‘Het is de laatste tijd al Corona wat de klok slaat’, sprak mijn buurman me laatst aan, ‘en die zever zorgt ervoor dat wij hoe langer hoe minder mogen. Maar het is toch logisch dat wanneer ze meer testen, er ook meer gevallen ontdekt worden? Wat een zever…’ Het is niet de eerste maal dat we gelijkaardige geluiden opvangen. Het ís toch logisch dat er meer gevallen ontdekt worden wanneer de testcapaciteit wordt opgedreven? Is er ook een verhoging te zien bij de ziekenhuisopnames? Is er wel sprake van een tweede golf? Wij staken ons licht op bij verschillende ziekenhuizen.

Antwerpen

We beginnen bij het epicentrum van de tweede golf: Antwerpen. Tom Van de Vreken, woordvoerder bij Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA): ‘de gezondheidsinspectie heeft gevraagd om geen detailcijfers meer bekend te maken over het aantal opnames. Dit geldt overigens voor alle Antwerpse ziekenhuizen. Ik kan u wel vertellen dat sinds midden juli het aantal opnames in stijgende lijn gaan. Maar dat schommelt dagelijks en qua opnames is het nog niet vergelijkbaar met april.’

Een ander ziekenhuis in de provincie Antwerpen is Imelda in Bonheiden. Daar krijgen we Kathleen Vermeulen aan de lijn. ‘We hebben inderdaad een verbod gekregen om cijfers in verband met covid 19-ziekenhuisopnames te communiceren. Dit geldt voor de hele provincie. Ik kan u wel meedelen dat er bij ons echter geen stijging is van de opnames, niet op de gewone afdeling en evenmin op Intensieve Zorg. Laat ons hopen dat het zo blijft.’

Brussel

Van Antwerpen gaan we naar Brussel. In de traditionele en sociale media konden we volgen hoe er eerst werd gelachen met de situatie in Antwerpen en hoe bepaalde Franstalige politici dit aangrepen om te concluderen dat Wallonië de rekening moest betalen voor het Antwerpse (en Vlaamse) onvermogen. Dit werd al snel genuanceerd door de hoofdarts van de Kliniek Sint-Jan in Brussel. Hij zag dat een Antwerpse toestand in Brussel dichterbij was dan de politici mochten verhopen.

Florence Feys, woordvoerster van Kliniek Sint-Jan, weet ons echter te melden dat de cijfers met betrekking tot opnames voor covid-19 sinds de piek van de eerste golf stabiel zijn en er geen stijging te bemerken valt. Bij het UZ Brussel (VUB) bevestigt Pascal Herreweghe ons deze tendens: ook daar geen stijging sinds het einde van de eerste golf. Hij verwijst ons door naar een pagina op hun website waarop dagelijks de cijfers worden gepubliceerd. We vinden er een interessante grafiek en duidelijke cijfers. Het UMC Sint-Pieter, gevestigd in het hart van de Marollen, weigert gegevens te verstrekken en verwijst ons door naar Sciensano.

UZ Brussel

De evolutie van covid-19-opnames in het UZ Brussel (status: 10 augustus 2020).

Rest van Vlaanderen

In de rest van Vlaanderen (gecontacteerde ziekenhuizen: Mariaziekenhuis Noord Limburg, OLV Aalst en UZ Gent) blijkt evenmin iets aan de hand te zijn. Ook hier geen stijgende lijn in de opnames. Evenmin een stijgende tendens op de afdelingen Intensieve Zorg. Enige uitzondering is AZ Delta (Roeselaere-Rumbeke-Menen-Torhout). Barbara De Jonckheere staat ons te woord. ‘Bij ons is de tendens dat de cijfers de laatste twee weken terug aan het dalen zijn. Wij hebben iets vroeger stijgende cijfers gehad. Nu zitten we terug in een dalende lijn. We hebben nog acht patiënten en er ligt geen enkele daarvan op Intensieve Zorg.’

‘Op de piek van de tweede golf hadden we 30 patiënten op de covid-afdeling en zeven op Intensieve. Mijn indruk is dat er veel minder opnames zijn in de tweede golf dan tijdens de eerste. Ook wat betreft dodelijke slachtoffers is er een verschil. Nu zijn er bij ons geen. In de eerste golf ging het toch over een zeventigtal overlijdens. Er is blijkbaar een tweede golf voor het aantal besmettingen, maar dat zien we niet bij de ziekenhuisopnames.’

Tweede golf besmettingen

Daar komt de aap dus uit de mouw. Het gaat in se over een ’tweede golf’ van besmettingen. Op basis hiervan heeft de overheid de verstrengde maatregelen opgelegd. De experten hebben deze cijfers aangegrepen om de alarmbel te luiden. De huidige vrijheidsbeperkende maatregelen en soms wel erg drieste mondmaskerverplichtingen zijn hiervan het gevolg. In bepaalde gemeenten mag de bevolking enkel nog gemaskerd de straat op.

Het moge echter duidelijk zijn dat de stijgende cijfers voor besmettingen rechtstreeks gecorreleerd zijn aan het stijgende aantal testen. Wanneer we naar de cijfers van de ziekenhuisopnames kijken is er in het grootste deel van het land niets aan de hand. Behalve daar waar we geen cijfers over mogen ontvangen, zijnde Antwerpen en -misschien?- het Sint-Pieter ziekenhuis in Brussel. Uit de grafieken op de site van Sciensano blijkt ondertussen dat het met de ziekenhuisopnames in het algemeen wel snor zit. Daar zien we dezelfde curve als op de website van UZ Brussel: vlak en stabiel. Wat is er dan aan de hand?

Over besmettingen, hospitalisatie- en sterftecijfers

We richten ons met deze vraag tot Hendrik Cammu, als hoogleraar en gynaecoloog verbonden aan de VUB en het UZ Brussel. Hij publiceerde eerder al over covid-19. ‘Er zijn veel meer positieve testen en dat heeft natuurlijk te maken met de verhoogde testcapaciteit in vergelijking met de periode maart-april. Wat natuurlijk wel objectief is, is de stijging in het aantal opnames. Vorige week zaten we aan 42 opnames per dag, voorheen was het 20. Het is waarschijnlijk een mix van twee zaken. Aan de ene kant heb je een groter aantal positieve testen waardoor iedereen in paniek schiet. Dat is waarschijnlijk te wijten aan de grotere testcapaciteit. Aan de andere kant zijn er natuurlijk mensen die objectief ziek zijn en die aan bepaalde criteria voldoen waardoor ze gehospitaliseerd worden. De hospitalisaties zijn verhoogd. Dat kan je niet wegcijferen. Wat daarentegen niet verandert is het aantal sterftes. Daar zou ik graag de specialisten eens over horen: is het virus minder virulent geworden?’

Wij namen contact op met een aantal ziekenhuizen om te vragen naar de hospitalisatiecijfers en — met uitzondering van ZNA en AZ Delta — gaat het overal over een vlakke lijn sinds de eerste golf. Er is daar dus geen algemene stijging in de ziekenhuisopnames.

Cammu: ‘Ik wist dat dat bij ons in Jette het geval was, maar van de andere ziekenhuizen wist ik dit niet. Dan moet je je toch de vraag stellen bij de waarde van Sciensano, want ik heb mijn gegevens van hen. Daar hebben ze het over een stijging van de opnames in de ziekenhuizen. Goed, er zijn 150 ziekenhuizen in België. 42 opnames per dag, dat is slechts één opname per drie ziekenhuizen… Maar het is meer dan direct na het afkalven van de eerste golf eind mei. Ik denk dat men de zaken wat dramatiseert om de mensen te blijven sensibiliseren, om niet terug te keren naar een ‘olé-olé, alles kan’-situatie en dan in een volgende piek terecht te komen.’

Betere behandeling

Professor Cammu bevestigt dat de sterftecijfers niet stijgen. Hij zou ‘graag vernemen of de virulentie van het virus de laatste maanden is afgenomen. Daar hoor je niets over. Niemand kan me daar een antwoord op geven.’

‘Wat ook meespeelt — en dat weet ik uit talrijke rapporten — is dat men in het begin werkelijk alles gaf qua medicatie omdat er ook niets over het virus geweten was. Ondertussen bestaat er al min of meer een protocol over wat wel en wat minder nuttig is. Eén van de zaken die nu standaard worden toegediend zijn antistollingsmedicijnen, omdat men gemerkt heeft dat het virus in de fijne vertakkingen van de longen massa’s kleine tromboses veroorzaakt. Dat blijkt efficiënt te zijn in combinatie met cortisone om de cytokinestorm — een allesverwoestende immuunreactie — tegen te gaan. Men weet nu beduidend meer over hoe de ziekte te behandelen. Dat is zeker het geval.’

Cammu blijft hameren op informatie van de virologen; ‘ik zou énorm graag hebben dat de topvirologen mij een antwoord geven op de vraag of het beest nu minder virulent is geworden. Want dat is typisch voor een virus: op termijn neemt het in kracht af.’

Wat nog komen moet…

Nog een ander punt, naast de sterftecijfers, is de impact van het virus op de overlevenden. Er duiken steeds meer verhalen op van mensen die na de ziekte slechts langzaam herstellen. Er wordt zelfs gevreesd voor blijvende letsels.

Cammu: ‘Ik heb dit weken geleden al geschreven over covid-19: ik wacht op het moment dat het opgeslorpt gaat worden door het chronischevermoeidheidssyndroom (cvs). De fysiopathologie is namelijk dezelfde. Het gaat over een overreactie van het eigen immuunsysteem. Dat blijft gedurende weken, zelfs maanden sudderen. Die mensen riskeren dan voor idioot en carrotier te worden verweten.’

‘Het is nu nog te vroeg om daarover iets te zeggen, maar tegen de winter zal je publicaties zien verschijnen die het over de langetermijneffecten gaan hebben. Want die gaan er zéker zijn. Zéker!’

Doorbraak

Dr. Hendrik Cammu stelt zich de vraag of het virus afneemt of niet, maar krijgt hierop geen antwoord van de ’topvirologen’.

Mondmaskers

Cammu sluit af met een positieve noot. ‘Ik vind het zeer positief dat de mensen zich in het algemeen toch aan de maatregelen houden. Ik zie in mijn omgeving dat de mondmaskers gedragen worden en dat iedereen toch min of meer in de pas loopt. Zolang we dit niet volledig onder controle hebben is dat uitermate belangrijk. Je kan dan misschien wel beter nu ziek worden dan in het begin van de pandemie maar het blijft een slecht idee’.

‘Aan de ene kant vind ik het goed dat de bevolking op een manier kan gesensibiliseerd worden zodat toch wel een enorm groot deel het ernstig neemt. Langs de andere kant is het zo dat onze beleidsmakers, de mensen die ons vertegenwoordigen in de regeringen en parlementen, er een zootje van hebben gemaakt, van het begin tot nu. Het is verwonderlijk dat er momenteel zoveel burgerzin is en de mensen niet in incivisme vervallen. Want wanneer je ziet wat de beleidsmakers er de laatste maanden van hebben gebakken, dan is dat — op z’n Aalsters — om uw bloot gat van te laten zien. En Vlaanderen deed het in dit opzicht écht niet beter dan België! Het had beter geweest mocht er één spreekbuis zijn geweest, zoals in andere landen. Maar ondanks dit enorm geklungel van de verschillende overheden moet je zeggen dat de Belgen, de Vlamingen, redelijk plichtsgetrouw zijn.’

Barbara De Jonckheere

Surfen op een tweede golf: zin en onzin