De reputatie van de staat Qatar is welbekend: berichten over het niet respecteren van de mensenrechten bereiken de buitenwereld geregeld, afhankelijk van je geaardheid is in het Arabische emiraat zeer voorzichtig zijn met het uiten van deze. Homoseksualiteit is er nog altijd strafbaar.

Toch is het Qatar van nu niet dat van dertig jaar geleden. In tegenstelling tot enkele decennia geleden pronkt Qatar elk jaar opnieuw met de grootste vedetten, de grootste sportkampioenen ter wereld, zonder dat dat al te veel tegenstand mee gepaard gaat. Alsof het een grote natie is uit het westen, die ook de normen en waarden uit de westerse wereld onderschrijft. Het gaat zelfs nog alsmaar vaker het geval zijn en nog steeds meer uitgebreid.

Oorsprong in jaren ’80

Hoe is dat zover gekomen? De eerste sporttakken waar Qatar zich op fixeerde zijn sporten die het imago met zich meedroegen dat ze vooral ‘voor de elite’ waren: tennis en golf. Het strikken van internationale sterren kende zijn oorsprong in de jaren ’80. Een aantal exhibitiewedstrijden in het tennis werden positief beoordeeld, waarna de sport in kwestie een boost kreeg in Qatar. In 1984 ontstond een tennisfederatie, drie jaar later waren er vier grote tennisclubs.

Om grote namen naar Qatar te krijgen, moest ook geïnvesteerd in infrastructuur. Er werd werk gemaakt van een complex in hoofdstad Doha: het Khalifa International Tennis & Squash Complex. Op 16 december 1992 was het complex af en dat zou vanaf dan dienen als thuishaven van toernooien. Sinds ’93 is de Qatar Open een toernooi dat elk jaar op de ATP-kalender staat en reizen mannelijke tennisspelers jaarlijks af naar Qatar. In 2001 kwam er dan ook een Qatar Open voor dames, op de WTA Tour.

Officieus WK tennis bij dames naar Qatar

Dat duurde tot en met 2008. Hierna werd twee jaar geen WTA-toernooi georganiseerd, maar trokken de beste tennisspeelsters wel naar Doha voor de WTA Finals, de Masters in de volksmond: het toernooi tussen de beste acht speelsters van het jaar. Zeg maar het officieuze WK. In 2011 verhuisden de WTA Finals dan weer en keerde het oorspronkelijke toernooi terug.

Een blik op de erelijst van de Qatar Open zegt genoeg: Boris Becker won de eerste editie bij de mannen en sindsdien kroonden onder meer Roger Federer (3x), Andy Murray (2x), Novak Djokovic (2x) en Rafael Nadal zich tot eindwinnaars. Op het WTA-toernooien waren de eindwinnaressen Grand Slam-kampioenen als Hingis, Seles, Sharapova, Justine Henin, Halep en Kvitova. Kortom: de toernooien hadden geen tijd nodig om zich op te werken. Van in het begin tekenden grote namen present en dat is nu nog altijd zo.

Doha de rode draad

Wat kende nog zijn oorsprong in de jaren ’90? De Qatar Masters, een golftoernooi dat sinds 1998 jaarlijks gehouden wordt op de Doha Golf Club, één van de allereerste golfterreinen in het Midden-Oosten. De hoofdstad is ook de rode draad in de opmars van Qatar: grote sportevenementen die in het land gehouden worden, vinden doorgaans plaats in Doha, of ten minste in de omgeving.

Het meest actuele evenement dat al voer was voor heel wat discussie, is uiteraard het WK voetbal van 2022. Een inspectiegroep van de FIFA heeft Qatar bezocht op 17 september 2010. Het potentieel van Qatar als gastland werd tijdens dit bezoek in de verf gezet, al waren er wel logistieke uitdagingen. De FIFA heeft ook een Ethische Commissie, maar die zag blijkbaar geen graten in de kandidatuur. Na vier stemronden werd op 2 december 2010 besloten dat Qatar het gastland voor het WK 2022 zou worden.

Geruchten over omkoping

Het WK voetbal is het evenement dat nog op de meeste kritiek stootte. Al snel deden geruchten de ronde over mogelijk omkoping. De FBI startte bijvoorbeeld een onderzoek naar voormalige FIFA-topman Jack Warner. De man uit Trinidad & Tobago zou volgens de Britse krant The Telegraph ongeveer twee miljoen dollar hebben gekregen in ruil voor zijn steun aan het WK-bid. Ondanks alle vermoedens bleef de organisatie van het WK bij het gekozen gastland.

In de loop van 2021 doken dan berichten op over arbeidsomstandigheden die neigen naar uitbuiting en die reeds tot de dood van van duizenden arbeiders geleid zouden hebben. Dat was de aanleiding voor een aantal symbolische acties van nationale voetbalploegen, de ene al sterker dan de andere. Daar zal het ook wel bij blijven.

Akkoord voor tien jaar met F1

Ook de motorsport heeft inmiddels de weg naar de golfstaat gevonden. Sinds 2004 vinden reeds wedstrijden in de MotoGP plaats op het Lusail International Circuit en op 21 november 2021 zal daar ook voor de allereerste maal een Grote Prijs Formule 1 gereden worden. De overeenkomst hieromtrent werd recent bereikt en heeft ook impact op de lange termijn. In 2022 geen F1 – dan gaat alle aandacht naar het voetbal – maar in de tien jaar nadien zal de koningsklasse van de autosport telkens passeren langs het Lusail International Circuit.

Hoe kijken ze nu vanuit de sportwereld er zelf tegenaan dat een land als Qatar een steeds grotere impact heeft op de internationale kalender? Het is in de F1 zoals in het voetbal: voor de sporters zelf is de controverse nogal een ver-van-mijn-bed-show. Zij willen gewoon hun job uitvoeren. Een Lewis Hamilton zet al eens de raciale kwestie en het klimaat op de kaart. Over het racen in Qatar werd vooralsnog met geen woord gerept. Misschien zal dat in het weekend van de race anders zijn.

Evolutie niet tegen te houden

In elk geval: de Hamiltons, Verstappens en Vettels van deze wereld die de snelheid van hun bolides demonstreren, daar lusten ze in het Midden-Oosten wel pap van. En de betrokken instanties of teams zouden te zeer in hun eigen vel snijden als ze hun kat sturen. Als binnen enkele jaren teruggeblikt kan worden op een sportief succesvol WK voetbal en meerdere F1-races, dan zal het een gewoonte geworden zijn dat de grootste sterren uit de meest populaire sporten het spektakel verzorgen in Qatar. Niets lijkt die evolutie nog tegen te houden.

Andy Murray

Hoe Qatar alsmaar vaker de grootste vedetten lokt

Vijfde European Open in Antwerpen: steeds meer succes