Prof. Barbara Walter van de Universiteit van San Diego bekeek in opdracht van de CIA (de Amerikaanse inlichtingendienst) of burgeroorlogen konden voorspeld worden. Zo’n maand geleden gaf ze een interessante voordracht omtrent haar bevindingen.

Na 1946 registreerde Walter 250 burgeroorlogen in de wereld. Uiteindelijk bleken slechts twee factoren doorslaggevend. De eerste: of een staat niet volledig democratisch was, maar nog gedeeltelijk autocratisch. Zoals vandaag Hongarije, of Rusland, of China, waar halve of hele dictators de plak zwaaien. De tweede: of de burgers opgesplitst waren in twee ideologisch of etnisch verschillende groepen. Christenen en moslims, bijvoorbeeld. Of witten en gekleurden.

Als Rusland en China in het prof. Walter-/CIA-model naar voor komen als labiele landen, voorbestemd om een burgeroorlog te ondergaan, dan klinkt dat natuurlijk als muziek in de oren van de CIA-projectsponsor. Haar advies aan de VS-elite is dus: aanvallen! De VS ziet Oekraïne al decennialang als toegangspoort tot het grondstoffenrijke Eurazië, liefst na de instorting van voornoemde landen door een burgeroorlog. Dit maakt de studie van Barbara Walter dus al wat minder geloofwaardig. Maar, eens buiten de CIA, bekijkt Barbara Walter de data in haar eigen onderzoeksgroep. En daar komt ze tot de vaststelling dat Amerika zelf een vrij grote kans maakt op een nakende burgeroorlog!

Burgeroorlogen gestart vanuit elites

Een belangrijke fundamentele vaststelling die prof. Walter maakt, is dat een burgeroorlog niet start vanuit de lagere kaste, maar vanuit de elite, dus de hoogste kaste. Vooral burgeroorlogen tussen etnische groepen of religieuze groepen blijken daar volgens haar studie gevoelig voor. De elite van een land behoort meestal tot de overheersende etnische of religieuze groep.

Als de toppositie (hegemonie) van die elite in het gedrang komt door bijvoorbeeld een demografische shift, dan grijpt die elite naar oorlogsmiddelen. Dat klinkt geloofwaardig: denk aan Joegoslavië, Irak, Rwanda en Libanon. Dus hoezeer wereldverbeteraars ook hun best doen om multicultureel samenleven te bevorderen, volgens het model van prof. Barbara Walter krijg je heibel zodra de hegemonie van de elite van de vroeger overheersende groep in het gedrang komt.

In de VS zelf ziet prof. Walter de elite die de witte mens vertegenwoordigt als de aanstokers van de mars op het Capitool in 2021. Als de VS en Europa al in een transitie zitten, dan is het de transitie van overwegend wit naar overwegend niet-wit, en van christen naar moslim. Toch ziet prof. Walter een multi-etnische, multireligieuze democratie werkbaar. Alleen ziet ze niet duidelijk hoe dat in de praktijk moet gebeuren. Zoals uit haar eigen studie blijkt kan een vreedzame samenleving pas slaagkans hebben indien één groep demografisch comfortabel in de meerderheid is, waardoor de elite van die groep onbedreigd de hegemonie behoudt.

En de wankelende wereldhegemonie?

Het enige sterke punt van de prof. Walter-/CIA-studie, betreft het feit dat een elite vecht voor behoud van haar hegemonie, haar overheersing. Prof. Walter zou dat best opentrekken van burgeroorlog naar oorlog. Want ook de VS-elite, en bij uitbreiding die van de westerse wereld, is haar hegemonische positie aan het verliezen in de wereld. En zij zal de lakens moeten delen met andere opkomende grootmachten. Ze past wilde militaire en economische dreigingen en sancties toe, die door de rest van de wereld niet meer aanvaard worden.

Erger nog, door die sancties verbeteren die andere landen hun technologische, militaire en economische ontwikkeling. De VS en vele westerse landen worden vijandig bekeken, een rol die onze media voorbehouden voor Rusland. De net gehouden bijeenkomst van de G77, de zowat 134 ontwikkelingslanden die 80 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigen, brengt dat nogmaals pijnlijk tot uiting. Dit bovenop de recente gebeurtenissen in Afrika en het verloop van de G20. De mislukte poging van de westerse elite om via Oekraïne Eurazië en zijn grondstoffen te beheersen heeft een en ander versneld in de wereld. Hopen op een positieve reactie: als je ze niet kan verslaan, moet je met ze samenwerken.

Barbara Walter

Het nieuwste CIA-model van het ontstaan van (burger)oorlogen