Omwille van de miljarden euro’s die de EU kan ophalen presteerde het Europees Parlement het om een voorstel dat een dikke week eerder werd weggestemd, toch opnieuw te stemmen en te aanvaarden. De factuur voor de burger zal volgen. De aanpak lijkt ook contraproductief voor het leefmilieu omdat elke stimulans om milieuvriendelijker te produceren in de industrie steeds sneller wegvalt.

Europarlementsleden Hilde Vautmans (Open Vld) en Kathleen Van Brempt (Vooruit) tweetten afgelopen woensdag heel triomfalistisch over het akkoord rond het Emissiehandelssysteem van de EU (ETS). Een EU-ETS dat het Europees Parlement een week na het saboteren van een eerste stemming, door de socialisten in nauwelijks andere vorm stemde en aanvaardde. Het was zelfs toch nog ambitieuzer dan wat de Europese Commissie hen voorlegde en dus vroeg goed te keuren. Vautmans: ‘Blij met het akkoord over ETS, CBAM en Sociaal Klimaatfonds. #GreenDeal is enorm pakket met impact op elke EU-burger. Met @RenewEurope hebben we gewerkt aan een evenwichtige oplossing waarin we gezinnen & bedrijven ondersteunen.’ Van den Brempt tweette: ‘We have a deal. Het Europees Parlement versterkt het ambitieniveau van #FitFor55, zet in op een meer duurzame, propere en innovatieve industrie en maakt de nodige middelen vrij om ervoor te zorgen dat iedereen meekan.’

De N-VA stemde in het Europees Parlement tegen de zogenaamde ‘#FitFor55’- klimaatwetten. Johan van Overtveldt en Geert Bourgeois lieten zich zeer kritisch uit. ‘Het opbod aan klimaatdoelstellingen’- gaat de burger geld kosten via hoge lasten, terwijl de koopkracht al zwaar onder druk staat.’

In kannen en kruiken

Op zich is het vooral markant dat ten eerste de meerderheid van socialisten, christendemocraten en liberalen, die meestal steun krijgen van groenlinks, er juist de eerste keer in plenaire sessie niet in slaagde de ‘klimaatwetten’ goed te keuren. Ten tweede mag het extreem merkwaardig heten dat amper één week later al een akkoord in kannen en kruiken was en het Europees Parlement op een drafje ineens in een plenaire sessie die ‘klimaatwetten’ goedkeurde. Herexamen en geslaagd in amper veertien dagen.

Beide anomalieën vallen te verklaren met dezelfde reden: de onstuitbare drang naar geld. Belastinggeld uiteraard, maar dan met een andere naam: ‘emissierechten’. De Europese Commissie is permanent op zoek naar extra inkomsten om haar beleid te financieren. Omdat dit doordrukken van beleid gepaard gaat met veel uitdelen van subsidies en andere steun om loyauteit te kopen van sectoren, lidstaten enzovoort zijn alle remmen los. Daarom zijn de woordjes ‘middelen’ en ‘ondersteunen’ in de tweets van socialisten en liberalen zo’n cruciale informatie. Daarom ook dat de oppositie, zoals N-VA, de nadruk legt op het doorrekenen van die ‘kosten’ aan de burger.

Bakstenen

Over het ETS-systeem zijn enkel academici, consultants, milieuactivisten en politici tevreden. Ondanks de kostprijs voor de burgers en bedrijven wuiven deze alle kritiek steeds weg omwille van ‘klimaatverandering’ of gebrek aan betere systemen om ‘vervuilers te laten betalen’. Doorn in het oog voor vele van deze stakeholders (want ze verdienen er hun brood mee zonder er echt de gevolgen van te dragen) zijn de gratis emissierechten die de industrie in de EU kreeg om haar concurrentiepositie een beetje te beschermen op wereldschaal. Maar als bakstenen, cement, aluminium of staal veel duurder zijn door emissierechten, dan is het hard concurreren op de wereldmarkt.

Daar heeft de EU een oplossing voor bedacht: een koolstoftaks aan de grens van de EU (CBAM). Klein detail, die taks beschermt in het beste geval Europese bedrijven tegen concurrentie van buiten de EU op de EU-markt, maar het zet geen zoden aan de dijk op de wereldmarkt (integendeel, getroffen landen zullen invoerheffingen gebruiken als wraak).

De euforie van de Europarlementsleden over het aanvaarden van een nog ambitieuzer ETS en CBAM getuigt dus maar van één ding. Blinde partijtrouw of blind dogmatisme en vooral een schrijnend gebrek aan economisch inzicht.

Het lichte temporiseren van het afschaffen van de gratis emissierechten kan niet verhullen dat inhoudelijk de hele bundel ‘klimaatwetten’ gewoon niet begrepen wordt en enkel dient om klimaatdoelstellingen door te drukken en te financieren. De consequenties van die bundel ‘klimaatwetten’ blijkt men al evenmin te bevroeden.

Fabrieksarbeider

De industrie zal dus mogen betalen voor de strop waarmee ze gewurgd gaat worden. Net zoals de fabrieksarbeider op al zijn aankopen en energieverbruik fors zal bijdragen aan de vernietiging van zijn eigen inkomen. Een eigen huis bouwen zal steeds exclusiever worden en bijna onbetaalbaar omdat bouwmaterialen nu eenmaal niet aan bomen groeien. In tijden van inflatie voert de EU nog eens extra klimaatkosten in die finaal bij de consument terecht zullen komen.

In tegenstelling tot wat de leek allicht denkt en wat de Europarlementairen en activisten vaak beweren geeft de EU geen gratis emissierechten aan energieleveranciers. Helemaal geen. Die energieproducenten zijn juist van dit systeem uitgesloten en betalen al jaren emissierechten voor gascentrales, kolencentrales en elke vorm van energie gebaseerd op fossiele brandstoffen. Iets dat alle gebruikers al ruim een decennium voelen aan hun energiefactuur. De Europese Commissie organiseert ook een artificiële schaarste van die certificaten of emissierechten om de prijs op te drijven. De prijs van de emissierechten in het ETS ligt rond de 100 euro per ton CO2. Amper een jaar geleden was dit 30 euro en het begon ooit aan circa 5 euro per ton.

Zelfs klimaatdenktanken zien enorme risico’s aan het ETS en het beleid van de EU. Sandbag noemde het zelfs schadelijk voor het klimaatbeleid. De Europese Centrale Bank (ECB), die doorgaans braaf doet wat de ex-politici in de Europese Commissie haar opdragen, wees zelfs al op de gevaarlijke speculatie. Het Institut français des relations internationales (IFRI) sprak van een zeepbel. Anouk Faure van het Franse EcoAct gaf een mooi overzicht met the 2022 State of the EU ETS. Dit rapport kan je op meerdere manieren lezen, maar de conclusie is steeds dat de prijs van alles de hoogte in schiet door EU-ETS.

Perverse effecten

De perversiteit van het afschaffen van de gratis emissierechten voor de industrie is dat nu industriële producenten beloond worden als ze twee zaken doen. Ten eerste moeten ze tot de duurzaamste, milieuvriendelijkste en efficiënte productiesites in hun soort behoren om in aanmerking te komen. En ten tweede: als ze groeien moeten ze gewoon zoals de rest betalende emissierechten kopen. Die tweede voorwaarde is een rem op economische groei van efficiënte en milieuvriendelijker bedrijven.

Door nu ook die milieuvriendelijke fabrikanten gewoon voor alle emissierechten te laten betalen, straft de EU eigenlijk de investeringen in milieuvriendelijker procedés. Gevolg: de complete innovatie naar milieuvriendelijker industriële productie wordt dus economische waanzin.

De EU zegt dus met andere woorden: u mag niet meer groeien, uw concurrentiepositie buiten de EU is om zeep door extra kosten en alle geld voor verbetering of innovatie is weggesmeten geld. Doch er is een uitweg: de EU heeft wel een enorme zak ETS-geld om uit te delen aan klimaatdoelen. Dus als industriële bedrijven braaf de catechismus van de Europese Commissie opzeggen en dossiers indienen voor de meest waanzinnige projecten dan kunnen ze een beetje van hun geld terugkrijgen, maar enkel als ze heel braaf zijn en niet mopperen. En de burger? Die zal als laatste in de keten het hele systeem betalen via bakstenen, dakpannen, kuisproducten, cement, suikerklontjes, koffie, bier, sterke drank, energiefactuur…

Anouk Faure

Van een kat, smeer en een kandeleer