De cross leeft van krasse uitspraken. Zoals die van cross coryfee Albert Van Damme in november 2018. Hij noemde de cross ‘hopeloos saai’. Mathieu Van der Poel won immers zowat alles. Met verpletterende overmacht dan nog.

Of wat scherper gesteld: Van der Poel maakte het veldrijden kapot. Waarom hij niet wat langer samen bleef met zijn concurrenten, vroeg Van Damme hem. Het antwoord liet niet lang op zich wachten: ‘Wat deed jij in je tijd?’ (doorgaans verliezen van Erik De Vlaeminck zeker?).

Wat een verschil met de huidige commentaren. Iedereen is het erover eens: het veldrijden is bloedstollend spannend. Bovendien hebben Van der Poel, Van Aert, en in iets mindere mate Pidcock, de sport tot op een nooit gezien of zelfs bizar hoog niveau getild.

Crosslegende Sven Nys sloeg zelfs ‘steil achterover’ nadat Mathieu Van der Poel in Heusden-Zolder het peloton direct op achterstand zette, met Van Aert trouw in zijn zog: ‘Op een halve ronde pakken ze twintig seconden, terwijl daarachter ook vol gereden werd’. Ze zouden dat de volgende crossen netjes overdoen: er is nu een verpletterende overmacht van twee of drie.

De cijfers

Wie er de uitslagen van de jongste 9 jaar bijneemt, wordt wel met een raadsel geconfronteerd. De eerste jaren gingen de uitslagen tussen Van Aert en Van der Poel nog gelijk op, allicht omdat Van Aert een jaar ouder is, iets wat een groot verschil maakt bij jonge renners.

In het seizoen 2015-2016 overklaste Van Aert Van der Poel aanvankelijk, maar dat kwam doordat die laatste pas in november terug het veld indook, na een blessure. In december 2015 won Van Aert zelfs vijf keer op een rij.

Vanaf het seizoen 2016-2017 begon vervolgens de steeds grotere suprematie van Van der Poel : 22 overwinningen versus 18, 32 versus negen, 32 versus vier en 24 versus een schamele 1.

Tij

Achteraf gezien begon het tij te keren, niet lang nadat Van Aert, eind 2018, overging naar de ambitieuze Nederlandse ploeg Jumbo-Visma. In het crossseizoen 2020-2021 behaalde hij plots al vijf overwinningen versus Van der Poel tien. Het volgende seizoen (2021-2022) viel voor Van der Poel in het water door een rugblessure. Van Aert presteerde van zijn kant uitzonderlijk goed: hij won negen van de tien crossen waaraan hij deelnam. Met impressionante overmacht. De ene wedstrijd die hij niet won (Hulst) had hij kettingproblemen.

Dit seizoen blijkt hij dan plots de evenknie geworden te zijn van Van der Poel. Daar waar hij eerder steevast op twintig seconden gereden werd en soms zelfs in het crosspeloton verzeilde, volgt hij Van der Poel nu meestal als een schaduw. Slechts twee keer wist Van der Poel hem te kloppen: in Antwerpen en in Gavere. Vier keer verloor hij het pleit: voorlopig zijn de rollen omgekeerd in vergelijking met het vorige seizoen dat ze de degens kruisten (2020-2021).

De moraal

Fysiek lijkt Van der Poel nochtans in orde. Anders hou je niet met relatief gemak een peloton professionele veldrijders achter je. Op het morele vlak leek er tot voor kort wel iets te schelen. Zoals de commentatoren van de cross in Loenhout opmerkten, was hij somber en afwezig, zelfs bij een overwinning. Interviews werden met zichtbare tegenzin gegeven en de podiumceremonie was er helemaal teveel aan. Vandaar misschien dat hij een voorsprong niet kon behouden, laat staan uitdiepen en meteen afhaakte, eens hij ingelopen werd.

In Loenhout blonk hij echter weer meer in zijn vel. Toch werd de strijd weer bloedstollend spannend en liep het, ondanks zijn bochtentechniek en acceleratievermogen, finaal opnieuw mis. Een atypisch foutje in de modder, in volle finale, was voldoende voor pletwals Van Aert om een minieme voorsprong teniet te doen waarna hij zijn concurrenten met relatief gemak versloeg in de spurt.

Jumbo

Dat de nog altijd jonge Pidcock de ‘grote twee’ nu vaak kan bijbenen, zat er aan te komen. Dat Van Aert plots zoveel beter is en de vroegere uitgesproken primus van de cross steevast vloert, is bij mijn weten echter ongezien. Je zou het een ‘wonderjaar’ kunnen noemen, zoals Philippe Gilbert er een had in 2011, of Bart Wellens in het cross seizoen 2003-2004. Zoals ik echter al zei: het tij begon al te keren in het seizoen 2020-2021.

Een andere verklaring ligt bijgevolg meer voor de hand: de omkadering bij Jumbo-Visma moet een stuk beter zijn dan die van zijn oude ploeg en zelfs dan die van Van der Poels Alpecin-Deceuninck. Vandaar misschien dat Tobias Foss er vorig jaar tot verrassing van velen wereldkampioen tijdrijden werd (een ‘shocking victory’).

Of dat de frêle Deen Jonas Vingegaard, nog een Jumbo-Visma renner, in de Tour de France plots de ongenaakbaar gewaande Sloveen en wonderboy Tadej Pogačar van zijn Grote Rondentroon stootte.

Het verschil?

De volgende vraag is dan: wat is het geheim van Jumbo-Visma? Uiteindelijk doet iemand als Jasper Philipsen het toch ook zeer goed, na zijn overstap naar Alpecin-Deceuninck en zijn verschillende andere wielrenners er eveneens tot ontbolstering gekomen, waaronder Tim Merlier.

Misschien moeten we het niet ver zoeken. Het is bekend dat Jumbo-Visma een van de ploegen is die gebruik maakt van de natuurlijke en legale ketonen ‘superbrandstof’. Net zoals die andere superploeg, Quick-step Alpha Vinyl, trouwens. Alpecin-Deceuninck, daarentegen, is lid van MPCC, de organisatie die zich al vaak uitgesproken heeft tegen het gebruik ervan. Grappig genoeg werd er in een uitgebreid artikel uit 2021 over dit voedingssupplement op gewezen dat Jumbo-Visma desondanks nog altijd niet de gele trui veroverd had. Dat heeft dus niet lang geduurd.

De prijs

Er bestaat discussie en onduidelijkheid over, maar gemiddeld zouden ketonen wel degelijk een verbetering opleveren van de prestaties van wielrenners. Tot 20 seconden tijdswinst in een tijdrit van een uur. Froome heeft er naar verluidt mede zijn successen bij Team Sky aan te danken (zoals Pidcock bij Ineos Grenadiers?). Pikant detail: zijn huidige ploeg, waar hij nog maar een schim is van zijn vroegere zelf, is ook lid van MPCC.

Ketonen zouden vooral de recuperatie stimuleren, wat een groter trainingsvolume mogelijk maakt. Ze verbeteren dus de trainbaarheid van een atleet. Het is nota bene na een eerste winterstage met zijn ploeg, midden december, dat Van Aert plots Van der Poel begon te verslaan. Het kamp Van Aert ziet ketonen ongetwijfeld oprecht als slechts een miniem onderdeel van een ruimer geheel aan factoren of ‘marginal gains’, iets wat perfect mogelijk is. Toch kan niet helemaal uitgesloten worden dat ze de eigenlijke ‘redder’ zijn van wat een saaie Van der Poel-show geworden was. Indien dit klopt, is de prijs wel dat we met zijn allen weer naar een wielrennen met twee snelheden aan het kijken zijn.

Bart Wellens

Cyclocross: waarom is Wout Van Aert plots zo goed?