Een fort is volgens Van Dale een ‘gesloten, aan alle zijden verdedigbaar, duurzaam vestingwerk’, ‘geen woonplaats zijnde”, voegt de ‘Dikke’ er nog archaïsch aan toe Als we die definitie toetsen aan het begrip ‘Fort Europa’, dan blijkt ze aan geen kanten te kloppen. De term ‘Fort Europa’ wordt door de voorstanders van open grenzen gebruikt om te verwijzen naar de strenge Europese wetgeving inzake migratie en de dito grensbewaking. De werkelijkheid spreekt de critici tegen. Om te beginnen is Europa wel degelijk bewoond en wel door 507 miljoen mensen. En dat het Oude Continent een gesloten en duurzame vesting zou zijn, wordt elke dag tegengesproken door de beelden van massa’s migranten die schijnbaar zonder veel moeite de muren slopen. De weg over de Middellandse Zee is gelukkig niet langer de levensgevaarlijke route, sinds marineschepen en vaartuigen van ngo’s de zee afspeuren op zoek naar potentiële drenkelingen. Deze dure humanitaire operatie is dus helemaal in tegenspraak met de bewering dat Europa een hardvochtige tante zou zijn. In vergelijking met de oversteek van Libië naar Italië is de tocht van Turkije naar een Grieks eiland een makkie. De armlastige Grieken willen zo snel mogelijk de migranten kwijt, wat begrijpelijk is, maar niet strookt met het Verdrag van Dublin, volgens hetwelk migranten asiel moeten aanvragen in het eerste EU-land dat ze tegenkomen. Reizen ze toch door naar een andere EU-lidstaat dan mag dat land de asielzoekers terugsturen. Die regel wordt nu massaal met voeten getreden.

Hongarije

Na een moeilijke doortocht van twee niet-EU-landen, Macedonië en Servië, staan de migranten aan de Hongaarse grens. Omdat het asielsysteem in Hongarije officieel overbelast is, neemt Boedapest geen nieuwe asielzoekers meer op. Ook geen migranten die door andere EU-leden worden teruggestuurd. Dat leverde de Hongaarse regering de toorn van de EU-commissie op, maar de notoire rebel binnen de EU trekt zich daar weinig van aan. Meer zelfs, om te beletten dat er nog meer ongewenste bezoekers het land binnenkomen, trekt Hongarije momenteel een peperduur hek op aan de grens met Servië. Of die hindernis ook maar iemand zal tegenhouden is zeer de vraag.

Oostenrijk

De onwil van Hongarije treft in de eerste plaats buurland Oostenrijk. Het Alpenland moet het hoofd bieden aan de grootste vluchtelingencrisis sinds de inval van Sovjettroepen in Tsjecho-Slowakije in 1968. Sinds begin dit jaar noteerde Wenen ruim 30.000 asielaanvragen en het Oostenrijkse Ministerie van Binnenlandse Zaken schat dat het er tegen nieuwjaar minstens 80.000 zullen zijn. De overheid kan de stroom vluchtelingen totaal niet aan. Al weken leven honderden mensen in tenten. In het overvolle opvangcentrum van Traiskirchen sliepen een tijd meer dan 2.000 mensen in open lucht. De regering vindt geen onderkomen voor al die duizenden en stuit op de onwil van Länder en gemeenten. Geen enkel Oostenrijkse provincie, behalve Wenen en Niederösterreich, heeft zijn opnamequotum bereikt, en twee derde van alle gemeenten hebben nog geen vreemdeling gezien. Omdat de tegenwerking van de lokale overheden zo groot is, denkt de regering eraan de grondwet te wijzigen, waardoor Länder en gemeenten bij het verdelen van de vluchtelingen niets meer te vertellen zouden hebben. Het ministerie van Binnenlandse Zaken zou zelf bevoegd worden om gronden te bestemmen en bouwvergunningen toe te kennen voor het optrekken van woningen voor asielzoekers. Daardoor zouden de lokale besturen hun bijna-vetorecht tegen opvangcentra verliezen.

Duitsland

De problemen in Oostenrijk verzinken in het niets bij wat de Duitsers meemaken. Duitsland is voor de meeste migranten het Beloofde Land, omdat het nog altijd de soepelste asielwetgeving heeft. Buiten de VS neemt geen land ter wereld meer migranten op als Duitsland. Berlijn noteerde de eerste zes maanden van 2015 180.000 asielaanvragen. Tegen het einde van het jaar zouden naar schatting 800.000 mensen een aanvraag hebben ingediend. Dat is ruim meer dan de bevolking van Antwerpen, Gent en Geraardsbergen samen. De druk op het Duitse asielsysteem is enorm en terwijl de politieke partijen koortsachtig zoeken naar oplossingen, stijgt het ongenoegen bij de bevolking zienderogen. Er wordt brand gesticht in opvangcentra, ze worden beschoten, omwonenden bewapenen zich met knuppels en dagelijks trekken mensen de straat op uit protest tegen de toevloed van vreemdelingen. Daartegenover staan ook heel wat Duitsers die zich het lot van de migranten aantrekken. Vooral jonge vrouwen tonen zich naar verluidt altruïstisch. Duitsland mag dan al het rijkste land van de EU zijn, de toestroom van vreemdelingen kost handenvol geld. Vijf miljard euro is het geschatte kostenplaatje, dubbel zoveel als vorig jaar. De 16 Länder eisen meer steun van de centrale regering en vechten een robbertje over wie recht heeft op het meeste geld. De kwestie zorgt ook voor politieke onrust. Kanselier Merkel ondersteunt plannen voor een immigratiewet en dat zorgt in haar CDU/CSU partij voor onrust. Hoe dan ook wordt migratie hèt thema bij de volgende parlementsverkiezingen. Als de zittende coalitie van christendemocraten en socialisten het probleem niet meester wordt, heeft ze alle reden om zich zorgen te maken.

België

En hoe pakt België de migratiecrisis aan? Fedasil slaagt er niet in om alle aanvragers op een dag te bedienen. Meer dan 250 per dag kunnen de ambtenaren niet aan. Theo Francken, die tot nog toe vooral Staatssecretaris voor Opvang is, heeft snel meer volk beloofd. Er wordt ook voorzien in meer opvangcapaciteit, want die was de voorbije jaren verminderd en de budgetten gekort. Er wordt gestreefd naar 10.000 ‘flexibele’ opvangplaatsen. Maar opvang is nog maar een eerste stap. Aangezien tot 90 procent van alle echte oorlogsvluchtelingen erkend wordt als asielzoeker, moet er nadien gezocht worden naar een onderkomen voor al die mensen. Hier knelt hetzelfde schoentje als in Oostenrijk en Duitsland. Weinig burgemeesters zijn tuk op een asielcentrum in hun gemeente. Vandaar dat huiseigenaars opgeroepen worden hun woning te verhuren aan Fedasil, dat instaat voor de huur en het onderhoud. De bisschoppen deden ook al een oproep tot solidariteit. Met al die lege kloosters en kerken kan dat geen probleem zijn. Opvang, onderdak, inburgering, het gaat allemaal veel geld kosten. Want Francken mag dan wel beweren dat asielzoekers geen geld krijgen, eens ze erkend zijn, vallen ze wel ten laste van de gemeenschap. Het OCMW, dat instaat voor bed, bad, brood, krijgt daarvoor van Fedasil per dag ongeveer 40 euro per volwassene en 29 euro per minderjarige. Dat geld krijgt de asielzoeker nooit in handen. Die regeling gold al onder Maggie de Block en haar voorgangers. In Duitsland krijgen asielzoekers vanaf de eerste maand 143 euro ‘zakgeld’ in baar. Wellicht een van de redenen waarom het voor asielzoekers zo’n aantrekkelijk land is?

Europa

En wat doet Europa? De EU-commissie blijft herhalen dat het om een globale migratiecrisis gaat die om een Europees antwoord vraagt. Tot nog toe heeft de EU-top geen enkele bruikbare oplossing voorgesteld en was het ieder voor zich. Maar er zou beterschap komen. Zo wordt er volgende week in de Griekse havenstad Piraeus een EU-hotspot voor migranten ingericht. Wat daar precies zal gebeuren, is nog niet duidelijk. EU-commissaris voor migratie Avramopoulos zal deze maand Calais bezoeken (sic) en op 2 september is er een bijeenkomst van EASO, het EU-agentschap dat toeziet op de toepassing van de gemeenschappelijk asielregels. Hopelijk levert het iets op, want miljoenen Europeanen verlangen nu echt wel krachtdadige initiatieven. Komen die er niet, dan zal de sociale onrust toenemen en leiden tot politieke instabiliteit in alle Europese landen.

De auteur is voormalig VRT-journalist en nu senator voor de N-VA.

Foto (c) Reporters