De verkiezingen voor de Bondsdag, het Duitse parlement, liggen nog acht maand ver, maar de politieke koorts begint te stijgen in Duitsland. De partijen beginnen er hun posities in te nemen en zich schrap te zetten voor de confrontatie met de kiezer. Dat is het normale politieke spel, dat hoort zo in een gezonde parlementaire democratie. Ook dat er al eens harde woorden vallen in het publieke debat. Verontrustend echter is wanneer die harde woorden ook kracht wordt bijgezet met vuistslagen

Polarisatie

Op hetzelfde moment dat bondskanselier Angela Merkel na de ontvangst van een eredoctoraat van de universiteiten Leuven en Gent vredig en smakelijk aan het tafelen was met premier Charles Michel in een Brussels restaurant, kwam het zeshonderd kilometer verder oostwaarts in Maagdenburg tot een gewelddadige aanvaring van linkse Duitse studenten met aanhangers van de Alternative für Deutschland (AfD). Deze partij dankt haar opbloei aan het ongenoegen dat in brede lagen van de Duitse bevolking leeft over het vluchtelingenbeleid van Merkel. Ze trekt in haar kritiek op de bondskanselier islamkritische en nationalistische registers open, wat in de Bondsrepubliek Duitsland erg gevoelig ligt. De ideologische polarisatie neemt toe in Duitsland en zal wellicht meer en meer tot het fysiek geweld leiden. Daarvan gaf de Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg in de Oost-Duitse deelstaat Sachsen-Anhalt op donderdagavond 12 januari al een voorsmaakje.

Antidemocratisch

Campus Alternative, de studentenvereniging van het AfD, had die avond een lezing van een biologieprofessor over ‘genderonderzoek’ georganiseerd. Toen André Poggenburg, de voorzitter van AfD in Sachsen-Anhalt, wilde beginnen met zijn inleiding, ontritsten linkse studenten hem zijn manuscript. Een van hen gooide zelfs een voetzoeker naar Poggenburg. In het tumult dat daarna uitbrak, werden meerdere aanhangers van het AfD gewond, een van hen liep zelfs een oogletsel op. De politie moest met veertig manschappen aanrukken om een einde te maken aan het tumult. Onder het boegeroep van een vierhonderdtal linkse studenten verlieten de AfD-aanhangers de collegezaal. Holger Stahlknecht (CDU), de christendemocratische minister van Binnenlandse Zaken van Sachsen-Anhalt, toonde zich de volgende dag ontdaan, maar legde wel de vinger op de wonde met de woorden: ‘Wer der AfD vorwerfen will, sie sei antidemokratisch, darf ihr nicht dadurch begegnen, dass er selbst antidemokratisch ist’ (‘Wie het AfD wil verwijten dat ze antidemocratisch zou zijn, mag niet tegen haar opkomen op zo’n wijze dat hijzelf antidemocratisch is’). Stahlknecht herinnerde er ook aan dat aan de universiteit geestelijke elites worden gevormd en uitte dan ook de verwachting ‘dass Gehirn und logische Fähigkeiten für eine politische Auseinandersetzung eingesetzt werden und nicht für Krawall und teilweise Gewalt’ (dat hersens en logische vaardigheden worden ingezet voor de politieke discussie en niet voor herrie en deels ook voor geweld).

Weimar

Van Duitsland, het land van de denkers en dichters, zouden we inderdaad mogen verwachten dat mensen er op een zakelijke manier en met argumenten omgaan met de andersdenkende. Maar de realiteit is jammer genoeg een andere. De incidenten in Maagdenburg vormen geen geïsoleerd fenomeen. De bereidheid om de andersdenkende neer te schreeuwen of zelfs geweld te plegen tegen hem of haar neemt toe, zowel van links als van rechts. Extreemrechtse figuren bijvoorbeeld plegen geniepig brandaanslagen tegen gebouwen waar asielzoekers ondergebracht zijn, en extreemlinkse zijn dan weer erg bedreven in het smoren van de discussie. Een ander voorbeeld daarvan is het incident dat op 10 april 2013 plaatsvond in de Wilhelm-von-Humboldt-Universität in Berlijn. Op het ogenblik dat Thomas de Maizière (CDU), de toenmalige minister van Defensie, een voordracht wilde houden over de Bundeswehr, het leger, en de bijdrage ervan aan de ‘cohesie in de maatschappij’, begonnen tientallen linkse studenten ‘Deutschland ist Scheiße’ te brullen. Mensen hebben het recht om te protesteren tegen politici waarmee ze niet akkoord gaan, maar dan graag op een beschaafde manier. Wanneer linkse Duitse studenten zoals in Maagdenburg het debat met fysieke middelen verstoren, dienen ze daarmee hun zaak niet. Integendeel. Bij een groot gedeelte van de bevolking wekt zoiets alleen maar verontwaardiging. De ervaringen die de Duitsers hebben opgedaan met de Republiek van Weimar (1919-1933) zouden hen eigenlijk het inzicht moeten opleveren dat fysiek geweld mee bijgedragen heeft tot de ondergang van de ‘Demokratie ohne Demokraten’, de ‘democratie zonder democraten’ zoals Weimar vaak werd genoemd.

Foto tumult in Magdeburg © Eroll Popova

(Van Dirk Rochtus verscheen bij www.doorbraakboeken.be het boek ‘Van Reich tot Republik. Denken over Duitsland vroeger en nu)

André Poggenburg

Voetzoeker tegen kopstuk AfD