Christine Lambrecht bleek al kort na haar aanstelling op 8 december 2021 als minister van Defensie in de verkeerslichtcoalitie van Olaf Scholz (SPD) geen hoogvlieger. Figuurlijk althans niet. Haar parcours was er een van klungelige acties en uitspraken.

Vakantie

Van iemand met die portefeuille wordt verwacht dat hij of zij met Kerstmis een bezoek brengt aan de troepen die op buitenlandse missie zijn. In plaats van zich van die taak te kwijten, bracht Lambrecht de kerstvakantie door in het Oostenrijkse Ischgl. In april 2022 vloog ze met de helikopter naar een eenheid van de Bundeswehr in Noord-Duitsland om de volgende dag met de auto onder begeleiding van lijfwachten door te reizen naar het nabijgelegen eiland Sylt, een vakantieoord voor bemiddelde Duitsers.

Toen ze bovendien een foto van haar zoon in de helikopter had gepost op Instagram, kreeg ze het verwijt dat ze haar bezoek aan de troepeneenheid had gepland om zo comfortabel mogelijk op haar vakantiebestemming te geraken. Haar dossierkennis liet ook te wensen over. Toen ze op een persconferentie meedeelde dat de Luftwaffe zich de Amerikaanse F-35 gevechtsvliegtuigen zou aanschaffen, deed ze heel wat wenkbrauwen fronsen omdat ze niet op de naam van de naast haar staande luchtmachtgeneraal Ingo Gerhartz kon komen.

5000 legerhelmen

Nadat Rusland op 24 februari 2022 Oekraïne was binnengevallen, zegde Lambrecht de Oekraïense troepen 5000 legerhelmen toe. Dat was volgens haar een ‘heel duidelijk signaal’ dat Duitsland aan de zijde van Oekraïne stond. Andrij Melnyk, de toenmalige Oekraïense ambassadeur in Berlijn, repliceerde dat dat ‘sogar kein Trostpflaster’, zelfs geen troostmiddel, was.

Een bijkomend bewijs van gebrek aan fijngevoeligheid en inzicht in de catastrofale toestand in Oekraïne leverde Lambrecht op Oudejaarsavond. In een filmpje vertelde ze tegen de achtergrond van knallend vuurwerk over de oorlog en over ‘die tollen Leute’, al die ‘toffe mensen’ die ze in het afgelopen jaar had leren kennen. Die pijnlijke zelf-enscenering was er teveel aan. De kritiek zwol aan, de druk om ontslag te nemen ook. Op maandag 16 januari 2023 was het dan eindelijk zo ver. Maar met haar afscheidsverklaring verloor ze het laatste greintje aan krediet dat ze misschien nog bij de ene of de andere waarnemer had. In plaats van zichzelf kritisch onder de loep te nemen, legde ze de schuld voor haar ontslag bij de media: ‘De maandenlange focus van de media op mijn persoon laat een zakelijke berichtgeving en discussie over de soldaten van de Bundeswehr (…) nauwelijks toe.’

Speelruimte

Volgens Ulrich Reitz van het weekblad Focus had Scholz wel degelijk begrepen dat zijn partijgenote geen ‘erstklassige’ minister van Defensie was, geen minister van de bovenste plank. Anders had hij haar wel meer speelruimte gegeven in plaats van zelf alles rond Defensie in de eigen en eigengereide hand te willen nemen. Het contrast met Annalena Baerbock, de groene minister van Buitenlandse Zaken, kan nauwelijks groter zijn. Baerbock heeft de speelruimte opgeëist waaraan Lambrecht zich niet eens waagde.

Opvolging

De christendemocratische oppositie eist zo gauw mogelijk een opvolger voor Lambrecht. Donderdag komt Lloyd Austin, de Amerikaanse minister van Defensie, naar Berlijn. Vrijdag voeren de ministers van Defensie van de NAVO-leden gesprekken op de Amerikaanse luchtmachtbasis Ramstein (Rheinland-Pfalz) over bijkomende militaire hulp aan Oekraïne.

Volgens de oppositie moet er bij de opvolging gekeken worden naar kwalificatie, niet naar pariteit man/vrouw: kritiek dus op de beslissing van Scholz om zijn regeringskabinet paritair te bezetten (met, onder de bondskanselier, acht mannen en acht vrouwen). De regering liet op voorhand weten vast te houden aan de pariteit.

Dinsdag werd de opvolger eindelijk aan het publiek voorgesteld. Scholz had zijn tijd genomen, tot grote ergernis van de oppositie. Hij is ervoor gekend bedachtzaam op te treden. Hoe ergerlijk ook, het getuigt wel van een zeker respect voor de ontslagnemende minister om niet onmiddellijk te komen aandraven met een opvolger (of zelfs op hetzelfde moment zoals onlangs in de federale Belgische regering gebeurde). Opvolger van Lambrecht wordt de 62-jarige jurist Boris Pistorius (SPD). Hij was sinds 2013 minister van Binnenlandse Zaken en Sport van de deelstaat Niedersachsen. De pariteit is daarmee doorbroken. De CDU kritiseert Scholz omdat hij de post van federaal minister van Defensie bezet met iemand uit de ‘B-klasse’. Feit is dat het niet gemakkelijk is om de ideale kandidaat te vinden voor de ondankbare functie van Defensieminister. Er hebben al heel wat ministers hun tanden stukgebeten aan het moeilijke departement, als ze er al niet aan ten gronde zijn gegaan.

De nieuwe minister van Defensie moet Duitsland en zijn leger in ieder geval zo snel mogelijk weer door deze tijden van oorlog en crisis loodsen. Want, zoals Hans-Peter Bartels (SPD), gewezen regeringscommissaris, opmerkte: ‘Defensiebeleid is voor Duitsland intussen iets existentieels geworden, dat is geen politiek zijthema meer.’

Andrij Melnyk

Pijnlijke afgang voor Duitse minister van Defensie