Alsof het nog niet genoeg was om de minst populaire president te zijn in decennia. Zelfs zonder zijn plagiaatonthulling had president Enrique Peña Nieto (foto) het vertrouwen in hem zien slinken als gevolg van de toenemende onveiligheid en de economische malaise. Voeg daar nog een resem persoonlijke schandalen aan toe en je krijgt een ongezien zwakke regeringsleider waarvan journalisten zelfs niet zeker zijn of hij nog de volle steun geniet van zijn eigen partij, de PRI.

Carmen Aristegui’s verhaal sloeg in als een bom die eenentwintigste augustus. Dat net de journaliste die vorig jaar haar C4 gepresenteerd kreeg van haar radiozender – naar verluidt op Peña’s vraag – het nieuws brengt over zijn plagiaat is extra pijnlijk. In tijden van internet volstaat het voor censoren niet om journalistieke onderzoekers simpelweg te ontslaan. En zo lanceerde Aristegui de ontdekking op haar website vergezeld van infografieken en video’s.

Geen naïeve puber

De aantijgingen zijn niet min: na grondig onderzoek van Peña’s thesis, waarmee hij de titel van advocaat behaalde, blijkt dat minstens 29 procent van zijn werk gestolen is. Ironisch genoeg behandelde de toekomstige Mexicaanse president in zijn proefschrift het Mexicaans presidentialisme en plagieerde hij het werk van … een Mexicaanse president. De universiteit waar hij het diploma behaalde belooft alvast het werk te onderzoeken en het zo nodig ongeldig te verklaren.

De woordvoerder van de regering verklaart van zijn kant dat het slechts om ‘stijlfouten’ gaat. Daarbij: we spreken over een thesis die dateert van 25 jaar geleden. Wat maakt het nu nog uit? De president blijft voorlopig op post. Toch blijft het moeilijk om het voorval te kwalificeren als een jeugdzonde. Peña was bij het afleveren van het grotendeels geplagieerde werk 25 jaar oud – toch niet bepaald de leeftijd van een onwetende of naïeve puber. Gecombineerd met de schandalen uit zijn latere professionele leven schetst deze onthulling het beeld van een corrupte, stelende en bedriegende president.

Freya Van den Bossche

Hoezeer het plagiëren ook resoneert met de cultuur van wantrouwen in de Latijns-Amerikaanse politiek: het is niet enkel aldaar te vinden. In 2013 diende Annette Schavan, Duits minister van Onderwijs nota bene, haar ontslag in toen bleek dat ze haar doctoraatstitel had behaald door talloze paragrafen te copy-pasten van andere auteurs. Twee jaar voordien besloot de toenmalige Duitse minister van Defensie op te stappen om dezelfde reden. In 2012 viel Hongaars president Schmitt van zijn voetstuk. Opnieuw hetzelfde verhaal: de man had massaal gebruikt gemaakt van andermans teksten in zijn doctoraatsproef.

In Vlaanderen is er (voorlopig) nog geen politicus betrapt met zulk flagrante plagiaat. Een decennium geleden werd de thesis Freya Van den Bossche verdacht gemaakt in Knack. Het socialistische parlementslid besloot hierop een klacht in te dienen wegens laster en eerroof tegen het weekblad. Knack had inderdaad geen concrete bewijzen voor deze vermeende fraude gepubliceerd. Wellicht doet het geval-Temsamani nog een belletje rinkelen. Het betrof hier echter het liegen over het behaalde diploma. Het kostte de socialistische staatssecretaris haar baan in 2003.

Politicus als voorbeeld

Rest ons eigenlijk nog de vraag waarom plagiaat zo erg is. Wat doet het (opzettelijk) vergeten van verwijzingen te plaatsen in een ver verleden ertoe wanneer de beleidsvoerder in kwestie vandaag naar behoren functioneert?

De publieke veroordeling past in het beeld van de politicus als voorbeeld. Als vertegenwoordiger van het volk kan men het niet veroorloven ongeschonden weg te komen met bewezen fraude. Op het eerste gezicht lijkt materieel gesjoemel, zoals de Antwerpse Visa-affaire, bezwaarlijker. Het misbruiken van publieke middelen blijft uiteraard ontolereerbaar. Intellectuele diefstal kan echter evenmin onbestraft blijven. Wanneer je ideeën overneemt die niet de jouwe zijn zonder enige vermelding dan bega je een misdrijf.

Zeker sinds de formalisering van allerlei citeerstijlen in de vorige eeuw wordt het de universitaire studenten keer op keer duidelijk gemaakt dat dergelijk gedrag onaanvaardbaar is. Een politicus die jarenlang voortborduurt op de onterechte academische titel verliest bijgevolg alle geloofwaardigheid.

Het zou wellicht interessant zijn om de thesissen van onze eigen politici grondig onder de loep te nemen. Toen de meesten van de huidige parlementsleden de universiteiten bevolkten, bestond er immers nog geen Google, laat staan professionele anti-plagiaatscanners. Benieuwd of er nog wat ‘stijlfouten’ opduiken.

Foto (c) Reporters

Annette Schavan

Plagiërende politici