Het federale wetenschapsbeleid is niet het beleidsdomein dat het meest in het oog springt. Geheel onterecht, want het heeft zich onder leiding van staatssecretaris Dermine ontpopt tot een smokkelroute voor hernieuwd Belgicisme, zegt Frieda Gijbels (N-VA) in deze vrije tribune.

Maar voor ik u vertel waarom, even wat achtergrond. Het federale wetenschapsbeleid is een complex kluwen van Federale Wetenschappelijke Instellingen (de FWI’s) onder toezicht van BELSPO of de Programmatorische Overheidsdienst (POD). De afkorting FWI doet misschien niet meteen een belletje rinkelen, maar toch kent u er veel: het KMI dat u elke dag informeert over het weer, het Afrika museum in Tervuren en de Koninklijke Musea van Schone Kunsten van België. Dit land is tien FWI’s rijk en als ik dat zeg, mag je het ook letterlijk nemen. Alleen al de Musea voor Schone Kunsten (KMSKB) huisvesten prachtige collecties met een geschatte waarde van maar liefst anderhalf miljard euro. Denk aan werken van Bruegel, Jordaens, Rubens, Memling en heel wat andere oude meesters.

Dermine

De directeurs van die FWI’s zetelen in het directiecomité van Belspo, vandaag onder leiding van Arnaud Vajda, recent benoemd door staatssecretaris Thomas Dermine (PS). Zij overzien eveneens het onderzoeksschip ‘Belgica’ en ons ruimtevaartbeleid. Belspo was eigenlijk een tijdelijke structuur, opgezet tijdens de ‘Copernicushervorming’, waarbij de ministeries plaats hebben gemaakt voor de FOD’s.

Men zocht een tussenoplossing voor het federale wetenschapsbeleid, omdat het niet meteen duidelijk was waar dat moest worden ondergebracht. En zo ontstond Belspo, met het doel om de FWI’s uiteindelijk autonoom te doen functioneren. Maar ondertussen bleef ook die ‘Programmatorische OverheidsDienst (POD)’ legislaturen lang bestaan, zonder een heldere toekomstvisie. En zeker onder leiding van staatssecretaris Dermine die via zijn afgezant meer en meer controle opeist over de instellingen. Sterker nog, het wetenschapsbeleid wordt zelfs misbruikt als vehikel om belgicisme te promoten en vooral Franstalig België te bedienen.

Koste wat het kost een Belg in de ruimte

Waarvan het bekendste uiteraard het befaamde European Space Agency (ESA). Met grote woorden kondigde de regering De Croo vorig jaar aan dat het SCK CEN, een nucleair studiecentrum in Mol, maar liefst 100 miljoen euro budget zou krijgen om onderzoek te doen naar kleine modulaire kernreactoren (SMR) in België. Een stokpaardje voor Open Vld, MR en CD&V die de anti-nucleaire houding van coalitiepartner Groen tevergeefs proberen te compenseren door in de media hevig te pleiten voor die installaties.

Maar je hebt voor de schermen en achter de schermen. Tegelijkertijd plukte staatssecretaris Dermine (PS), onder toeziend oog van premier De Croo, namelijk 50 miljoen euro uit dat budget om het door te sluizen naar het Europese ruimtevaartagentschap dat net op het punt stond nieuwe astronauten te selecteren voor missies.

Waarom? Omdat hij koste wat het kost een Belg de ruimte in wou, de Waal Raphaël Liégeois. En ook ‘koste wat het kost’ mag u letterlijk nemen. De staatssecretaris graaide daarvoor ook in de potjes van Defensie, het coronaherstelfonds én budget bedoeld voor de uitbetaling van stookoliepremies.

Een ander voorbeeld is het debacle rond de renovatie van het Jubelpark. In 2030 wordt België 200 jaar oud en dat feestje mag blijkbaar wat kosten, terwijl het gat in de begroting stilaan onpeilbaar wordt: maar liefst 170 miljoen euro werd uitgetrokken om het Jubelpark op te leuken voor de grote dag. Ondertussen zijn de CEO en de COO van Horizon 50-200, de vzw die opgericht werd door staatssecretaris Dermine en die de make-over moest begeleiden, na nog geen jaar aan de deur gezet nadat uit een interne audit bleek dat ze méér dan hun werkingsmiddelen hadden opgesoupeerd en daarvoor geen onkostennota’s voorlegden aan de raad van bestuur. En dat met uw belastinggeld.

Of de beslissing om in de coronaperiode uitgerekend het Old Masters museum van de KMSKB te sluiten, terwijl tijdelijke tentoonstellingen en de musea met recentere werken wél open konden blijven. De topstukken van de Vlaamse primitieven werden op die manier maandenlang verstopt voor het brede publiek. Een vreemde keuze, zeker als je weet dat de Vlaamse regering flink had bijgedragen aan de financiering van de Bruegelzaal.

Smokkelroute

Om maar te zwijgen van het dédain waarmee staatssecretaris Dermine en Belspo-voorzitter Vajda hun strategisch plan voor het orgaan officieel voorstelden zonder ook maar één tekst naar het Nederlands te vertalen, dat terwijl heel wat Nederlandstaligen in hun bestuur zetelen.

En zo werd Belspo een smokkelroute voor Belgicistische ideologie, gefinancierd met het belastinggeld van Vlamingen. Met dramatische gevolgen voor de toekomst van ons energiebeleid, ons patrimonium, Defensie, onze economische vooruitgang én onze portemonnee. En allemaal onder het toeziend oog van alle Vlaamse meerderheidspartijen én premier De Croo.

Op deze mooie Vlaamse feestdag zijn we dus nog bijlange niet verlost van het Belgicistische juk van de PS. Maar laat het desondanks toch een mooie dag worden waarop we extra aandacht besteden aan onze strijd voor meer zelfbestuur en zeggenschap over onze middelen.

Arnaud Vajda

Het federale wetenschapsbeleid: de smokkelroute voor hernieuwd Belgicisme