het globalistische idee op dat Nederlands er niet toe doet. En superdiversiteit is iets voor thuis.

Verlos ons van de schroom voor het vol inzetten op Nederlands omdat dat zo Vlaams-nationalistisch klinkt. Die fouten maken we ook al 60 jaar. Maar onderwijs is een Vlaamse bevoegdheid. Dat zit niet Belgische gebetonneerd.

Alleen de kennis van het Nederlands kan ons redden. Dat geldt het meest voor wie het niet goed kent.

Andre Lerminiaux

Tijd voor een taalstrijd op school