Op filmpjes is te zien hoe tientallen moslimstudenten een vaste plek op de ULB-campus inpalmen om te bidden. Die praktijken slepen al jaren aan, de omvang ervan nam systematisch toe en de medewerkers van de universiteit doen alsof er niets aan de hand is. Het begin van het academiejaar zal duidelijk maken hoe in dit twee eeuwen oude bolwerk van vrijzinnigheid vandaag invulling wordt gegeven aan de eens zo gekoesterde ‘laïcité’.

Nadia Geerts, een docente filosofie en verbonden aan het liberale Centre Jean Gol, bracht de bal aan het rollen. Vrijzinnigheid loopt als een rode draad doorheen haar bestaan als public intellectual. Het leverde haar in 2019 nog een nominatie op voor de jaarlijkse ‘Prix international de la laïcité’. Met verbazing stelt ze deze gebruiken in haar alma mater vast, in die mate dat ze inmiddels een petitie lanceerde om er paal en perk aan te stellen.

Actief geronseld

Eens de geest uit de fles, bleek al snel dat het om meer dan een occasioneel gebruik ging. Al jaren wordt dit stukje campus voor religieuze doeleinden gebruikt. Er werd actief voor geronseld en het noodzakelijke materiaal bleef ter plekke in voorziene opbergruimtes bewaard.

Hoe kon dat onder de radar blijven? Doordat velen de andere kant uitkeken. Het probleem aankaarten vergt nu eenmaal meer moed dan beschonken op een carnavalswagen ‘à bas les calotins’ te brullen, een gangbaar gebruik op Saint-Vé, het jaarlijks herdenkingsritueel van ULB-oprichter Pierre-Théodore Verhaeren. De man moet zich omdraaien in zijn graf.

Voorzichtige rector

Met de nodige schroom moest rector Annemie Schaus toegeven op de hoogte te zijn van ‘spontane gebedsmomenten’, maar ook niet meer dan dat. De universiteit kan niet als ‘lieu de culte’ gebruikt worden, benadrukt ze. Bovendien verstoort dat gebruik ‘onze pedagogische activiteiten’. Op geen enkele manier wordt in het officieel communiqué het i-woord gebruikt.

Voormalig hoofdredacteur van De Standaard Manu Ruys schreef ooit dat de toenmalige CVP ‘de erfzonde van de hypocrisie cultiveert’. Niet alleen de CVP, dat is inmiddels duidelijk… Prompt kwam er een reactie van een dozijn studentenorganisaties, vooral met een links kantje.

Onder hen ook de gedreven Cercle des Etudiants Arabo-Européens (CEAE), een club wiens activiteiten niet verhullen zwaarder aan het woord van de profeet te tillen dan aan de beginselen van het vrij onderzoek. De bewoording van de reactie is alvast minder sibillijns dan die van het rectoraat. ‘Discriminerend’, ‘stigmatiserend’ en natuurlijk – obligaat – ‘islamofoob’.

Traditionele zienswijze

De redenering van critici is Cartesiaans eenvoudig. Doorheen de jaren was de ULB een bolwerk van vrijzinnigheid. Opgericht als tegengewicht voor de greep die de katholieke kerk destijds op samenleving en universitair landschap uitoefende, moet eenzelfde houding aangenomen worden ten aanzien van elke geloofsovertuiging.

Het moslimgebed toelaten, komt neer op het hanteren van een systeem van twee maten en twee gewichten. Een breuk met de traditie ook. Inclusief zijn als universiteit? Zonder meer, maar geloof is een privézaak, punt. Men zou er van durven uitgaan dat het draagvlak voor deze zienswijze bij de 40.000 studenten en een veelvoud aan alumni erg breed is. Maar klopt dat vandaag nog steeds?

Annemie Schaus

Moslims gebruiken ULB-campus voor dagelijkse gebedsmomenten