‘Wees voorzichtig, je weet maar nooit tegenwoordig.’ Telkens ik een nieuwe man leerde kennen, keek mijn moeder minutenlang in mijn ogen. Alsof ze haar dochter nooit meer zou zien. Voor haar was elke relatie een potentiële moord. Voor haar was elke man een potentiële dader van femicide. Haar geruststellen hielp niet. Dan keek ze mij meewarig aan. Alsof ze mij wilde herinneren aan die duistere periode in mijn leven waarin ik werd meegezogen in een hallucinant spel van macht en terreur: het huwelijk. ‘Ontmoet mekaar op publieke plaatsen, met veel mensen.’ Dat was nog zo’n advies van mijn moeder.

Drama voor nieuwjaar

Wat moet je van een vrouw verwachten die het DNA van haar volk kent? Een volk waar het patriarchaat domineert en waar vrouwen worden opgeofferd alsof het minderwaardige mensen zijn, enkel goed om zonen te baren. Waar wetten enkel werken voor pedofielen en verkrachters. Waar men de eer en het ego van de man boven de wet stelt.

In de dagen voor oudjaar bereidden we ons elk apart voor op het afsluiten van 2020. En belden we mekaar op als we een nieuwtje via telefoon of sociale media binnenkregen van vrienden en kennissen. Gezelligheid overheerste onze dagen, ook al had ik wat pech gehad op professioneel vlak. We zouden het jaar afsluiten met een positieve noot. En niet met de gezichten van vier voor ons onbekende vrouwen op ons netvlies gebrand.

Aylin Sözer, een bekende succesvolle academica, werd in haar appartement brutaal de keel overgesneden en verbrand. De dader is geen familie. Eerder insinueerde men dat het over een liefdesrelatie ging. Maar uiteindelijk bleek dat Sözer en de dader het niet eens waren geweest over een offerte om kasten te installeren in haar appartement.

Selma Tas werd door de vader van haar drie kinderen vermoord met een kogel door haar hoofd. Haar drie oogappels waren getuige van het drama en vertelden later aan de politiediensten dat hun vader een drugsverslaafde is.

Vesile Dönmez werd door haar zoon vermoord met een pompgeweer. Zijn verklaring: ‘Mijn moeder maakte mij wakker met de melding dat het ontbijt klaar was. Dat maakte mij humeurig. Ik kamp met psychische problemen.’

Betül Tugluk werd met verschillende messteken door haar zoon vermoord. Hij schuilt zich achter zijn zwijgrecht, maar niet voordat het gerecht door hem op de hoogte moest worden gesteld van zijn psychisch lijden.

Wie spreekt er nog over Istanbul?

Vier vrouwen werden op 29 december 2020 vermoord. Gek genoeg praat niemand nog over de Istanbulconventie, ook wel het Verdrag van Istanbul genoemd. In de zomer van vorig jaar overwoog de regering-Erdoğan zich terug te trekken uit dat verdrag omdat het niet in lijn zou zijn met de Turkse normen en waarden. Het zou zelfs homoseksualiteit propageren en echtscheidingen veroorzaken. Familiedrama’s zouden het gevolg kunnen zijn van dit verdrag. En, god verhoede het, het verdrag zou zelfs gendergelijkheid brengen in het land! Vrouwen zouden zomaar dezelfde rechten kunnen krijgen als mannen.

De femicidegolf in Turkije houdt niet op. De eerste week van het nieuwe jaar hebben we al achter de rug en er zijn al elke dag vrouwen vermoord. De slachtoffers van femicide maakten ook in dit gloednieuwe jaar geen kans. Sommigen verwijten mij een obsessie met de Turkse president Erdoğan, maar je kan hem niet echt een vrouwvriendelijk beleid toeschrijven.

In alle eerlijkheid is het Erdoğan-regime niet de oorzaak van femicide in Turkije. De islamist is enkel vergevingsgezinder naar de daders toe dan zijn voorgangers. Net zoals hij zijn vrouwonvriendelijk beleid doorvoert, heeft hij zich ook nooit weerhouden van vrouwonvriendelijke uitspraken. Waar hij vroeger stelde dat streven naar de gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen tegennatuurlijk is, wordt hij nu door zijn partijgenoten (door wie anders?) voorgesteld als een morele leider, een revolutionair op vlak van vrouwenrechten. En dat daags nadat hij de gesluierde vrouwen van de seculiere oppositiepartij, CHP, afschilderde als etalagepoppen.

Etalagepoppen

‘Jullie kunnen mensen geen rad voor ogen draaien door een paar gesluierde dames naast jullie te plaatsen als etalagepoppen. Niemand trapt daar nog in. Die spelletjes hebben we allemaal al door’, waren de exacte woorden van de Turkse president. Het is een zoveelste claim van de islamisten op de hoofddoek, die zij gretig hebben gebruikt als instrument om aan de macht te komen.

De uitspraak van Erdoğan schoot in het verkeerde keelgat bij Meral Aksener, oudgediende bij de MHP, de Turkse nationalisten en de moederpartij van de Grijze Wolven. Ze heeft intussen een nieuwe partij opgericht, İYİ Parti, rechts nationalistisch georiënteerd. Niet alleen de linkerflank in het politieke landschap is versplinterd, ook de nationalisten zijn verdeeld door Erdoğan. Zij antwoordde daarop dat ‘meneer Erdoğan zijn werk eens moet doen en zich moet focussen op de veiligheid van vrouwen in een land waar er vorig jaar 400 vrouwen slachtoffer zijn geworden van femicide.’ Een andere politica van de oppositiepartij CHP stuurde een statement de wereld in waarin zij als gesluierde moslima de vergelijking van etalagepop veroordeelt.

Universiteiten, bakens van kritisch denkwerk en wetenschap, worden gegijzeld door laag gekwalificeerde regeringsfunctionarissen die door Erdoğan zelf worden gekozen en geplaatst in die instellingen met de meest kritische studenten en proffen. Elke vorm van protest wordt hardhandig aangepakt. Studenten worden ‘s nachts uit hun bedden getild door de politie omdat ze vechten voor hun vrije geest, hun academische vrijheid en denkwerk. De enige zaken waar Erdoğan geen vat op kan krijgen, maar die hij met repressie hoopt te controleren. Het nieuwe jaar verloopt al even autoritair als de vorige.

Een oppositie in slaapmodus

Iedereen is een bedreiging voor Erdoğan: de media, de oppositie, de vrouwen, de studenten, de vrije geest. De Turken zijn moe en de protesten in het politieke halfrond in Ankara lauw. Ook vandaag blijven dezelfde patronen zich herhalen. Protest eindigt altijd in represailles. Volksvertegenwoordigers van de oppositie lijken enkel bekommerd te zijn om hun zetel en voeren enkel oppositie via sociale media en niet in het parlement. Alles wijst erop dat Erdoğan de teugels stevig in handen houdt. En ook al zou hij ze laten vieren, de oppositie zou het nog niet eens merken.

Aylin Sözer

Oppositie negeert femicidegolf in Turkije