Op 1 januari neemt de Franse regering het voorzitterschap van de Europese Raad en dus de Europese Unie (EU) over van Slovenië. Officieel wil Frankrijk de EU versterken, een grote conferentie over de toekomst van de EU opstarten en een begin maken met een EU-leger. Het Frans zesmaandelijks roterend voorzitterschap van de Europese Raad staat echter vooral in teken van de herverkiezing van Emmanuel Macron.

Toespraak

Op 9 december hield de Franse president Emmanuel Macron een uur durende toespraak met zijn programma voor het Franse voorzitterschap. De slogan voor het voorzitterschap is ‘Relance, puissance, appartenance’. Herstart, macht en lidmaatschap.

Een heel ruim programma met een aantal hoofdlijnen. Die hoofdlijnen staan ook op de website van de Franse diplomatie. Tevens zette Frankrijk al een website voor het voorzitterschap op.

Op 5 januari start de eerste bijeenkomst in Brussel van de Raad van de EU met de Coreper I en II vergaderingen. Op 6 en 7 januari ontvangt Macron het college van Eurocommissarissen te Parijs. Vervolgens organiseert Macron 10 januari een colloquium met Afrikaanse delegaties en de EU in Parijs.

Pro-EU boodschap met Franse kruiding

Ten eerste profileert Macron zich als pro-EU. Wat dit betreft is hij misschien de enige presidentskandidaat met enige kans op de tweede ronde die zo uitgesproken pro-EU is. Uiteraard noemde hij het zelf pro-Europees. Zoals de meeste mensen ondertussen weten spreken pro-EU-adepten steeds over Europa en Europees als ze de politieke constructie van de Europese Unie bedoelen. Zo moet ‘Europa’ meer ‘puissante dans le monde’ worden maar ook beter de buitengrenzen beschermen. Dit laatste allicht om zijn rechtse- en extreemrechtse tegenstanders wind uit de zeilen te nemen.

Dit is het 13de Franse voorzitterschap en de eerste sinds 2008. Het Franse staatshoofd somde de verschillende werven op. Eén van die werven is het hervormen van het Schengenverdrag dat eigenlijk los stond van de EU en langzaam werd geïncorporeerd in de EU-werking.

De Schengenzone is de reden waarom de buitengrenzen zo onder druk staan. Migranten kunnen zonder grenscontroles bijna de hele EU doorreizen. De enige oplossing voor die migratiecrisis is voor Macron dan ook de grenzen beschermen. Dusver bleek Frankrijk een koele minnaar van de versterking van het EU-agentschap Frontex of steun aan landen zoals Polen, Hongarije of Griekenland.

Budgettaire raamwerk

Emmanuel Macron stelde ook voor om het budgettaire raamwerk van de lidstaten en de financiering van de EU te herdenken. De Maastrichtnorm (ontstaan om de euro in te voeren) moet op de schop. De grens van maximum 3% begrotingstekort is volgens Macron verouderd. Dat geen enkele lidstaat inclusief Duitsland en Frankrijk zich ooit aan die norm hield speelt blijkbaar geen rol.

Macron wil ook een EU-top met de Afrikaanse Unie 17 en 18 februari in Brussel. Die zal uiteraard meer gaan over Franse geopolitieke belangen op het zwarte continent dan over de migratiecrisis.

Vreemd plan

Een ander vreemd plan is het opzetten van een ‘service civique européen’ van zes maanden voor <25-jarigen. Een half jaar durende dienstplicht in een ander Europees land om de Europeanen te indoctrineren van de Europese waarden.

De grootste nadruk legde Macron op het versterken van de soevereiniteit van de EU. Vergis u niet. Dit is geen oproep om de soevereiniteit van de lidstaten te verstevigen, maar een oproep om een Verenigde Staten van Europa te vormen en vooral dan een soevereiniteit onder Frans leiderschap met een EU-leger dat de NAVO een andere rol toebedeelt.

Ironisch genoeg neemt Frankrijk in 2022 ook het voorzitterschap van de battle-groepen van de NAVO op zich. Dit belooft tijdens de top tussen NAVO en EU te Madrid in juni 2022 voor het nodige vuurwerk te zorgen.

Zware kritiek al voor start

De eerste zware kritiek op het Franse voorzitterschap is ondertussen al de deur uit. Macron laat zijn Frans voorzitterschap royaal sponsoren door bedrijven. De Franse energiereus in staatsbezit EDF zou ook mecenas worden, maar werd na veel tegenkantingen in de media en de Franse senaat niet weerhouden.

De Franse automobielindustrie daarentegen sponsort fors in ruil voor visibiliteit. Zowel Renault als Stellantis (de fusiegroep van enerzijds PSA met Citroën en Peugeot en anderzijds Fiat Chrysler) zijn van de partij en doneren 220 elektrische auto’s. Beide autoconstructeurs liggen bovendien onder vuur omwille van het Dieselgate-schandaal waarbij ze EU-normen plachten te omzeilen met sjoemelsoftware.

Reden van sponsoring

De reden van die sponsoring is dat de roterende voorzitterschappen niet uit de middelen van de EU betaald worden, maar voor rekening zijn van het land dat het voorzitterschap opneemt. Tijdens het Roemeense voorzitterschap in 2019 viel de zeer opvallende sponsoring van Coca-Cola bij veel andere lidstaten waaronder Frankrijk in zeer slechte aarde.

Ook de vorige keer had Frankrijk beroep gedaan op sponsors zoals Renault, Peugeot en wapen en media-concern Lagardère. Met een budget van 171 miljoen euro waarvan 10 miljoen euro sponsoring vormde het een vette kluif voor het Franse rekenhof. Het Cour des Comptes maakte brandhout van de kostelijke megalomanie van toenmalig president Nicolas Sarkozy.

Het Franse staatsbedrijf uit sector van de kernenergie Areva gaf bijvoorbeeld 1,5 miljoen euro uit aan het verlichten van de Eiffeltoren. Dit op een moment dat de voorzitster van Areva Anne Lauvergeon steun zocht bij Sarkozy om haar functie te behouden. Het parfum van belangenvermenging is met de op handen zijnde presidentsverkiezing nu nog groter.

Van de twaalf vergaderingen van de Franse vaste vertegenwoordiger in Brussel in juli 2021 nam EDF deel aan twee, wapenleverancier Dassault en het maritiem bedrijf CMA-CGM (de tweede grootste containerfirma ter wereld) elk aan één. Ook lobbyisten van Athénora Consulting die bijvoorbeeld bouw- en energiegroep Vinci als klant hebben bleken zeer actief in de voorbereiding van het Franse voorzitterschap.

Nog problematischer?

Nog problematischer dan de sponsoring is het feit dat de Franse Staat vergat een openbare aanbesteding te doen voor de toeleveranciers van al die evenementen. Dit is tegen de Franse maar vooral ook Europese regelgeving. De reden was duidelijk: alle leveranciers moesten Frans zijn en Franse producten uitventen.

Het Franse Europarlementslid voor Les Républicains (LR) François-Xavier Bellamy zette een lange video op zijn Twitter-account waarin hij de gigantische fictie van Macrons plannen hekelde. De illusie ging ook voorbij aan het feit dat Macron met plannen voor wel vijf jaar werk opdraafde terwijl zijn voorzitterschap van de Europese Raad maar zes maanden duurt.

Geen Franse president meer

Elke 13 jaar kan Frankrijk zijn accenten leggen in het EU-beleid, maar dit keer valt dit wel samen met de campagne voor de presidentsverkiezingen. Erger nog vanaf april is er geen Franse president in functie meer, maar een verkozen presidentskandidaat. Alle Franse ministers bij het begin van het Franse voorzitterschap zullen hun functie niet meer uitoefenen voor het einde van dat voorzitterschap.

Macron had het Franse voorzitterschap daarom kunnen laten uitstellen, maar deed dit bewust niet. Bij de meeste lidstaten is dit tijdens verkiezingen wel het geval. Waarom deed Macron dit dan niet? Volgens Bellamy: ‘Parce qu’il est un très bon communicant et qu’il a l’intention d’utiliser cette fenêtre de tir pour son intérêt personnel’ Omdat Marcon zeer goed communiceert en de bedoeling heeft het Franse voorzitterschap als een window of opportunity voor zijn eigenbelang in te zetten.

Areva Anne Lauvergeon

EU-voorzitterschap als verkiezingscampagne Macron