Oekraïne 12-12

Je zou voor minder terugkeren…

OK, we hebben de melige tv show gehad, de BV’s hebben hun ding mogen doen in een soort bisnummer van de Warmste Week, er zijn flink wat centen binnen gehaald voor Oekraïne 12-12. Ondertussen heeft de massale opvang van vluchtelingen tot een discussie geleid over het al dan niet toekennen van een leefloon, door de lokale OCMW’s uit te keren en door de federale overheid betoelaagd. Het leek een vanzelfsprekende zaak, tot Bart De Wever, Theo Francken (N-VA) en Tim Vandenput (Open Vld) er zich mee gingen moeien. Gevolgd door Tom Van Grieken (VB) die ietwat laattijdig wakker schoot. Volgens een vlugge berekening zouden die verwachte 200.000 Oekraïense leefloners ons 2,4 miljard euro per jaar kosten. Oeps.

Als alternatief is de Vlaamse rechterzijde dan ook eerder te vinden voor het verstrekken van ‘de vijf B’s’, zijnde bed, bad, brood, begeleiding en beperkt weekgeld. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) volgt deze piste niet, maar stelt dat, als ze een leefloon krijgen, ze ook hun plan moeten trekken, wat volgens hem zelfs goedkoper zou uitvallen. Zoals dat ook voor Vlamingen geldt die van een leefloon genieten: huur en al de rest zelf te betalen van die uitkering.

In feite stelt deze discussie het verhaal rond asiel en migratie op scherp. Vluchtelingenopvang is een louter humanitair verhaal en moet dat ook blijven. Het gaat om een tijdelijke oplossing voor mensen die een oorlogssituatie ontvluchten. Integratie in onze samenleving – die àltijd met de nodige problemen gepaard gaat, ook bij ‘Europese’ vluchtelingen – is dan eigenlijk niet aan de orde. Ze kunnen dan best in comfortabele snelbouw-units opgevangen worden, die lokale overheden niet verplichten tot ellenlange procedures. Minister Zuhal Demir heeft daarover zelfs instructies laten circuleren.

Dat hoeven geen getto’s te worden, ze gaan en staan waar ze willen, maar ze blijven behoren tot een gemeenschap van mensen met een vluchtelingenstatuut. En met een perspectief op terugkeer. De al krappe sociale woningmarkt wordt niet belast, tewerkstelling in sectoren met personeelskrapte (horeca, bouw, zorg, IT…) moet anderzijds aangemoedigd worden.

Optie 1: de ‘dorpen’

Beter nog eigenlijk, is afspraken maken met EU-buurlanden als Polen en Roemenië – en waarom niet, ook het armtierige Moldavië – die hen ginder, betrekkelijk dicht bij huis, opvangen met onze steun. Voor het grootste deel van de Oekraïners blijft dat ook de eerste optie: wachten tot het oorlogsgeweld voorbij is en dan zo snel mogelijk terugkeren. Dat is ook de beste oplossing, om te beletten dat er volksverhuizingen ontstaan die een enorme sociale, economische en culturele druk leggen op het gastland, maar tegelijk ook het land van herkomst ontvolken.

In die optie van tijdelijke noodopvang kunnen we ons de moeite besparen om al die kinderen Nederlands te leren, een taal die ze, eens terug thuis, allicht nooit van hun leven nog zullen nodig hebben. Cultureel blijven ze gehecht aan de eigen tradities en lokale gebruiken, eetgewoontes, noem maar op. De roots met het thuisland moeten behouden blijven om ontwortelingssverschijnselen te vermijden, die verder tot normvervaging en criminaliteit kunnen leiden. De kinderen krijgen les in de thuistaal, van leerkrachten die tot de eigen gemeenschap behoren. Idem voor het recht op religieuze beleving en de aanwezigheid van een Oekraïens-orthodoxe kerk (te onderscheiden van de Russisch-orthodoxe, zoals ik onlangs leerde). En uiteraard moet de toegang tot gezondheidszorg gevrijwaard blijven.

Dat alles dus in het perspectief van een terugkeer van zodra mogelijk. Tenzij het land compleet door Rusland wordt opgeslokt en Europa Oekraïne kwijt is, dient de wederopbouw van de tot puin geschoten steden nu al ter studie te liggen. Met een grootse remigratie als opmaat.

Optie 2: nieuwe Vlamingen

De andere optie is de integratie. Ook een interessante piste maar, zoals we weten, een veel grotere uitdaging, want dan moeten mensen hun waarden en tradities voor een stuk opgeven ten voordele van de ontvangende Vlaamse en West-Europese cultuur. Dat zal voor een Oekraïner iets simpeler liggen dan voor een Afghaan. Van de migranten wordt dan toch verwacht dat ze min of meer opgaan in onze samenleving, dat ze er voluit aan participeren, uiteraard met mogelijkheid om een soort sub-identiteit te behouden. Er bestaan trouwens al geruime tijd van die Oekraïense gemeenschappen in Vlaanderen.

In feite kan het klassieke asielprincipe dan zelfs op de schop. ‘Asiel’ is een hybride begrip dat sociaal en politiek niet werkbaar is. Veel beter voor het draagvlak is een duidelijke tweedeling: je hebt vluchtelingen (tijdelijk, en met perspectief op terugkeer) en migranten. Voor deze laatsten zijn criteria van assimilatie én economische opportuniteit (hebben we deze mensen nodig?) van toepassing. Dat klinkt hard maar het is eerlijk logisch, én humaan. En niets belet dat vluchtelingen migranten worden en meer duurzame ambities hebben om in Vlaanderen wortel te schieten.

Warm burgerschap

Wat ons op het delicate punt van de menselijke relaties brengt. Er was de voorbije dagen groot misbaar over Oekraïense vrouwen die benaderd worden door mannen op zoek naar een goedkope huishoudster die eventueel ook wel andere diensten wil leveren in ruil voor kost en inwoon. Een zekere Andy de Schipper uit Zelzate, beheerder van de Facebookgroep ‘Steun Oekraïne’, beklaagt er zich over. Ook Sammy Mahdi spreekt over ‘Gore idioten die het warme burgerschap fnuiken’. Hij wil alle gastvrije Vlamingen zorgvuldig screenen op hun goede intenties.

Ja maar, luister eens, Andy en Sammy, gij twee apostelen van de goede zeden. Het idee dat deze dames, bij het overschrijden van de landsgrens, de verwittiging meekrijgen ‘Opgelet voor gore Vlaamse geilaards!’ vind ik tamelijk misplaatst, zo niet ronduit stigmatiserend. Als iemand nu zo’n vrouw, al dan niet met kind, in huis neemt en haar op tijd en stond een borstel of zeemvel in de handen duwt, is dat dan automatisch uitbuiting? Wat moet ze dan anders doen? Een hele dag in de zetel liggen? En stel – stel n- dat het klikt, dat er een soort emotionele band groeit, en dat puntje bij paaltje komt, maakt dat van die Vlaamse gastheer een ‘gore idioot’ en die Oekraïense vrouw een seksslavin? Of behoort zoiets toch eerder tot het warmste van de warme samenleving?

Soms denk ik echt dat politici met hun regeltjes in een parallelle wereld leven. Er zullen relaties ontstaan, het vluchtelingenprobleem zal voor een deel zijn beslag krijgen tussen de lakens, er zal meer kip Kiev gegeten worden, er zullen oorlogskindjes gemaakt worden, die hopelijk in vrede kunnen opgroeien. Vlaanderen zal er ietwat anders uitzien maar toch zichzelf blijven. En de knoppen van de keukenkasten zullen glimmen als nooit voorheen, want het was in vredestijd al bekend dat Oekraïense poetsvrouwen tot de wereldtop behoren. Over andere kwaliteiten laat ik me niet uit, om Andy en Sammy niet verder te bruuskeren. Nog een zonnig en bomvrij weekend gewenst.

Andy de Schipper

Vluchtelingen: noodopvang of immigratie? – Laten we mekaar geen Sammy noemen