De logica van een federale staat zegt dat binnen het terrein van zijn eigen bevoegdheden elke deelstaat de politiek beslissingen neemt die hij gunstig acht om zijn economie te stimuleren of om het welzijn van zijn bevolking te verzekeren. Als zo’n beslissing van aard is om andere regio’s te raken, financieel bijvoorbeeld, dan is voorafgaande consultatie evenwel niet overbodig.

Dat juist die ontbrak zorgt voor negatieve reacties in Vlaanderen én Wallonië op het voornemen van het gewest Brussel om op eigen houtje een kilometerheffing in te voeren.

Bei uns in Deutschland

In Duitsland is een dergelijke raadpleging gebruikelijk. Volksgezondheid en Onderwijs bijvoorbeeld vallen daar onder de Länder, maar om al te grote onderlinge discrepanties te vermijden hebben ze een ‘permanente conferentie’ van de zestien betreffende ministers. Die is bij de gezondheidscrisis bijzonder efficiënt gebleken. Hetzelfde kan niet over België gezegd worden.

Zeker, dit Koninkrijk verschilt grondig van de Bondsrepubliek, die inderdaad een natie vormt, hecht verbonden door één gemeenschappelijke taal. Maar hoe valt te verklaren dat een land met drie taalgemeenschappen negen ministers van Volksgezondheid nodig heeft? Dit wijst op een ernstige disfunctie. De gemeenschapsbevoegdheden heten ook ‘persoonsgebonden’ want ze gaan over zaken die eigen zijn aan een persoon en dus aan diens taal. Drie ministers van Volksgezondheid zouden dus kunnen volstaan.

Negen ministers

In België staan decreten op gelijke voet met federale wetten. In Duitsland is dat anders en kennen ze een hiërarchie: wetten van de Bondstaat primeren op die van de Länder.

Federale staten mogen dan uit verschillende gietvormen komen, één zaak moeten ze wel gemeenschappelijk hebben en dat is de nationale solidariteit. De rijkste gewesten moeten de armste steunen. Overigens moet dat in beide richtingen werken want het welvaartspeil kan na verloop ook omslaan. Zie daarover verderop.

In het zog van de gezondheidscrisis hebben de francofone politici nu in alle haast een ‘unitaire’ bocht genomen. Ze hekelen dat grote aantal ministers* van Volksgezondheid, en stellen voor die sector te herfederaliseren. Georges-Louis Bouchez was er als de kippen bij om zich van zijn ‘belgicaine’ kant te tonen, maar aangezien hij geen Nederlands kent stuitte hij in Vlaanderen op enig sarcasme.

Het schip maakt al water

We zullen hier niet terugkomen op de 500 dagen die het geduurd heeft eer de Vivaldicoalitie gebaard werd. Laten we bij de vaststelling blijven dat amper twee maand na de intronisatie er al spanningen opduiken. De zeven partners raken het niet eens over een eventuele versoepeling van de covidmaatregelen, en nog andere scheuren zullen zichtbaar worden, alvast zodra een nieuwe staatshervorming te berde zal komen.

Kiemen voor een crisis ontbreken er duidelijk niet, als we weten dat Georges-Louis Bouchez samen met zijn collega-voorzitter van Écolo, Jean-Marc Nollet de onderhandeling tussen Paul-Magnette en Bart De Wever heeft getorpedeerd, omdat zij daarin de contouren van een confederale hervorming zagen.

Dat was een zware fout van Bouchez, die zich uitspreekt voor ‘un fédéralisme solide’. Hij ziet niet dat dit een lang gepasseerd station is in Vlaanderen. Men is die federale solidariteit beu en wil daar voorgoed vanaf. Als Bouchez zich afvraagt ‘of de geschiedenis altijd wel het eenrichtingsstraatje van de regionalisering neemt’ blijft hij blind voor de Vlaamse realiteit. De jongste peilingen laten inderdaad zien dat het Vlaams-nationalisme niet meteen bakzeil wil halen.

Jean-Marie Dedecker schreef op 12 juli op de site van Knack: ‘Niettegenstaande dat de transfers van Noord naar Zuid driemaal hoger zijn dan die van West- naar Oost-Duitsland, en de subsidies 12 keer meer per persoon dan in Hongarije, heeft Wallonië nog een torenhoge staatsschuld.’ Hij mag dan als onafhankelijke zetelen, zijn uitspraken vinden grote weerklank in Vlaanderen.
__________________
* Het is ook een bont gezelschap: Frank Vandenbroucke (sp.a), federaal, verder Wouter Beke (CD&V), gewestelijk, en de rest zijn op de Duitstalige Antionios Antoniadis (SP) en Elke Van den Brandt (Groen) na (toegevoegd aan Alain Maron, maar zij beschouwt zich naar eigen zeggen niet als minister van Volksgezondheid…) vijf Franstaligen: Alain Maron (Écolo, Bruxelles-Capitale), Christie Morreale (PS, Wallonië), Valérie Glatigny (MR), Bénédicte Linard (Écolo), Barbara Trachte (Écolo). (nvdv)

Antionios Antoniadis

Zei u niet ‘federalisme’?