Het coronavirus flakkert terug op in een aantal populaire vakantiebestemmingen. De virologen en experts hebben dan ook ernstige bedenkingen bij het op vakantie gaan in het buitenland.

Marc Van Ranst pleit voor vakantie in eigen land. De overheid zal deze keer geen inspanningen doen om landgenoten te repatriëren, benadrukt hij. Erika Vlieghe wil dan weer een wettelijk kader om terugkeerders uit besmette gebieden verplicht in quarantaine te plaatsen. Herman Goossens waarschuwt op zijn beurt dat het geen gewoon verlof zal zijn, dat je steeds de veiligheidsmaatregelen moet respecteren en dat je rekening moet houden met een eventuele quarantaine bij terugkeer.

Reisadviezen checken

We vroegen Buitenlandse Zaken of er reden tot paniek is. Woordvoerder Arnaud Gaspart: ‘Wij hanteren op onze website een systeem van verkeerslichten: groen, oranje en rood. In de groene landen is er geen probleem. Voor de landen met code oranje gelden bepaalde maatregelen, zoals mogelijk verplichte testen of plaatselijke quarantaine. Daar worden ook de landen ondergebracht waar er lokale opflakkeringen zijn, zoals nu Spanje of Duitsland. De landen met code rood verlenen momenteel nog geen toegang aan Belgen voor niet-essentiële verplaatsingen. Het gaat hier over vier landen: Finland, Ierland, Malta en Noorwegen.’

Gaspart verduidelijkt dat deze informatie niets te maken heeft met het risico op besmetting. ‘Het gaat hier enkel over de beslissing van die landen om Belgen al dan niet toe te laten en welke voorwaarden er gelden. Het is aan elke individuele reiziger om in te schatten welk risico er is. We raden ten stelligste aan om de lokale regels en maatregelen op te volgen en te respecteren.’

Volg lokale regels op

Wat met toeristen die plots toch midden in een lokale uitbraak terechtkomen? Hoe moeten zij reageren? Gaspart neemt het voorbeeld van Catalonië dit weekend. ‘Daar werd beslist een lockdown op te leggen. Niet-residenten hadden tot zondagavond de tijd om de regio te verlaten. Het is dan cruciaal dat men die lokale regels naleeft. Diegenen die niet op tijd vertrekken, zullen dan op eigen kosten de lockdown moeten uitzitten. Ik moet benadrukken dat het een goede zaak is dat de lokale overheden zo kort op de bal spelen om de pandemie in te dijken. Het opvolgen van lokale adviezen en verplichtingen geldt overigens al jaren als aanbeveling, ook vóór corona was dit het geval.’

Ziekenkas en verzekeringen

Gaspart wil ook het volgende nog eens duidelijk onder de aandacht plaatsen: ‘Wij van Buitenlandse Zaken leveren adviezen. Dat betekent dat we niets opleggen. De beslissing om al dan niet af te reizen ligt bij de individuele reizigers. Sinds 15 juni is er een versoepeling, maar we zitten nog steeds in de CoViD-19-periode. Voorzichtig zijn is dus de boodschap.’

‘Het is zeer belangrijk om te zorgen dat alles in orde is met het ziekenfonds, zodat men ter plaatse toegang heeft tot de gezondheidszorg. Sommige mensen nemen ook nog een extra reisbijstandsverzekering. Het is cruciaal om te dubbelchecken of de toegang tot de plaatselijke gezondheidszorg gegarandeerd is en wat de voorwaarden voor repatriëring zijn.’

Géén repatriëringen meer

Één ding is wel heel duidelijk: er komt geen repatriëringsgolf zoals in maart. ‘In maart kwam iedereen voor een verrassing te staan. Landgenoten zaten plots vast op een eiland, zoals Tenerife, bijvoorbeeld. Van zo’n situatie is nu geen sprake meer. Die verrassingen zijn uitgesloten. We weten dat opflakkeringen van het virus tot de mogelijkheden behoren. Iedereen moet dan ook de nodige voorzorgen nemen. Onze landgenoten mogen wel steeds een beroep doen op consulaire bijstand als problemen zich voordoen. Maar repatriëring via de Belgische overheid is verre van gegarandeerd. Dat staat ook bij elk reisadvies. Wat in maart, april en mei is gebeurd is zéér uitzonderlijk en niet voor herhaling vatbaar. Dat kan niet genoeg benadrukt worden.’

Al bij al is er momenteel volgens Buitenlandse Zaken nog geen reden tot paniek. ‘De uitbraken van dit weekend zijn zeer lokaal. Het gaat over een aantal boerderijen waar veel seizoensarbeiders werken. Er zijn ook opflakkeringen gemeld in bijvoorbeeld Lissabon, maar die informatie wordt zeer snel gedeeld op onze website. De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) heeft de laatste week laten weten dat de pandemie niet voorbij is. Wereldwijd is er zelfs een toename van besmettingen. Binnen Europa lijkt het wel de goede richting uit te gaan, maar waakzaamheid blijft geboden. CoViD-19 is nog niet voorbij. Zolang er geen vaccin is, zullen we ons moeten aanpassen en er mee leren leven.’

Draaiboeken en overleg

Buitenlandse Zaken is niet bevoegd voor quarantainemaatregelen voor terugkerende toeristen. We contacteren dus Volksgezondheid en krijgen daar Peter Poulussen aan de lijn.

‘Quarantainemaatregelen vallen onder preventie en dat is een gemeenschapsbevoegdheid, met uitzondering van de verplichte vaccinaties. Waar we wel intensief mee bezig zijn is het opstellen van een zeer gedetailleerd draaiboek ter voorbereiding van de verwachte tweede golf van het virus. Dat moet zo snel mogelijk beschikbaar zijn.’

Op het kabinet van Wouter Beke (CD&V), bevoegd voor gezondheidszorg binnen Vlaanderen, verwijst de persverantwoordelijke ons door naar de Risk Management Group. Die zit op dat moment nog samen om het thema van terugkerende toeristen uit risicogebieden te bespreken.

Verplichte quarantaine toch mogelijk?

In de late namiddag komt dan het nieuws: wie terugkeert uit een risicogebied, wordt verplicht getest en in quarantaine geplaatst. Deze beslissing geldt voor het hele land, niet enkel voor Vlaanderen.

Wouter Beke verduidelijkt: ‘Concreet zullen de reizigers in kwestie beschouwd worden als “hoogrisicocontacten”. Dat maakt verplichte testen bij de huisarts en quarantaine mogelijk.’ Wie langer dan een kwartier nauw contact heeft gehad met een coronapatiënt, is een hoogrisicocontact. De quarantaine blijft gelden, zelfs als een eerste test negatief is. Pas als een tweede test, vijf dagen later, ook negatief is, wordt de quarantaine opgeheven. Bij een positieve test wordt de quarantaine uiteraard verlengd. Voor terugkerende toeristen geldt dat de tweede test ten vroegste negen dagen na de terugkeer mag worden afgenomen.

Burgerzin

Probleem blijft dat er geen wettelijk kader bestaat om de quarantaine te verplichten. Dat liet federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block dit weekend al weten. Zolang niet bewezen is dat iemand besmet is, kan de thuisisolatie niet dwingend worden opgelegd.

‘We rekenen op de burgerzin van de mensen’, zegt Beke. ‘We kunnen namelijk niet controleren wie er allemaal terugkomt uit risicogebied. Ga zelf naar een arts, het is voor uw eigen gezondheid.’

De juridische en praktische details moeten nog uitgewerkt worden. Dat zal vandaag gebeuren op een interministerieel overleg. Buitenlandse Zaken zal dan verder bepalen hoe een ‘regio met verhoogd risico’ te definiëren. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Arnaud Gaspart

Zorgeloos op coronavakantie?