De Warmste Week, het jaarlijkse goede-doelen-spektakel van de openbare omroep, nadert zijn climax. Epicentrum van het gebeuren is dit keer de stad Kortrijk. Honderd drumstellen trokken het gebeuren op gang voor wie hardhorig mocht zijn. Drie dj’s van Studio Brussel zorgen op de Grote Markt voor non-stopradio tot kerstavond, honderden Vlamingen begeesteren duizenden volksgenoten met warme verhalen, en dat op een moment dat we naar de warmste Kerstmis sinds een eeuw gaan. Is dit soort hitteverwekkende evenementen nog wel verantwoord? Ja, want het is reclame voor Studio Brussel, de talrijke BV’s die er elkaar voor de voeten lopen, en het geeft uiting aan verbondenheid die we rond de kersttijd obligaat moeten voelen, ook al wordt het woord kerst overal geschrapt wegens te gevoelig voor de islamitische medemens.

Teveel WC-papier

VRT

Over verbondenheid gesproken. Toevallig (?) heeft Kortrijk zich als een van de eerste steden in Vlaanderen tot smart city uitgeroepen. Een slimme stad dus, en dat slaat niet op het gemiddelde IQ van de bewoners maar wel op de vooruitziendheid van Mister Q, zijnde burgemeester Vincent Van Quickenborne (Open VLD, rechts op de foto) die een tandje bijsteekt inzake city marketing.

De stad heeft namelijk een langlopend contract afgesloten met overheidsbedrijf Proximus, waardoor men via ‘monitoring’ van het GSM-gebruik 24/24u kan nagaan wie zich waar en wanneer bevindt. Monitoring, onthou even dat woord. Er wordt verzekerd dat het enkel om bezoekers gaat en geen bewoners, dat men enkel de toeristische stromen in kaart wil brengen, en dat de data anoniem zijn. Dat zal wel. Tegelijk zijn er nu al plannen om het systeem uit te breiden en ook aan het betaalkaartgebruik van Maestro, Visa en Mastercard te koppelen, zodat men precies weet wie waar wat gekocht heeft. Met als uitsmijter: een heus gezichtsherkenningssysteem, uitgerold dankzij een dekkend cameranetwerk. Allemaal anoniem dus.

Hier en daar worden wenkbrauwen gefronst: om zo snel een paar klassiek-liberale principes te verkopen moet je soepel van geest zijn en Quickie heten. Principes zoals daar zijn: vrijheid van bewegen, integriteit van het individu, en een gezond wantrouwen tegen de almachtige overheid die zich met alles bemoeit. Maar gezien Quickie nu zelf de overheid is, omarmt hij als moderne liberaal de technologie om die overheid dichter bij de burger te brengen, en neem dat laatste zeer letterlijk. In eerste instantie gaat het inderdaad om commerce en marketing, onder de prangende vraag: wie koopt wat? De shoppers kunnen dan via hun VISA-kaart gemonitord worden op hun koopgedrag, informatie die dan misschien weer analytisch kan gebruikt worden, zoals dat heet.

Toeristen anderzijds die alleen maar rondkijken en geen toegevoegde waarde betekenen, in Knokke gekend als frigoboxtoeristen, kunnen dan worden uitgeselecteerd en ontmoedigd om in de bruisende Kortrijkse binnenstad nog rond te hangen. Ook Quickie’s partijgenoot Arne Vandendriessche, schepen van economie en middenstand én CEO van een informaticabedrijf, ziet het helemaal zitten. Samen zullen ze, helemaal anoniem, de kassa’s laten rinkelen en en passant shoppers met gepaste commerciële boodschappen verblijden. Hoe warm kan een week zijn.

Reporters

Zo’n feest vereist natuurlijk wel enig overzicht. Veel mensen samen, dat betekent warmte en verbondenheid, maar ook de noodzaak om verder te monitoren en te zien of iedereen zich wel netjes gedraagt.

Gezichtsherkenning is een technologie die we kennen van Facebook, waar er nu al naar hartenlust getagt wordt, dat betekent: je loopt met je geheime minnaar/minnares niets vermoedend op de Antwerpse Meir, en binnen drie uur weet heel de wereld dat je daar was. Dat is echter maar klein bier vergeleken met de fotodatabanken die in China worden uitgerold. Daar zijn momenteel 170 miljoen straatcamera’s geïnstalleerd, het streefdoel is 570 miljoen, dat is één camera per twee Chinezen. Men spoort er criminelen mee op, verkeerszondaars, maar er wordt – echt waar – ook gemeten hoeveel vellen WC-papier iemand gebruikt in een openbaar toilet. Wie er meer weg ritst dan strikt nodig, kan op een zwarte lijst terecht komen: alles wordt in een puntensysteem verwerkt, dat het regime toelaat om goede burgers van slechte te onderscheiden.

Safety first

Reporters

Meer camera’s dus, voor meer burgerzin. Het gemak waarmee de homo sapiens anno 2019 dat aanvaardt, van Peking tot Kortrijk, is verbazingwekkend, maar ook weer niet. Gevoed door argumenten die met criminaliteitsbestrijding te maken hebben, werd de straatcamera eerst een veiligheidskwestie, vervolgens een city-marketing-speeltje, en tenslotte een instrument dat neigt naar de totale controlemaatschappij. Andermaal: dat een liberaal als Van Quickenborne daarmee koketteert, bewijst dat liberalisme en communisme perfect te combineren zijn.

De controlemaatschappij waar iedereen zichtbaar is, heeft op die manier twee stamvaders: de zorgende, voorzienige patriarch die het volk beschermt tegen criminelen en ander gespuis, en het alomtegenwoordige Oog, de overheid die alle burgers 24/24 surveilleert, nu die camera’s daar toch hangen. Tien jaar geleden werd daar nog over geprutteld, nu vindt iedereen die camera’s normaal en is heel de privacy-discussie een achterhoedegevecht. De deal is, dat we privacy inleveren om onze veiligheid te verhogen: in principe zijn we allemaal potentiële zakkenrollers en terroristen. Waarbij men zich kan afvragen in hoeverre het onveiligheidsgevoel niet nuttig is voor die overheid om haar grenzen te verleggen. Denk maar aan de beruchte Patriot Act die George W. Bush invoerde na 11 september 2001.

Terecht betoogt Matthias Dobbelaere-Welvaert dat de inkapseling in een groots, alomvattend datasysteem heel geleidelijk gaat. Op stedelijk niveau begint het met monitoring van het lokale toerisme, en het eindigt met Pekinese toestanden. Op die manier ontstaat er een brede grijze zone waarin de smart cities evolueren tot gecontroleerde publieke ruimtes die zich tot in de slaapkamer uitstrekken, dit alles beschreven in dystopische klassiekers als Brave new world en 1984. Big Brother is alive and kicking, het is voor uw eigen welzijn, beste mensen, er wordt goed voor u gezorgd maar u mag geen geheimen hebben. Nazi-propagandaminister Joseph Goebbels voegde er met enige zin voor sarcasme aan toe: ‘Wer nichts zu verbergen hat, hat auch nichts zu befürchten’ (wie niets te verbergen heeft, hoeft niets te vrezen).

Amusante noot: terwijl in sneltempo de slimme steden volgehangen worden met camera’s om uw doen en laten te monitoren, wandelen zware jongens de gevangenis uit omdat ze de dode hoeken kennen waar geen camera’s hangen of waar ze defect zijn: er is gewoon geen geld voor. Een kwestie van prioriteiten.

Warm en koud

VRT/Johan Sanctorum

Terug naar de Warmste Week, en waarom Kortrijk dé plek is om dat feest van de verbondenheid te celebreren. De emo-show waar dj’s in tranen uitbarsten als er weer een rond cijfer wordt gehaald, BV’s zich verdringen om een publicitair graantje mee te pikken, trotse politici een cheque met belastinggeld komen afgeven, en de gulle Vlaming zichzelf mag strelen: ‘U was weer fantastisch’. Maar over al die goede bedoelingen van lieve mensen en de luid uitgeroepen solidariteitsmotto’s hangt een sentimentele mist die ik zonder meer met volksverlakkerij in verband breng.

Het idee dat Vlaanderen warm en solidair is, onder auspiciën van de publieke omroep en de Koning Boudewijnstichting, is namelijk ook een mantra van de politieke correctheid die verlangt dat mensen niet teveel vragen stellen, bijvoorbeeld rond de technologie van smart cities en hun enthousiaste bezielers. Door alsmaar de verbondenheid te propageren, worden reflexen van kritisch burgerschap gedempt en als verzuringsfenomenen weggezet. Niet toevallig is de VRT met die Warmste Week dé gangmaker van het totalitaire verbindingsdogma.

Dit gaat dus wel degelijk over burgerrechten en dissidentie. Je wordt (nog) niet opgesloten, maar al wie niet klakkeloos meegaat in de warmte is alvast een koude kikker, iemand met ‘een probleem’. Pretbedervers bijvoorbeeld die wijzen op de gelijkenissen tussen wat zich in Peking afspeelt en het gesurveilleerde emo-orgasme in Kortrijk. Kankeraars die het bizar vinden dat een kerstmarkt geen kerstmarkt meer mag heten. Zeveraars die vinden dat kinderarmoede een beleidsprioriteit hoort te zijn en geen liefdadigheidsdoel. Onverbeterlijke pain-in-the asses zoals Edward Snowden en Julian Assange, die wél de keerzijde van de door veiligheid bezeten controlestaat uitbrengen. Inclusief de eventuele allianties tussen die staat en haar grootste vijand.

De zogenaamde warme samenleving die ons onder veel decibels wordt aangeboden, spoort perfect met de kilte van het machts- en controle-apparaat, straffer nog, het is een deken dat dit apparaat helemaal omwikkelt. We leven in een democratische rechtstaat, het zal dus wat kunst- en vliegwerk en veel blabla vereisen om Big Brother geruisloos te introduceren. De Warmste Week is het perfecte glijmiddel: onze westerse variant op de controlestaat kan niet anders dan passeren via slogans rond gezelligheid en verbondenheid. Daarom is Quickie, na de diep betreurde Steve Stevaert, een postmoderne profeet en een leider die begrepen heeft dat ideologieën er niet meer toe doen. De kerstmarkt van de 21^ste eeuw heet gewoon smart city, hij duurt een heel jaar en iedereen komt op TV. Wist u trouwens dat de burgemeester van Kortrijk een niet onverdienstelijk drummer is? Zalige kerst aan al wie zich daar nog iets bij kan voorstellen.

Arne Vandendriessche

Tinne Van der Straeten betaalt milieuvervuilers met belastinggeld

De warmste week in de slimste stad: glimlach, u komt in beeld