Er was grote ophef in de Spaanse pers toen vorige week dinsdag de regering het Actieplan voor de Democratie goedkeurde, een initiatief dat gericht is op het verbeteren van de transparantie en het garanderen van ‘waarheidsgetrouwe informatie’ door middel van 31 maatregelen, waaronder het wijzigen van het Wetboek van Strafrecht.

Het initiatief is opgebouwd rond drie assen: het uitbreiden en verbeteren van overheidsinformatie, het versterken van de transparantie van de media en het versterken van de transparantie van de wetgevende macht en het kiesstelsel.

De regering stelt ook voor om het ordereglement van de Kamers aan te scherpen om een sanctieregeling in te stellen voor parlementsleden die hun vermogensverklaring niet indienen of dit doen met ‘valse of onvolledige’ informatie, evenals voor politieke partijen die hun boekhouding niet op transparante wijze openbaar maken.

Ze stelt voor een register op te zetten om de media te onderscheiden van ‘pseudomedia’, dat zal worden beheerd door de Nationale Commissie voor de Effectenmarkt.

Knevelwet

Volgens de regering-Sánchez ‘is dit plan gericht op het bevorderen van de vrijheid van de media en informatieprofessionals’. Maar critici in de kranten wezen er al snel op dat dit neerkomt op een nieuwe ‘knevelwet’ (‘la ley mordaza’) om een eind te maken aan de voor de regering ongemakkelijke media.

Premier Pedro Sánchez kondigde eerder op het 40ste Federale Congres van de Partido Socialista Obrero Español (PSOE) in 2021 de intrekking aan van deze ‘Wet op de Veiligheid van de Burger’, beter bekend als de ‘knevelwet’.

Die knevelwet werd in 2015 goedgekeurd door de Partido Popular-regering van Mariano Rajoy, met kritiek van de oppositie van de PSOE die de maatregel voorlegde aan het Grondwettelijk Hof

Die knevelwet werd in 2015 goedgekeurd door de Partido Popular-regering van Mariano Rajoy, met kritiek van de oppositie van de PSOE die de maatregel voorlegde aan het Grondwettelijk Hof. Maar dat bekrachtigde de wet.

Straatprotesten

Die wet kwam er voornamelijk om de straatprotesten tegen de regering-Rajoy als gevolg van de crisis en de massale uithuiszettingen. Uiteindelijk waren deze straatprotesten het vliegwiel voor het succes van de nieuwe linkse partij Podemos.

De premier kondigde eerder al aan, na zijn vijfdaagse bezinning na de beschuldiging aan het adres van zijn vrouw Begoña Gómez, dat hij een reeks maatregelen zou presenteren die voornamelijk gericht zijn op het controleren van kritische media en digitale mediaplatformen zoals X.

‘Wat we bestuderen, is om een maximum aan overheidsfinanciering voor de media in te stellen’, legde Sánchez uit als een van de belangrijkste maatregelen van zijn plan om de media die zijn postulaten niet volgen de mond te snoeren. Volgens hem ‘zijn er media die alleen publieke middelen hebben en geen lezers’.

Geen hoaxen financieren

Daarmee duwde de premier meteen waar het pijn deed bij de reguliere gedrukte media, die boven hun stand leven en nog nauwelijks lezers, luisteraars of kijkers hebben en het hoofd boven water houden met overheidsadvertenties. Maar Sánchez slaat en zalft tegelijk.

Daarnaast komen ook de digitale mediaplatformen onder vuur te liggen en komt er ook een wijziging van de wet op institutionele reclame om ’transparantie’ in de financiering van digitale media met publieke middelen op te nemen

Daarnaast komen ook de digitale mediaplatformen onder vuur te liggen en komt er ook een wijziging van de wet over institutionele reclame om ’transparantie’ in de financiering van digitale media met publieke middelen op te nemen omdat, zei hij, ‘het niet acceptabel is dat met publieke middelen desinformatie en hoaxen worden gefinancierd’.

Een onverbloemde verwijzing naar de storm van kritiek op sociale media tijdens de ophef over de mogelijke machtsafwending en beïnvloeding door zijn vrouw Begoña inzake de toekenning van overheidscontracten. Dit jaar had de regering de institutionele reclame voor digitale media al met 43 procent verminderd.

Newspeak

Bij dit alles gebruikt Sánchez niet alleen de orwelliaanse newspeak door dit het ‘Actieplan voor de Democratie’ te noemen, maar trekt hij ook de paraplu van de Europese Unie open door te schuilen onder de al even orwelliaanse naam die de EU haar eigen plan toediende: het European Democracy Action Plan uit 2020, dat voornamelijk draait om ‘het verminderen van de invloed van buitenlandse mogendheden in de informatieverstrekking’ en het tegengaan van desinformatie.

Sterft, gij nieuwe vormen en gedachten!

Die beruchte Digital Services Act van de EU is een uitloper van dat plan. Maar goed, De vrijheid van meningsuiting blijft dus gegarandeerd, zolang die mening maar spoort met het officiële narratief. De proletariërs aller landen mogen zich dus nog wel verenigen, zoals Karl Marx en Friedrich Engels het schreven in hun Communistisch Manifest, als ze dat maar in stilte doen en niet op X. Sterft, gij nieuwe vormen en gedachten!

Noteer wel dat die beperkingen op de vrije meningsuiting ook volgens de EU kaderen in de versterking van de democratie. Nu ja, de DDR noemde zichzelf ook democratisch en Congo en Noord-Korea nog altijd, dus laat me voorzichtig stellen dat de term op zijn zachtst gezegd uitgehold is.

Heilige huisjes

Terwijl de kranten moord en brand schreeuwden omdat ze dreigen hun centen te verliezen, ligt Jan met de pet – zeg maar ‘Juan con el gorro’ – niet wakker van de nieuwe Spaanse wet. Bij navraag aan de toog in mijn stamkroeg haalden de aanwezigen massaal hun schouders op, terwijl ze nog een wijntje dronken.

Het is een heilig huisje na de Franco-dictatuur, en wie op zo’n democratisch genoemde wet terechte kritiek heeft wordt al snel versleten voor een fascist en houdt dus maar liever zijn mond

Het lijkt alsof niemand iets negatiefs over een wet durft te zeggen waar het woord ‘democratie’ in voorkomt. Het is een heilig huisje na de Franco-dictatuur, en wie op zo’n democratisch genoemde wet terechte kritiek heeft wordt al snel versleten voor een fascist en houdt dus maar liever zijn mond.

Zelfcensuur als gevolg van jarenlange propaganda, nudging naar ‘de juiste kant van de geschiedenis’ en knevelwetten. Je weet immers maar nooit of iemand van de lokale Stasi aan de bar luistert naar ‘Das Leben der Anderen’.

In België zitten de boekhouders bij DPG Media, Mediahuis en de VRT intussen ongetwijfeld al bang af te wachten of de nieuwe regeringen ook gaan ingrijpen in de – al dan niet verdoken – subsidies aan de pers, want áls het dan al eens regent in Madrid, zou er ook wel eens een druppel kunnen vallen in Brussel.

Begoña Gómez

Proletariërs aller landen: klep dicht!