Voorstanders van de natuurherstelwet zijn dezer dagen niet karig met waarschuwingen: er staat ons een heus armageddon te wachten indien we niet stante pede terugkeren naar de weelderige natuur van onze voorouders.

In dat geval kan de EU met name onmogelijk haar klimaatdoelstellingen halen, gaat de zogenaamde ‘biodiversiteit’ op de schop en worden we op de koop toe met zijn allen doodziek. Kortom: zonder natuurherstelwet is er geen leefbare toekomst meer.

Anderen toeteren weliswaar luid in het rond in principe mee te willen gaan in dat, wat mij betreft, bizarre verhaal, maar roepen het excuus van de lamentabele juridische kwaliteit van het huidige voorstel in om zich afzijdig te houden.

Maar de grote maar fundamentele vraag die nooit gesteld wordt, is deze: waarom moet alleen de EU-natuur op grote schaal hersteld worden? En niet die van, pakweg, Groot-Brittannië, Albanië, Noorwegen of China? Die simpele vraag is vooral voor de armageddon-profeten en hun wetenschappelijke apologisten bijzonder vervelend.

Is de natuur daar dan niet ziek of onevenwichtig? Gaan ze hun klimaatdoelstellingen niet halen omdat ze hun natuur niet herstelden? Dreigen voor hen, ik zeg maar iets, grote hongersnoden wegens een zieltogende landbouwsector? Een gebrek aan zuurstof, misschien? Of aan insecten? Een jammerlijke overrompeling van hun ziekenhuizen? Een totale teloorgang van de biodiversiteit?

Of kramen de groene activisten steeds meer onzin uit naarmate het er meer op lijkt dat hun natuurherstelwet verticaal geklasseerd gaat worden?

Het DNA van de EU

Die laatste vraag is voor mij vrij retorisch. Het is heus niet alleen in totalitaire autocratieën of tijdens oorlogen dat de leugen regeert en politici en journalisten verstrikt raken in surrealistische onwaarheden. Dat gebeurt ook in onze liberale samenleving.

De natuur moet hier inderdaad niet zo nodig of dringend hersteld worden, toch zeker niet op de grote en ingrijpende schaal die de natuurherstelwet voorziet. Er zijn te veel andere uitdagingen om veel aandacht, energie en geld te besteden aan dat soort luxeprojecten, waaronder vooral de uiterst dringende en dure energietransitie.

Dankzij nieuwe technologie en een ongeziene crash van de bevolking gaat de Europese natuur de komende decennia en eeuwen trouwens vanzelf, langzaam maar gestaag, verder veld winnen: dat moet niet van bovenaf opgelegd worden.

Vloeken

De echte reden voor de natuurherstelwet kwam al aan bod in mijn vorige stukje: dat soort prestigieuze projecten zit in het DNA van de EU, een bureaucratische organisatie die geboren werd uit idealisme.

Wat misschien nog belangrijker is, is dat massaal natuurherstel Europeanen in één groene onderneming zou verenigen. Want dat is uiteindelijk het ultieme doel van de EU: Europa integreren. Een beetje zoals het bouwen van middeleeuwse kathedralen generaties christenen verenigde via een gemeenschappelijk en heilig doel.

Dat verklaart allicht waarom critici steevast benadrukken dat ze het heilige, groene EU-project in principe genegen zijn. Wie het niet onderschrijft, verloochent immers zowel het groene gedachtegoed als de Europese droom van (meer) eenheid.

Rabiate voorstanders associëren critici van hun kant trouwens steeds meer met ‘extreemrechts’ of ‘radicaal-rechts’: alleen wie hun nieuwerwetse natuurherstelwet steunt, is ‘gematigd’. Je kunt dat, paradoxaal genoeg, een extremistisch standpunt noemen.

Doemdenken

Dit is de proximale reden waarom alleen de natuur van de EU dringend hersteld moet worden: het heeft meer met de EU te maken dan met de natuur. Maar er is ook nog een ultieme reden: de pessimistische ideologie achter het natuurherstel project is, als schaduwzijde van het Verlichtingsideaal, eveneens op en top Europees en westers.

Eertijds was dat doctrinaire pessimisme verbonden aan het christelijk gedachtegoed over het onvermijdelijke einde der tijden en de zondigheid van de mens. Vanaf de negentiende eeuw ging het naadloos over in pessimisme over de toekomst van onze cultuur en geweeklaag over de vermeende slechtheid van de westerse mens. In zijn The Idea of Decline in Western History noemt de Amerikaanse historicus Arthur L. Herman dit respectievelijk historisch en cultureel pessimisme.

Aarde Eerst!

Daar waar dit binaire gedachtegoed volgens Herman in de eerste helft van de twintigste eeuw extreemrechts en met name de nazi’s inspireerde, werd het in de tweede helft van die eeuw antecedent aan tal van linkse bewegingen. Zoals multiculturalisme en een alweer in Duitsland sterk aanwezig eco-pessimisme.

Met zijn verheerlijking van ‘diversiteit’ en ‘identiteit’ en verkettering van een steeds breder gedefinieerd racisme is het multiculturalisme duidelijk mede-antecedent aan de sluipende desintegratie van moderne samenlevingen en de woke-beweging.

De tweede stroming voorspelt een door het westers technologisch kapitalisme veroorzaakte eco-apocalyps en inspireerde onder meer de beruchte ‘Unabomber’ en andere ‘Aarde Eerst!’ eco-strijders (die door sommige gematigde ecologisten al eens eco-fascisten genoemd worden).

Het is deze stroming die, in de 21ste eeuw, in de EU-op-steroïden van de niet onbesproken Duitse politica Ursula von der Leyen, een gedroomde partner vond voor haar donkergroene dromen.

Lot

Hendrik Schoukens en An Cliquet leggen die diepe, ideologische bron achter de natuurherstelwet als volgt bloot: ‘Het lot van de Europese natuurherstelwet kan een eerste indicatie vormen dat we de eeuwenlange overheersing van de natuur door de mens kunnen ombuigen.’

Door het zo te formuleren — ‘lot’ wordt in deze zin gebruikt als synoniem van ‘succes’ — dagen ze dat lot natuurlijk wel uit. Dat is iets wat je, volgens de overlevering, nooit mag doen.

Arthur L. Herman

Waarom doet alleen de EU aan grootschalig natuurherstel?