Mevrouw Barbara Pompili is minister van Ecologische Overgang, zoals dat in Frankrijk heet. Dat ministerie ging van start in het eerste jaar Macron — 2017. Toen heette het nog ‘Ministerie van Ecologische en Solidaire Overgang’.

De groene vaart der volkeren

Met zijn ‘transition écologique’ wil president Macron de planeet redden en Frankrijk opstoten in de groene vaart der volkeren. Liefst als koploper. Pompili is sinds kort de sterke arm om zijn klimaatplannen door te drukken. Zoals het dichtgooien van brandschone kerncentrales, die nu nog de meeste energie leveren.

Van huis uit hoort Pompili bij de Franse groenen. Het is of je een inbreker de bank laat bewaken. Terwijl groene partijen slechts één keer bijna 15% van de stemmen haalden. Meestal echter veel minder. Die ene keer was bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen. En dan nog vooral door het massaal wegblijven van alle andere kiezers. Het leverde ze gek genoeg meteen een aantal belangrijke burgemeestersposten op.

Onlangs liet Pompili weten dat een ‘overweldigende meerderheid’ windenergie steunt. En dat alleen ‘extreemrechts’ daartegen is. Volgens goed gebruik van groen én links in Frankrijk wordt iedereen die het niet met hen eens is, zonder pardon in de ‘fachosphere’ geplaatst. Met andere woorden: voor fascist uitgemaakt.

In het betreffende opinieonderzoek spreekt inderdaad bijna driekwart van de ondervraagden zich uit vóór windenergie. Waarom zou je daar ook tegen zijn? Maar Frankrijk volplempen met windmolens — waar het hier om gaat — daar is een meerderheid juist tegen. Dat blijkt uit hetzelfde onderzoek. Bovendien is er ook een meerderheid voor kernenergie.

Instemming van het volk?

Een opvallend punt van overeenkomst in het klimaatbeleid van verschillende westerse landen is dat politici zo graag instemming van het volk veinzen met hun steeds extremere klimaatdoelen. Maar die is er nu juist meestal niet. En als het om concrete zaken gaat — of om de absurde kosten van klimaatbeleid — is een meerderheid vaak mordicus tegen.

Behalve in Duitsland halen groene partijen in Europa niet echt veel stemmen. In België mogen ze dan laatstelijk relatief vooruit zijn gegaan, in Nederland werd de enige groene partij zojuist gehalveerd bij de Kamerverkiezingen. In Engeland spelen ze al helemaal geen rol. Maar daar lijkt premier Boris Johnson tegenwoordig zelf nog groener dan Greta Thunberg. Ondanks dat overwegende gebrek aan electorale steun bestaat in het westen zelfs over de meer extreme punten van groene partijprogramma’s vrijwel algemene consensus onder de politieke elite.

Burgerforum voor het klimaat

Redder in spe van de planeet, president Macron, organiseerde vorig jaar zijn ‘Convention Citoyenne pour le Climat’, een Burgerforum voor het Klimaat. Honderdvijftig burgers, zogenaamd willekeurig uitgekozen maar gegarandeerd tokkie- en gele-vestenvrij, mochten maandenlang deskundig begeleid bij zichzelf ontdekken wat ze eigenlijk altijd al hadden willen doen tegen klimaatverandering. En waar kwamen ze mee?

Afschaffen van terrasverwarming, alternatieven vinden voor de auto, nog meer windmolens, alle koeien weg, vegetarische menu’s op scholen en in bedrijfskantines, enzovoort. Wie het officiële rapport leest, krijgt een sterk vermoeden dat dit geen wensen zijn van doorsnee burgers. Je zou bijna gaan denken dat er in het lange ‘vormingstraject’ van dit forum sprake is geweest van groene hersenspoeling. De aanbevelingen van het Burgerforum plaatsten Macron voor een dilemma. Ze gingen immers goedbeschouwd veel te ver en stonden vaak buiten de werkelijkheid. Zijn ministers zagen een en ander al helemaal niet zitten. Uitgezonderd natuurlijk mevrouw Pompili.

Macron liet zijn eigen Burgerforum vallen als een baksteen: ‘Als 150 willekeurige burgers iets op papier zetten, is dat natuurlijk niet meteen de Bijbel of de Koran,’ aldus de president. Hij beklaagde zich ook dat er zoveel ‘militante activisten’ in het zogenaamd doorsnee forum terecht waren gekomen. Tegelijkertijd verklaarden ‘bronnen in het Élysée’ tevreden dat het volk blijkbaar nog veel verder wil gaan dan de president met het klimaatbeleid. Volgens sommige commentatoren zitten we met z’n allen naar één groot ingestudeerd toneelstuk te kijken.

Net zero

Hetzelfde lijkt voor Engeland te gelden, waar premier Johnson ook al zo’n Burgerforum had ingesteld: de ‘Climate Assembly.’ Eveneens met zogenaamde doorsnee burgers, en weer geen tokkie te bespeuren. Vroeger stond Johnson niet bepaald bekend om zijn milieubewustzijn. Veel Britten bespeuren in zijn plotsklapse extremisme de invloed van zijn 24 jaar jongere levenspartner, Carrie Symonds. Het was overigens de uit de gegoede middenstand voorgekomen semi-terroristische milieubeweging Extinction Rebellion die expliciet om een Climate Assembly had gevraagd.

Johnson leek zijn extreme plannen voor ‘net zero’ — nul uitstoot — ermee te willen legitimeren: ‘Dit beleid zal zoveel invloed hebben op het leven van de burger, dat we graag willen horen hoe die burger zelf klimaatverandering wil aanpakken,’ aldus zijn kabinet. De Climate Assembly werd gevraagd met een ‘mandaat’ te komen voor klimaat politiek.

Achteraf leek ook deze exercitie doorgestoken kaart. Bijvoorbeeld volgens de Britse onderzoeksjournalist Ben Pile, die uitlegt hoe het Klimaatforum van A tot Z gesponsord, gemanipuleerd en voorgekookt werd door schatrijke ‘milieufinanciers’. ‘De zaak was opgezet omdat het publiek niet overtuigd was dat het roer radicaal om moest. En met succes. Parlementsleden zijn namelijk uiteindelijk zonder een serieus debat en met hooguit wat halfslachtige steun van de kiezer akkoord gegaan met “net zero”. Dat Klimaatforum was vooral een poging het democratische proces te omzeilen.’

Kunstmatige instemming

Het geld van deze milieufinanciers lijkt goed besteed. Dat gewenste mandaat voor klimaatpolitiek draaide uit op een mandaat voor een groene revolutie. Maar interessanter voor die financiers zijn verschillende semiwetenschappelijke publicaties die benadrukken dat beïnvloeding van het volk maar beperkt effect heeft. Die publicaties bieden handleidingen voor wat gegarandeerd wél effect heeft. Namelijk het rechtstreeks beïnvloeden van de politieke klasse.

Aan beide zijden van het Kanaal lijkt geen moeite te groot om de schijn op te houden dat het klimaatbeleid van de burger zelf komt. Of tenminste door een meerderheid van de bevolking wordt gesteund. Er bestaat een aardige naam voor dit soort strategie: ‘manufactured consent’— gefabriekte of kunstmatige instemming. In dit geval met van bovenaf opgelegde klimaatdoelen. De Amerikaan Walter Lippmann, meervoudig Pulitzer Prize-winnaar en vaak de beste journalist ooit genoemd, introduceerde deze term in 1922, in zijn boek Public Opinion.

Ecocide

Natuurlijk wil Jan Modaal niet dat benzine tweemaal zo duur wordt terwijl je nergens harder mag dan 100. Of dat jezelf van A naar B verplaatsen een voorrecht van de rijken wordt. Of dat hij in de Achterhoek tegen duizend windmolens aan moet kijken. Of kou moet lijden als hij ooit zijn zuurverdiende geld aan een terrasje wil spenderen.

Begin deze maand nam de Assemblée een klimaatwet aan, die — net iets minder ambitieus dan Engeland — streeft naar ‘bijna nul uitstoot’. Er komt bijvoorbeeld een verbod op binnenlandse vluchten op trajecten die binnen tweeëneenhalf uur met de trein zijn af te leggen. Na eindeloos gekibbel of dat eigenlijk niet vier uur zou moeten zijn. Ook het verhuren van slecht geïsoleerde huizen wordt verboden, om nog eens wat te noemen. En er komt een nieuw delict in de strafwet: ‘ecocide’. Voor moedwillige milieuvervuiling kun je nu maximaal 20 jaar achter de tralies verdwijnen.

De hele Franse milieubeweging is toch in alle staten. Men beschouwt deze wet als een slap aftreksel van wat president Macron ooit beloofd heeft, en daar valt niets op af te dingen. Zou het met de komende presidentsverkiezingen te maken kunnen hebben?

Ben Pile

Het democratisch tekort van milieupolitiek