In een tijd waarin we onophoudelijk praten over gelijke kansen, kunnen we niet anders dan het lot betreuren van kinderen die vanaf hun geboorte zijn voorbestemd om ooit een troon te bestijgen, ongeacht hun persoonlijkheid of talent.

Geboren worden met je gat in de boter en de garantie dat je nooit iets tekortkomt, daar zijn natuurlijk ook veel voordelen aan. Maar hoe dan ook ligt hun lot toch al van tevoren vast, en het dragen van de kroon gaat niet automatisch samen met persoonlijke voldoening en geluk.

De ’trieste’ koning

Op dit moment herdenken we de dertigste verjaardag van het overlijden van koning Boudewijn, een koning die vaak als ’triest’ wordt omschreven. Dat heeft te maken met de tragische omstandigheden waarin hij zijn moeder verloor en een vader moest opvolgen wiens houding tijdens de bezetting het land aan de rand van een burgeroorlog bracht.

Maar er was ook zijn diepe geloof. We herinneren ons de toespraak van kardinaal Danneels op de begrafenis: ‘Er zijn koningen die meer zijn dan koningen: zij zijn de herders van hun volk. Ze regeren niet alleen, ze geven hun eigen leven (…). Ja, naar het voorbeeld van David, de grote koning uit de Bijbel, was koning Boudewijn de herder van zijn volk (…). Net als de Maagd Maria zei hij altijd ja.’

Een truc

Ok, behalve dan in april 1990, toen Boudewijn zich beriep op een gewetensprobleem om de wet op het decriminaliseren van abortus niet te ondertekenen, hoewel die door het parlement was aangenomen. Op die dag aarzelde hij niet om zijn koninklijke rol te overschrijden door zich niet langer uit te roepen tot koning ‘van alle Belgen’, maar tot koning van de kerkelijke hiërarchie. Een verschrikkelijke klap voor de rechtsstaat! Een truc die neerkomt op een leugen: het onmogelijk maken om 48 uur te regeren, terwijl je perfect in staat bent om je prerogatieven uit te oefenen…

Sommigen zagen in de opmerkingen van de kardinaal al snel een toespeling op een mogelijke zaligverklaring. Eigenlijk lag Boudewijns roeping meer in een abdij dan in een koninklijk paleis.

Mededogen als politieke vaardigheid

Wat gênant en onbegrijpelijk is, is dat ook in 2023 mensen zich nog overgeven aan idolatrie ten opzichte van gekroonde hoofden.

In zijn collectieve werk Question royales spreekt François Perin over de ‘naïeve mythificatie van de macht van de koning’. Hij toont de illusie dat ‘de geheimzinnigheid rond het ambt het mogelijk maakt om binnen de gesloten grenzen van het paleis een belangrijke macht te situeren om het lot van het land beslissend te beïnvloeden’.

Maar in feite, zoals Perin uitlegt, heeft de koning helemaal niets te zeggen. Alles wordt beslist in het hoofdkwartier van de politieke partij. De rol van de koning is beperkt tot vertegenwoordiging, hetzij om de prestaties van wetenschappers, kunstenaars, sporters of ondernemers te benadrukken, hetzij om empathie te tonen voor de minderbedeelden of de slachtoffers van natuurrampen. In de woorden van Andrea Rea in het bovengenoemde boek is het ‘mededogen verheven tot het niveau van politieke vaardigheid’. Het is gemakkelijk om te spreken van een ‘dwaze boodschap’ als je werk van begin tot eind wordt voorgekauwd.

Vlaanderen

Ondertussen heeft de monarchie, als hoeder van de eenheid van het koninkrijk, niet kunnen verhinderen dat de Vlaamse Beweging onverbiddelijk verder oprukt richting onafhankelijkheid. Beide separatistische partijen, N-VA en Vlaams Belang, staan op het punt om morgen de absolute meerderheid te halen in het Vlaams Parlement.

Toen hij nog prins was, zei Filip tegen een Vlaamse journalist: ‘In ons land zijn er mensen en partijen zoals Vlaams Belang die België kapot willen maken. Ik kan u verzekeren dat ik me altijd tegen hen zal verzetten.’ Vandaag zien we hoe leeg die woorden zijn.

Elisabeth

Jarenlang is er alles aan gedaan om prinses Elisabeth voor te bereiden op haar gedwongen lot. Maar zoals het nu gaat, zouden die inspanningen wel eens vergeefs kunnen blijken.

In 1981 verklaarde François Perin in La Meuse: ‘Al jaren voel ik aan wat er gaat gebeuren (…) Na eventuele verkiezingen, die de malaise veroorzaakt door een onoplosbare financiële en economische crisis alleen maar zullen verergeren, zal het onfortuinlijke staatshoofd een onvindbare regering proberen vormen. België zou door implosie kunnen verdwijnen. Wat weerhoudt de Vlamingen ervan om eenzijdig hun onafhankelijkheid uit te roepen en hun natie te laten gelden? Ze hebben alle instrumenten voor hun toekomstige legitimiteit gecreëerd.’

Dat voorgevoel zou de dag na 9 juni 2024 wel eens werkelijkheid kunnen worden. Maar Franstalige leiders steken liever hun kop in het zand door, zoals Elio Di Rupo, te herhalen dat ‘België ons gemeenschappelijk huis is’…

Andrea Rea

Wordt Elisabeth ooit koningin?