Op 8 juli publiceerde Unia een rapport over de impact van de lockdown op mensen met een handicap. De resultaten zijn ontluisterend. Naast de bekende groep van de bewoners van de woonzorgcentra blijkt het hier over een vergeten deel van onze maatschappij te gaan dat extra zwaar heeft geleden onder de impact van de coronacrisis. Op 14 juli kwam de commissie Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding in het Vlaams Parlement bijeen. Op de agenda stonden een aantal pertinente vragen over dit rapport aan de bevoegde minister Wouter Beke (CD&V).

Verscheurende keuzes

Uit de conclusies van het rapport (pdf) blijkt dat zowel de mensen met een handicap als de naasten zich over de hele lijn door de overheid in de steek gelaten voelen. Het gevoel van onmacht, eenzaamheid en hulpeloosheid voert de boventoon. De klachten zijn talrijk en gaan van extra bemoeilijkte toegang tot winkels over het wegvallen van noodzakelijke hulp en behandelingen tot precaire financiële situaties. Het meest in het oog springend was de verscheurende keuze voor mensen die deeltijds in een instelling wonen om óf te kiezen voor de instelling, óf de thuisomgeving. In het eerste geval was afzondering en vereenzaming hun deel, in het tweede geval viel al de zorglast op de naasten werd de toegang tot noodzakelijke hulp afgesneden.

Door het ontbreken van het noodzakelijke beschermingmateriaal kwam de thuishulp in het gedrang. Mensen met een handicap vielen namelijk onder de categorie met een hoog risicoprofiel. Door de opschorting van de niet dringende medische handelingen viel veel therapie weg die wel noodzakelijk was voor de patiënten, maar niet meer als dusdanig werd erkend.

Financiële problemen

Vele mensen met een beperking kwamen tijdens de lockdown in een precaire financiële situatie terecht. De facturen bleven komen, ondanks het feit dat de hulp niet meer werd voorzien. Dit blijkt uit het schrijnende voorbeeld dat wordt aangehaald in een opiniestuk van Christiane Robbroeckx. Ze getuigt over haar eigen situatie en die van haar gehandicapte dochter.

De hulp verdween, de rekeningen bleven komen. De overeenkomsten voor het persoonsgebonden budget bleven onverminderd lopen, zonder garantie op hulp. Mensen die niet in een instelling verbleven, kwamen zo in de kou te staan, verloren een stuk van hun budget en moesten alternatieve hulp gaan zoeken op eigen houtje én kosten.

Vragen aan de minister

Unia formuleert in haar rapport een aantal aanbevelingen en hoopt dat de politieke verantwoordelijken hiermee aan de slag gaan. Het gaat dan vooral om meer rekening te houden met de specifieke noden zoals die naar boven komen in het rapport. In Vlaanderen ligt die taak bij Wouter Beke als minister van Welzijn, Gezin, Volksgezondheid en Armoedebestrijding.

Op 14 juli werd het rapport besproken in het Vlaams Parlement. Verschillende parlementsleden hadden vragen voor de minister, waaronder Hannes Anaf (sp.a) en Ann De Martelaer (Groen). Zij wensten van de minister te horen hoe hij met de resultaten van het rapport rekening wil houden bij maatregelen voor een mogelijke tweede golf van het virus.

Speciale taskforce, mét vertegenwoordiging belangengroepen

De minister meldde dat hij kennis heeft genomen van het rapport. Hij wist ook te vertellen dat het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) de problematiek ook onderzocht had en in een rapport had gegoten. Volgens hem wordt er op het terrein dus al de nodige actie ondernomen om aan de tekortkomingen te verhelpen. Hij wijst op het bestaan van de taskforce Kwetsbare gezinnen. Binnen die taskforce is er een apart wekelijks overleg voorzien met de instellingen en betrokken organisaties om de directe betrokkenheid bij het beleid te garanderen.

Beke verzekert ook in zijn antwoord dat er nu meer rekening kan en zal gehouden worden met de specifieke noden in de sector van mensen met een beperking. ‘We moeten er ons toch van bewust zijn dat de situatie in vergelijking met het begin van de crisis gelukkig sterk geëvolueerd is. In de richtlijnen die nu gelden, worden voorzieningen ertoe aangezet om maximaal te streven naar het nieuwe normaal. In de scenario’s die nu uitgetekend worden, zal ernaar gestreefd worden om de ondersteuning maximaal te laten doorlopen, ook wat de behandeling betreft. Ook de mogelijkheid en de wenselijkheid van het hernemen van behandelingen, zoals kine, worden in het kader van die voorbereiding in ogenschouw genomen. Door het feit dat er nu meer beschermingsmateriaal ter beschikking is, zal het ook mogelijk zijn om dat op een veilige manier te laten verlopen.’

Tweede golf: draaiboek deze week gefinaliseerd

Ondertussen wijst meer en meer erop dat er tweede golf aankomt, veel sneller dan verwacht. Internationaal is het virus aan een opmars bezig. Ook Europa lijkt hier niet aan te kunnen ontsnappen. De verwachting van een tweede golf tegen de herfst lijkt steeds utopischer. Belangrijk is dat we deze keer niet in snelheid gepakt worden en goed voorbereid op een nieuwe crisis kunnen anticiperen. Op het kabinet van Federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) wordt momenteel de laatste hand gelegd aan een gedetailleerd draaiboek voor een tweede golf.

Peter Poulussen, woordvoerder van de minister, garandeert ons dat dit tegen de volgende veiligheidsraad klaar zal zijn. ‘Dat het zo lang duurt, heeft ook te maken met het feit dat de verschillende deelstaten bij dit draaiboek moeten worden betrokken. Door de bevoegdheidsverdeling is het complexer om de noodzakelijke afstemming tussen de drie deelstaten te krijgen. Die afstemming is belangrijk om er voor te zorgen dat overal dezelfde maatregelen gelden en dat er coherentie is bij de implementatie in Brussel, Wallonië en Vlaanderen. Het is ook belangrijk om de bevoegdheden van de burgemeesters strikt af te lijnen. We moeten rekening houden met de proportionaliteit van de maatregelen. Lokale uitbraken moeten we kunnen aanpakken met specifieke lokale maatregelen. Een uitbraak in een appartementsgebouw is niet hetzelfde als in een wijk of een school. We werken aan een waaier van mogelijkheden. Het moeilijkste van alles is de snelle doorstroming van gegevens. Daar wordt nu full speed aan gewerkt. We hebben veel lessen getrokken uit het recente verleden.‘

Hoop bij Unia

Unia-woordvoerder Denis Bouwen laat weten dat er toch reactie was gekomen vanuit de politiek. ‘Een aantal politici heeft de ontvangst van het rapport bevestigd. Onder meer mensen van Groen, CD&V en ook de Brusselse minister-president Rudi Vervoort. Het kabinet van Vervoort reageerde duidelijk geïnteresseerd en positief. Ze toonden interesse om er in augustus over te praten met de experts van Unia. Op diverse kabinetten zei men het rapport nader te zullen bestuderen.’

Voor Unia is het belangrijkste dat er een signaal is gegeven én aangekomen. Ze hopen dan ook dat er met de aanbevelingen rekening zal worden gehouden.

Ann De Martelaer

Unia analyseert impact lockdown op gehandicapten