Midden juli 2022 lanceerde federaal minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) de blauwdruk voor een brede fiscale hervorming, met onder meer het verlagen van de belasting op arbeid. Hiervoor dient de vicepremier steun te ronselen bij de andere politieke partijen. Die zijn dan weer gevoelig voor het eventuele draagvlak bij de bevolking. Van Peteghem trekt dan ook naar de burgers om zijn plannen voor te stellen en te beargumenteren.

Onlangs was de minister op een weekavond te gast in Zaventem, waar hij voor een vijftigtal aandachtige bezoekers in de polyvalente zaal van CC De Factorij sprak over zijn fameuze blauwdruk. Onder hen ook enkele prominente aanwezigen zoals voormalig Vlaams minister Eric Van Rompuy en voormalig minister van Financiën en van Justitie Koen Geens.

Nieuwe kerncentrale

De avond werd geopend door een inleidend woordje van Bart Dewandeleer. De Zaventemse schepen van Financiën verwees naar de tijd die hij samen met de minister destijds spendeerde bij Jong CD&V en dat het bouwen van een nieuwe kerncentrale toen wel eens ter sprake was. Als die er nu had gestaan, had dat de taak van menig regeringslid gemakkelijker kunnen maken.

De discussie over op welke energiebronnen de overheid in de toekomst beroep zal doen, was echter voor een ander keertje. Belastingen, daar ging het nu over. Een thema dat iedere burger – en diens portemonnee – aanbelangt.

Eenvoudigere belastingen

Het verhaal van Van Peteghem is een pleidooi voor eenvoudigere en eerlijkere belastingen. Daar hoort uiteraard een concrete invulling bij en ook de redenen waarom een belastinghervorming nodig is. Van Peteghem haalt onder meer een bijzondere bijdrage sociale zekerheid aan die er is gekomen toen Herman Van Rompuy minister van Begroting was in de jaren ’90. Waar aanvankelijk de hoge lonen werden geviseerd, is in de loop der jaren eerder de lage middenklasse in het vizier gekomen door het stijgen van de lonen en de manier waarop alles georganiseerd werd.

Van Peteghem erkent dat de huidige situatie kan leiden tot ontmoediging van deelname aan de arbeidsmarkt. ‘Meer werken wordt ontmoedigd door de manier waarop het belastingstelsel is georganiseerd. Als je meer wil gaan werken en je krijgt daar 100 euro bruto voor, ga je – door het feit dat je in een hogere schaal terecht komt – misschien maar 20 of 10 euro overhouden. Dat moeten we natuurlijk gaan aanpakken.’

Geen strijd om populariteit

Door te vertrekken vanuit het gegeven van een dual income tax, het uitdoven van BBSZ en uitbreiding van de werkbonus moeten de huidige hoge belastingen draaglijker worden. ‘We komen tot een pakket waarbij we de lasten op arbeid fel naar beneden krijgen. Mocht ik de populairste politicus van het land willen worden, zou ik daar stoppen. Dan beloof ik aan iedereen dat ze tot 450 euro netto minder belastingen betalen – ongeveer de impact van die maatregelen – en dan is mijn verhaal gedaan. Dat is niet de manier waarop wij als christendemocraten aan politiek doen. We willen het hele verhaal vertellen.’

Een deel van het verhaal is het wegwerken van enkele anomalieën. Neem bijvoorbeeld de toeslag op de belastingvrije som bij kinderen ten laste. ‘Bij mijn derde kind had ik een belastingvrije som die vier keer zo hoog was als bij mijn andere kinderen. Bij een eerste kind krijg je een toeslag op de belastingvrije som van ongeveer 1500 euro. Bij een derde kind gaat dat al naar een som van 4000-5000 euro. Bijzonder vreemd.’

Werkelijke huurinkomsten

Een andere kwestie is het verhuren van woningen. In plaats van belast te worden op een geïndexeerd kadastraal inkomen, wil de minister dit vervangen door de werkelijke huurinkomsten. Dat dit gevoelig kan liggen, daar is hij niet blind voor. Cijfers moeten aantonen dat het net voor meer rechtvaardigheid zal zorgen bij het correct opgeven van het kadastraal inkomen.

Wat misschien ook gevoelig kan liggen voor mensen die graag reizen: een btw op vliegtuigtickets. Die bedraagt vandaag 0%, Van Peteghem vindt het niet meer dan logisch dat er in de toekomst ook daar belasting op komt. Ironisch wel om die boodschap uitgerekend in Zaventem aan de man te proberen brengen. Het maakt deel uit van het progressieve luik van zijn voorstel tot hervorming, net als het aanpakken van subsidiëren van fossiele brandstoffen.

Begrip aan rechterzijde

‘Het geheel is evenwichtig.’, concludeert Van Peteghem. ‘Als je kijkt hoe de samenleving er in zijn geheel op reageert, mogen we blij zijn dat we dat op tafel hebben durven leggen. Ik voel dat er in de samenleving draagvlak is om dergelijke hervorming effectief te gaan doorvoeren. Zelfs langs rechtse kant begrijpt men dat zaken zoals de meerwaardebelasting en als belasting op werkelijke huurprijzen nodig zijn’. Ook Vooruit ziet heil in het plan-Van Peteghem en vanuit verschillende kanten van het politieke spectrum zou er ook perspectief zijn.

Tot slot nam minister Van Peteghem nog een twintigtal minuten de tijd om vragen uit de zaal te beantwoorden. Eén van die vragen is of zijn gehele blauwdruk de test van de klimaattransitie wel zal doorstaan. Van Peteghem grijpt die gelegenheid aan om te benadrukken wat al gedaan werd: volgens hem heeft zijn departement binnen Vivaldi op dit gebied al het meeste verwezenlijkt. ‘Als ik kijk wat wij voor het rentmeesterschap en het klimaat gedaan hebben met onze bevoegdheden, is dat vrij veel. Als het gaat om ondersteuning voor hernieuwbare energie, voor zonnepanelen, noem maar op. Al die zaken hebben wij gerealiseerd. Er zijn zo veel stappen al gezet binnen het domein van Financiën.’

Bart Dewandeleer

Vincent Van Peteghem presenteert blauwdruk voor eerlijkere belastingen