Schrijver Tom Lanoye is afgelopen woensdag tot Chevalier des Arts et des Lettres geslagen tijdens een ceremonie op de Franse ambassade te Brussel. Andere grote cultuurdragers van onze contreien gingen hem voor, zoals acteur Matthias Schoenaerts en operazanger José Van Dam, maar ook mindere goden als Axelle Red, Arno en de steenrijke antiquair Axel Vervoordt. Een bont allegaartje dus. Lanoye is alleszins fier als een gieter met zijn decoratie, en wie ben ik om hem dat te misgunnen.

Vague flamande

VRT

Ook de Belgische eretekens zijn zeer gewild in de Vlaamse cultuurwereld (hier ontvangt filosofe Alicja Gescinska het ereteken van Commandeur in de Leopoldsorde.

In Frankrijk is Lanoye vooral gekend omwille van zijn theaterwerk dat op het Festival van Avignon aan bod kwam, naast een Franse vertaling van zijn roman ‘Sprakeloos’ (La langue de ma mère, 2011). Zelf ziet de schrijver zich als boegbeeld van een vague flamande, een belangstelling voor de hedendaagse Vlaamse literatuur die in Frankrijk én Wallonië opgang zou maken.

Daar kunnen we alleen maar blij mee zijn, ware het niet dat Lanoye daar ook graag een statement mee maakt tegen het Vlaams-nationalisme -zijn grote pispaal -, waardoor ondergetekende in een Humo-column van de grote schrijver de koosnaam ‘Krankjorum’ mee kreeg. Dat is klein en kinderachtig, maar het kenschetst de frustratie in het Vlaamse cultuurwereldje omdat de gemiddelde Vlaming de groenlinkse morele superioriteitsgedachte maar niks vindt.

Van de weeromstuit verschansen de culturo’s zich in het meest belegen Belgisch nationalisme, inclusief een bijna kinderlijke adoratie van de monarchie en haar eretekens. Anders gezegd: la vague flamande die Lanoye himself bedacht – en waarin hij andere Belgicistische figuren betrekt zoals barones-dansdiva Anne Teresa De Keersmaeker- is onderhuids ook een statement tegen het Vlaamse onafhankelijkheidsstreven.

Als dam tegen de Vlaamse barbarij heb je dus het verlichte Frankrijk dat ons uit het slijk moet trekken, de hand reikt om de smetten van het verleden achter ons laten. Aldus verwoordt Lanoye in zijn dankrede deze aanhankelijkheid en afhankelijkheid tegenover de Franse cultuur : ‘L’identité flamande est plus influencée par la France que l’on veut bien l’admettre aujourd’hui… (…) Il y a davantage d’échange entre la France et la Flandre qu’avec les Pays-Bas. En effet, la littérature flamande contemporaine est fortement influencée par des auteurs tels que Yourcenar, Proust, Camus et Sartre.’

Het verkeerde land

Wiki

Na Boon en Claus is de Vlaamse literatuur verleuterd tot politiek correct schoonschrift.

Nu snap ik wel dat de Franse ambassadeur zo’n liefdesverklaring graag hoort, maar het is ook wel wat schijnheilig van de slagerszoon uit het Waasland, want eerlijk: de Franse invloeden op de Vlaamse literatuur zijn gering. Proust en Sartre? Laat ons lachen. Dé twee Vlaamse schrijvers van vorige eeuw, Louis-Paul Boon en Hugo Claus, hadden helemaal niks met Franse invloeden of decadent maniërisme. Boon was volkstaal en Claus was pure klei, voor mij is Lanoye daarbij vergeleken een literaire dwerg die stoeit op golfjes als la vague flamande.

De klei is met andere woorden bij Lanoye wat uitgebakken en vertoont barstjes. De slagerszoon met brilletje koestert een heimwee naar een door de Franse cultuur gedomineerd Belgique à papa waar er wel Nederlands mag gesproken en geschreven worden, maar altijd met een nederige hoofdknik richting het zuiden. Een Vlaamse Houellebecq zouden we wél goed kunnen gebruiken, maar die dient zich in de verste verte niet aan. In de plaats daarvan krijgen we een overaanbod van links georiënteerde kosmopolieten die de multiculturele doctrine belijden, terwijl ze toch alleen maar door een ‘wit’ publiek gelezen worden.

Het probleem met Lanoye is dus niet zijn literair kunnen op zich – niemand betwist dat -, maar wel zijn zelfverheerlijking als ‘internationaal bekende Vlaming’ die bijna als een balling in eigen land asiel krijgt op de Franse ambassade. Een land van rechtse cultuurhaters en semi-analfabete kleinburgers. Dat klopt natuurlijk niet, het is een karikatuur voor eigen gebruik. Temeer daar het nieuwe analfabetisme in Vlaanderen vooral door de linkerzijde is bevorderd, met name de pretpedagogie en het getoeter rond slecht begrepen ‘diversiteit’.

De hardnekkige tic van Lanoye -die ooit op een lijst van Agalev stond voor de Antwerpse districtsraad- om zijn auteurschap te koppelen aan een kruistocht tegen het Vlaams-nationalisme, slaat finaal om in een gesublimeerde oikofobie tout-court. Dat zal niet verbeteren met de recente peiling die het VB-electoraat op 25% schat. Een kwart fascisten, votre excellence! De topintellectueel Tom Lanoye leeft dus in het verkeerde land, althans met foute kiezers, en moet dus als Franse Chevalier de Vlaamse cultuur uit de handen van de flaminganten proberen te houden.

Erfzonde

Belga Image

Een warme knuffel op de ambassade.

Deze schizofrene situatie kenmerkt een groot deel van de Vlaamse culturele sector, maar Lanoye houdt de vlam levendig en diskwalificeert het eigen Vlaamse publiek – de lezers die zijn boeken kopen dus – als dom, laf en ‘heulend met de vijand’. Dat laatste wordt zeer concreet in zijn collaboratieroman ‘De draaischijf’, die via historische semi-fictie vooral nog eens het proces wil maken van de laarzen-Vlaming en zijn kleinburgerlijke pendant. Wat Brel ook zong in zijn chanson ‘les flamingants’: ‘Nazis durant les guerres et catholiques entre elles’.

Daarmee moeten we het doen, en die erfzonde kleeft aan elke autochtoon die het levenslicht ziet tussen De Panne en Maaseik. Bijna 80 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog leeft Lanoye mentaal nog altijd te midden van collaborateurs en hun nakomelingen, een obsessie die hem blind maakt voor elke autonomistische emancipatiedrang. Door elk streven naar Vlaamse autonomie bij voorbaat als een soort neofascisme te verketteren, maakt Lanoye zich zelf schuldig aan volksverlakkerij, en ondersteunt hij de neo-Belgicistische kliek van culturo’s die ook graag bij de monarchie aanschurken.

En neen, ik ben het ook niet eens met de smalle opvatting van cultuur die de N-VA hanteert, alsof er na het Lam Gods niets meer van betekenis in Vlaanderen is gemaakt. De manier waarop stadsdichteres Ruth Lasters werd behandeld – omdat ze respect vroeg voor jongeren die vakonderwijs volgen -, heel het belegen canon-verhaal, door een muffe commissie van wijzen in mekaar geflanst, het vreselijke traject van de Antwerpse cultuurschepen Nabilla Ait Daoud… Het getuigt allemaal niet van een geloof in cultuur, kunst en literatuur als motor van de verandering, zoals dat bijvoorbeeld in Catalonië wél het geval is.

Schrijvers als Tom Lanoye zouden dat kleinpolitiek geharrewar moeten overstijgen, en inzien dat Nobelprijzen vandaag gewonnen worden door intellectuelen die aan de kant van het volk staan, niet door slippendragers. Tot deze laatste categorie behoort de ‘Chevalier des Arts et des Lettres’, een onderscheiding voor een petit nègre du Nord die weet waar zich het centrum van de Verlichting bevindt. De ironie is, dat het een heel klein beetje op een ander soort collaboratie gelijkt. Met Caroline Gennez en Frans Timmermans erbij kon het feestje niet meer stuk, en is de chevalier, zoals hij zelf verkondigde, helemaal ‘thuisgekomen’. Ook schrijvers verspreken zich soms fameus.

Arno Louis-Paul Boon

‘Chevalier’ Tom Lanoye krijgt asiel op de Franse ambassade