‘Maak van de woorden “kat, miauwen en melk” één zin.’ Met dat soort opdrachten maken leerkrachten kindjes uit de lagere school het leven zuur, al lijkt het een opgave waar nog uit te komen is. Maar maak eens één consistent verhaal met volgende ingrediënten:

‘Om de euro te redden maken democraten plaats voor technocraten.’ (De Morgen, 14 november 2011)

‘pleit voor een zakenkabinet’ (over Eric Van Rompuy (CD&V), 14 november 2011, de nieuwswebstek van VRT)

‘De roep om meer democratie klinkt almaar luider, bij voorkeur een directe democratie waarbij de politieke klasse zoveel mogelijk vermeden wordt.’ (Peter Van Nuffelen, hoofddocent geschiedenis van de Oudheid, UGent in De Standaard, 12 november 2011)

‘In 1993 werd hij daarbenoemd tot ondergouverneur, en in 1994 tot gouverneur. Als gouverneur was hij verantwoordelijk voor de overgang van de drachme naar de euro.’ (Wikipedia over Loukas Papadimos, de nieuwe, technocratische premier van Griekenland)

‘Eén ding staat nu wel vast, namelijk dat de burgers van eurolanden niet alleen hun eigen munt kwijt zijn, maar ook hun parlementaire democratie voor een deel hebben moeten opgeven.’ (Syp Wynia, Elsevier, 9 november 2011)

‘Zelden gaf een niet gehouden referendum zoveel onrust. Het voorstel van de Griekse premier George Papandreou om het volk een directe stem te geven over de geplande gigantische bezuinigingen en hervormingen, veroorzaakte paniek op de beurzen en groot ongenoegen bij de Europese leiders. Papandreou trok zijn idee weer in en maakte daarmee zijn aftreden onvermijdelijk.‘ (Trouw, 11 november 2011, Marc van Dijk itv. Grahame Lock en Bart-Jan Spruyt onder de titel ‘democratie is zelfs als ideaal verleden tijd’, bezorgd via Iskander op 12 november 2011)

‘Er zijn belangrijke culturele verschillen, die aanleiding geven tot economische prestatieverschillen. Dat blijft zo. (…) De eurozone is geen homogeen blok.’ (Klara, programma Trio op zaterdag 12 november 2011, Stefan Duchateau, prof. Risicobeheer aan de HUB en consultant bij de bank Argenta)

‘De verdragen van de Europese Unie moeten worden herzien om tot een sterkere politieke unie te komen, pleitte ze, met inbegrip van maatregelen om landen tot financiële discipline te dwingen.’ (De Standaard, 14 november 2011, over de Duitse kanselier Angela Merkel)

‘Het dramatische is dat de Europese Commissie ook slachtoffer is geworden van het eigen getallenfetisjisme.’ (Paul De Grauwe in De Morgen, 14 november 2011)

‘”Als alle landen de buikriem aanhalen, dan gaat het slecht aflopen voor Europa.” De groei is te zwak.’ (studie universiteit Gent, De Standaard, 10 oktober 2011)

‘Van partijvoorzitter Bruno Tobback is bekend dat hij in besloten kring geen seconde aarzelt om à haute voix te stellen dat hij zich “geen moer aantrekt van wat Europa komt vertellen”.’ (Van Overtveldt in Knack onder de titel ‘Tobback en Crombez hebben het nog altijd niet begrepen’, 9 november 2011)

‘Aan de andere kant is het ook duidelijk geworden dat politici de noodzakelijke knopen niet durven door te hakken, uit angst de rekening van de kiezer gepresenteerd te krijgen.’ (De Standaard, 14 november 2011)

‘En de ultieme politieke moed bestaat er natuurlijk in liever voor een juiste, maar onpopulaire, politiek dan voor herverkiezing te gaan.’ (Mia Doornaert in De Standaard, 14 november 2011)

‘Drukt Sarkozy de maatregelen door die zich voor het welzijn van Frankrijk én dat van de euro opdringen, dan zal zijn populariteit gegarandeerd verder dalen en kan hij zijn herverkiezing echt wel vergeten.’ (Johan Van Overtveldt in Trends 10 november 2011)

‘Verkiezingen maken het bestuur niet meer mogelijk, maar vormen juist een obstakel tot degelijk bestuur. (…) Democratie is verworden tot de dictatuur van de verkiezingen.’ (uit het Manifest van de G1000)

‘Het enige antwoord op de crisis is meer Europa, meer transfers van crediteur- naar debiteurlanden.’ (André Bergen, oud-topman KBC in Trends, 10 november 2011)

‘De vraag is dus: wordt er afgerekend met de crediteuren, wie dat ook zijn, of wordt er via de belastingbetaler afgerekend met de maatschappij als geheel? Binnen de EU heeft dit vraagstuk een belangrijke internationale dimensie. Als de afwikkeling van het schuldenprobleem namelijk ‘gesocialiseerd’ wordt, dan komt dit neer op een vermogensoverdracht van de financieel gezonde landen van de EU naar de financieel ongezonde landen – de in het noorden van Europa zo gevreesde “transfer unie”.’ (De Nederlandse economist Jaap Van Duijn in zijn boek De Schuldenberg, 2011)

‘Door de euro in te voeren, hebben Spanje en Italië hun status verlaagd tot die van ontwikkelingsland dat in andermans munt moet lenen en daardoor geen bewegingsruimte heeft. Omdat de landen van de eurozone zelfs in een noodsituatie geen geld kunnen drukken; krijgen ze financieringsproblemen die landen met een eigen munt niet kennen.’ (Paul Krugman, nobelprijs economie 2008, in De Morgen van 12 november 2011)

‘De invoering van de euro heeft de economie vooruit geduwd, de handel bevorderd, kosten doen besparen, en stabiliteit gebracht.’ (Marianne Thyssen, europarlementslid voor CD&V in dezelfde krant)

‘Ce que nous vivons aujourd’hui n’est pas exclusivement la conséquence de la crise de 2008, qui n’a fait qu’aggraver des déséquilibres qui étaient existants. C’est l’aboutissement de plus de 30 années durant lesquelles nous avons vécu à crédit, avec une dette dont la valeur n’a jamais cessé de progresser.’ (Franse premier François Fillon, 7 november 2011, op een persconferentie)

‘De kern van het probleem is dat het Westen een groot deel van zijn welvaart heeft opgebouwd op basis van schulden.’ (André Bergen, oud-topman KBC in Trends, 10 november 2011)

‘Bij zijn eerste optreden voor de ECB op 3 november 2011 verraste hij de markt door de rente te verlagen.’ (Wikipedia over Mario Draghi, de nieuwe voorzitter van de Europese Centrale Bank)

‘Dat het volk vrijdag zijn (inhoudelijke en genuanceerde) stem maar eens laat horen. En dat de politici zich maar eens verantwoorden waarom ze er geen rekening mee zouden houden.’ (Bart Engelen, docent KULeuven in De Standaard, 10 november 2011 over de G1000)

‘Elke politicus die zich niet verhoudt tot de G1000 (en later tot wat door 32 mensen verder zal worden uitgewerkt aan de hand van de resultaten), is zijn beroep en onze stem niet waard.’ (Peter Verhelst, Vlaams schrijver, in De Standaard, 15 november 2011 over de G1000 in een stuk getiteld ‘Wie nu niet luistert, is te kwader trouw’)

‘De G1000 verzamelt 1.000 burgers in Tour & Taxis om over politieke thema’s te discussiëren. Vrij en ongebonden. De G1000 innoveert daarmee in België met het fenomeen van “deliberatieve democratie”, dat in het buitenland ook al in diverse vormen opborrelt. Dit is geen geïsoleerd fenomeen, het is een uitstekend voorbeeld van waar het met onze samenleving naartoe gaat: burgers en consumenten die om inspraak vragen, die hun stem willen verheffen, die willen samenwerken.’ (Marc Michiels, ceo van Saatchi, in De Standaard, 10 november 2011)

‘Nee, die G1000, ik geloof nooit dat Chantal Mouffe daar erg enthousiast over zou zijn. Wie er haar boek The Democratic Paradox op naslaat, kan dat zelf lezen. Daarin legt ze uit dat haar visie op de onuitroeibaarheid van het conflict precies datgene is wat – ik citeer – “de steeds modieuzere benadering van de deliberatieve democratie zo hard probeert te ontkennen”.’ (Joel De Ceulaer, journalist, in De Standaard, 12 november 2011)

‘Eerder dan een op zijn best futiele, en potentieel gevaarlijke poging te ondernemen om de Atheense directe democratie te kopiëren, kan onze maatschappij daarom iets leren van de klassiek-Griekse nadruk op de morele verantwoordelijkheid van elk van ons: geen inspraak zonder verantwoordelijkheid. In een democratie heeft het volk het recht zich te vergissen. Maar zoals Thucydides toont, moet het de gevolgen daarvan dragen.’ (Peter Van Nuffelen, De Standaard, 12 november 2011)

Laat deze citaten tot je doordringen en probeer de lijn te zoeken. Succes ermee, want ze leren vooral dat er veel verwarring heerst. De volgende dagen wil ik een poging wagen deze (deels toevallig samengebrachte) reeks stellingen in één analyse een plaats te geven. Een, sta me dit weinig verheffend maar hier passend taalgebruik toe, klotejob; zoveel is wel duidelijk.

16 november 2011

Wordt vervolgd

Bart Engelen

Kunnen we nog een weg uit? (I)