Telenet hevelt al jaren grote bedragen aan inkomsten over naar gelieerde bedrijven. Geld dat de kijker betaalde voor zenders die nauwelijks of geen kijkers hebben en waar de kijkers ook niet over kunnen beslissen of ze in het pakket zitten. Vooral de lumpsums en de berekening van die rechten lijken een probleem. Nauwelijks bekeken zenders dienen dus als geldsluis belastingparadijzen.

Misbruik van positie

‘In principe worden de auteursrechtelijke bedragen forfaitair door de kabelmaatschappijen vastgesteld ten laste van de abonnees. Wij hebben echter geen precieze gegevens over de manier van berekening en verdeling van die rechten. Daarom raden wij u aan om inlichtingen in te winnen bij de verschillende regulatoren van de elektronische communicatiesector, met name het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie, de Conseil supérieur de l’Audiovisuel, de Vlaamse Regulator voor de Media en de Medienrat, of rechtstreeks bij de kabelmaatschappijen zelf.’ meldde Karim Benseghir economist bij FOD Economie in 2018 toen ondergetekende aan dit onderzoek begon.

Na een onderzoek de afgelopen twee jaar dat zou leiden tot gesprekken met onderzoekers van de afdeling mededinging bij de Europese Commissie, ambtenaren bij de Vlaamse, Waalse en Nederlandse controleorganen, juristen van de diverse auteursrechtenmaatschappijen, leden van de commissie media in het Vlaamse Parlement, andere aandeelhouders van Telenet zoals Lucerne Capital enzovoort is maar één conclusie mogelijk: Liberty Global misbruikt al jaren haar positie.

Sabam krijgt deel van de koek

De strategie van Liberty Global bij Telenet bestaat in het doorsluizen van allerlei inkomsten waaronder die uit auteursrechten naar gelieerde bedrijven. Vooral Discovery Communications en Discovery Networks International van John Malone, de hoofdaandeelhouder van Liberty Global vallen hierbij op. Die inkomsten komen in de boeken als kosten als waren het gewone facturen van leveranciers. Eigenlijk zijn het winsten die aan de fiscus en aan de kleine aandeelhouders onttrokken worden.

Zolang Sabam haar deel van de koek krijgt, vinden ze het in Brussel allemaal ok: ‘Natuurlijk weten wij dat Telenet de lijn auteursrechten vermeldt op zijn facturen, en vanzelfsprekend weten wij wat Sabam daar van krijgt en hoe wij dat verdelen. Wij weten echter niet hoe Telenet het volledige bedrag verdeelt tussen de verschillende rechthebbende organisaties op die ‘lijn’. Het gaat immers niet alleen om Sabam, maar ook om andere collectieve beheersvennootschappen voor auteurs- en nevenrechten alsook de omroepen zelf. Waarmee ik alleen maar kan bevestigen dat wat in het antwoord in bijlage staat, effectief nog steeds geldt.’ Aldus Sam De Smet van Sabam.

Geheime verdeelsleutels

De verdeelsleutels van de auteursrechten en fees die de kabelexploitanten uit de portfolio van Liberty Global aanrekenen en die ze in principe doorstorten aan ‘rechthebbenden’ zijn een goed bewaard geheim. Telenet geeft deze cijfers niet vrij. Telenet schept kunstmatige kosten die ze dus als geldader naar de moedermaatschappij Liberty Global stuurt via offshore-constructies.

Ook National Geographic Channel of NGC Network International LLC van Rupert Murdoch ontvangt gelden. Malone noemde mediatycoon Murdoch zijn oude ‘vriend’. De Europese Commissie onderzoekt al jaren Murdochs 21st Century Fox op onoorbare praktijken. Het vervelende is dat de balansen van die gelieerde bedrijven ondanks Belgisch ondernemersnummer niet raadpleegbaar blijken via de Balanscentrale.

Telenet zelf zette de volgende uitleg op haar website: ‘Aanbieders van tv-abonnementen (zoals Telenet) treden op als tussenpersoon: zij rekenen de auteursrechten aan bij de televisieklant en storten deze bedragen volledig door naar de televisie- en radio-omroepen en auteursverenigingen.’ Het patroon is nochtans duidelijk. De klanten betalen auteursrechten per abonnement, bij elkaar opgeteld zijn dat honderden miljoenen euro. De vraag is echter: wie controleert dit bedrag en de aanwending?

Politiek kijkt weg

De politiek negeert het probleem al minstens tien jaar. In 2010 was die auteursrechtenbijdrage in Duitsland de helft lager dan in Vlaanderen. Dat stond althans in een antwoord van de toenmalige minister van media in de Vlaamse regering Ingrid Lieten. In 2009 bracht dit volgens Lieten ongeveer 66 miljoen euro aan inkomsten op. De tv-omroepen ontvangen de naburige rechten die eigen zijn aan de omroepen, hun eventuele auteursrechten en de naburige rechten op hun eigen producties. De beheersvennootschappen ontvangen de auteursrechten en de naburige rechten die niet reeds door de omroepen geclaimd/vertegenwoordigd werden.

De VRT en DPG Media (VTM) zijn dus ontvangers van geld van Telenet. Telenet moet dat ook bij decreet verdelen. Telenet beweert dat de contracten vertrouwelijk zijn en gaf voor geen enkele zender de bedragen. Anita Coremans, paralegal bij DPG, bevestigde dat dit gebruikelijk is. Telenet steekt zich al jaren weg achter die auteursrechten, maar zijn dit wel terechte of wettelijk verdedigbare auteursrechten? Niemand kan tegen eerlijke auteursrechten zijn, maar nep-auteursrechten om de fiscus en de kleine aandeelhouders op te lichten zijn een heel andere zaak.

Junkkanalen krijgen voorrang

Ondertussen liet Telenet zogenaamde public service broadcasters (PSB’s) uit onze buurlanden moedwillig uit de bundels verdwijnen. Klanten hebben geen enkele invloed op de bundels. Nochtans bepaalde het decreet ooit dat de openbare omroepen van de buurlanden must carry waren. Nu zijn dat analoog nog enkel drie Nederlandse omroepen, RTBF (twee kanalen) en RTL-TVI. Vlaanderen heeft dus blijkbaar twee buurlanden: Wallonië en Nederland. Het analoge pakket werd uitgekleed om vooral bejaarden of gewoon logisch nadenkende kijkers te dwingen digitaal (lees duurder) te gaan om exact hetzelfde aanbod aan Europese openbare omroepen te krijgen als voorheen.

Rotzooi zoals Disney Channel, Nickelodeon, Discovery Channel enzovoort dient om geld in de vorm van fiscaal vriendelijke ‘auteursrechten’ door te sluizen naar belastingparadijzen van de Amerikaanse moedermaatschappij. Wie naar kijkcijfers en ratings vraagt van de junkkanalen krijgt niets. Niemand schijnt die kijkcijfers bij te houden. Maar die zenders verkopen wel reclame en zenden zelfs heel veel reclame uit. Ze nemen dus ook een flinke hap uit de taart van de tv-reclame.

Telenet is wingewest

Over de onafhankelijkheid van Telenet valt veel te zeggen. Wie solliciteert bij Telenet krijgt antwoord van ‘Liberty Global Careers careers@libertyglobal.com’. Telenet-baas John Porter versprak zich ook al eens. Toen de VP Residential Marketing Inge Smidts van Telenet op 1 september 2018 aan de slag ging als Chief Marketing Officer bij het Amerikaanse moederbedrijf Liberty Global zei Porter: ‘De promotie van Smidts is een blijk van waardering voor onze strategie’. Promotie? Ze ging naar een ander bedrijf dat toevallig 57% bezit in Telenet.

Al deze financiële geldstromen, constructies, overnames, fusies enzovoort verhullen nauwelijks dat Liberty Global doodgewoon een monopolie nastreefde in de Benelux. Die monopoliepositie op gebied van de distributie van kabeltelevisie in Nederland via Ziggo en in Vlaanderen via Telenet is nu de goudmijn. De Amerikanen melken de kabel ondertussen behendig, wat ze op hun thuismarkt nooit zouden kunnen omdat de wetgever veel strenger is tegen monopolies of trust- en kartelvorming. Ondertussen benadelen ze de minderheidsaandeelhouders en de fiscus.

Pax media?

De kabelboer kocht de tv-rechten van de voetbalcompetities om de openbare omroep en de commerciële zenders van DPG te kunnen afpersen. Deze media voegen zich gedwee naar de wensen van diegene die ze distribueert. Vooral de vrijage van de Vlaamse publieke omroep met Telenet is gênant (o.a. door het laten opdraven van de Amerikaanse topman in praatprogramma’s zonder kritische vragen te stellen). De facto voerde Liberty Global al de netneutraliteit af in half Europa.

Netneutraliteit is het niet bevoordelen van bepaalde datastromen of toepassingen zoals hun eigen Streamz. Het zou een Europees gegarandeerd recht van elke Europeaan zijn, maar Telenet denkt daar anders over. Ook het beschikbaar stellen van hun netwerk aan concurrenten is een farce. De lancering van Streamz illustreert perfect hoezeer Telenet de VRT en DPG Media in de tang houdt.

kabelknippen

Nu hebben Netflix en andere streamingdiensten zoals Amazon Prime of Disney+ tot gevolg dat ontevreden kijkers gaan kabelknippen. Kijkers zeggen hun dure kabeltelevisieabonnement op en betalen een tientje per maand aan bijvoorbeeld Netflix.

De fysieke kabel blijft vaak nog, maar met Internet Anywhere van Orange bijvoorbeeld kan Internet ook via 4G draadloos voor een fractie van de kost bij Telenet. De lezer snapt direct waarom 5G niet de favoriete technologie van Telenet wordt. De lancering van Streamz door Telenet is dan ook een wanhoopspoging om het kabelknippen te overleven.

Anita Coremans

Telenet sluist geld door naar hoofdaandeelhouder