Cindy Lambert studeerde filosofie aan de VUB. Tot vorig schooljaar stond ze voor de klas in het middelbaar onderwijs. De coronamaatregelen die de scholieren kregen opgelegd, deden haar nadenken en in september zette ze de stap om een pauze in te lassen en als zelfstandige aan de slag te gaan in bemiddeling. Vanuit haar achtergrond is ze bijzonder bezorgd over het welzijn van onze jeugd. De maatregelen die het beleid oplegt, knagen aan het mentale welzijn van de bevolking. Volgens haar is er te weinig aandacht voor die problematiek.

Samen met Benny De Potter, graficus en vader van drie, en Sven Godly, muzikant en artiest, ontwierp ze de website Le Ballon Rouge. Dit is een initiatief om problemen met mentaal welzijn onder de aandacht te brengen.

Gezien Lambert zich ook inzet voor andere organisaties en alternatieve media, komt ze op regelmatige basis in contact met het weerwerk dat andersdenkenden en critici moeten ondergaan in de pers en op sociale media. We hebben het over het nieuwe initiatief dat mensen moet aansporen om problemen bespreekbaar te maken. Nadien zetten we een boompje op over de kritiek en de hierdoor veroorzaakte ondermijning van de democratie en de wetenschappelijke methode. Als filosofe heeft ze een hartig woordje over voor de internetpolitie en de als journalist vermomde factcheckers die elke vorm van afwijkende mening en van kritiek trachten weg te zetten als complotdenkerij en desinformatie.

Escalatie mentale problemen door coronabeleid

Wat is de aanleiding tot het oprichten van het platform Le ballon Rouge?
‘De reden en de inspiratie voor dit project kan je vinden in ons onvermogen om met mentale problemen om te gaan. Die zijn er, maar hier in Vlaanderen rust er een taboe op. Het is zo moeilijk om aan concrete cijfers te raken. We zouden het kunnen hebben over zelfmoord als graadmeter voor de problemen. Maar eerst en vooral zijn de cijfers daarover voor de tweede helft van 2020 nog niet bekend. Verder kan je de bedenking maken of dit wel een volledig beeld zou geven. Er is een belangrijke grijze zone.’

‘Neem nu het voorbeeld van jongeren die aan anorexia lijden, momenteel geen plaats krijgen in de gespecialiseerde opvang en uiteindelijk verhongeren, omdat ze op een wachtlijst terechtkomen. Is dat zelfmoord? Op zich misschien niet, maar het is wel het gevolg van zelfdestructief gedrag dat leidt tot de dood. Ik heb onlangs nog gesproken met iemand uit de psychiatrie. Niet alle zelfmoorden komen in de statistieken terecht en je zit dan ook nog eens met die grijze zone… De cijfers weerspiegelen dus ook niet de ware aard van het probleem. We weten eigenlijk nooit echt exact hoeveel mensen sterven aan psychisch lijden. En dat psychisch lijden is in Vlaanderen moeilijk bespreekbaar.’

‘Vandaar ons initiatief Le Ballon Rouge. We willen aantonen hoe het in de praktijk met ons mentaal welzijn gesteld is. We doen een oproep om de stilte te doorbreken en stellen aan iedereen de vraag “Hoe gaat het met jou?”. We merken dat veel mensen doen alsof hun neus bloedt. Maar we kunnen wel vaststellen dat het aantal depressies toeneemt. Veel mensen vallen uit de boot, door jobverlies of door andere aan coronamaatregelen gerelateerde oorzaken.’

Geen cijfers van overheid

Wat willen jullie bereiken?
‘Aangezien we geen cijfermateriaal ter beschikking krijgen, dachten we dat het een goed idee is om een oproep te doen aan de bevolking om mee te delen hoe het echt met hen gaat. Via een kort filmpje kan je een antwoord geven op de vraag hoe het nu echt met je gaat. Dat betekent natuurlijk dat mensen zich kwetsbaar moeten durven opstellen. Hoe meer mensen dit doen, hoe sneller het taboe doorbroken kan worden. De mensen moeten beseffen dat ze niet alleen staan met hun onbehagen, met de psychische weerslag van de soms echt absurde maatregelen. En des te sneller kan de impact van het beleid onder de aandacht komen van diegenen die aan de knoppen zitten.’

‘De grote vraag is uiteindelijk hoe we hier uit geraken. Wat is de oplossing? Die vind je niet in La Boum. Als je ziet wat er op 1 mei gebeurd is… Protesteren mag de jeugd blijkbaar niet. Wanneer ze dat doen, worden ze hard aangepakt. Maar wat wordt er eigenlijk aan hen aangeboden? Er wordt niet over oplossingen gesproken. Wij willen een uitlaatklep bieden en de problemen zo onder de aandacht brengen. Oorspronkelijk was het initiatief vooral gericht op jongeren, maar we hebben dit opengetrokken naar alle leeftijdscategorieën.’

Gesloten aard van de Vlaming

Ik zie één groot probleem. De Vlaming is een binnenvetter. We scheerden voordien al hoge toppen qua zelfmoordcijfers. Op weinig plaatsen ter wereld is er zoveel welvaart die in schril contrast staat met het mentale welzijn. Heeft jullie oproep succes?

‘We zijn gestart met de website en het was de bedoeling om artiesten aan te trekken die dit initiatief mee zouden aanmoedigen. Het probleem is dat die artiesten tot nu toe niet reageren. We hebben er een aantal gecontacteerd, maar zonder gevolg. Dat is een pijnpunt. Blijkbaar durven ook zij niet spreken.’

‘Daar is het project momenteel een beetje blijven steken. We hebben dan geprobeerd om ons initiatief te verspreiden en te delen op sociale media. We merken dat er toch mensen op reageren. De erkenning van het probleem komt stilaan op gang. Maar de volgende stap, om met die erkenning ook effectief iets te ondernemen, moet blijkbaar nog gezet worden. De Vlaming blijkt inderdaad heel terughoudend te zijn.’

‘We hebben een project zoals het onze echt nodig. Het zou zo mooi zijn om die verhalen te vertellen, omkaderd met muziek en poëzie. We moeten de stilte durven doorbreken en gaan praten. Nu hoor je steeds dat we nog even moeten volhouden, dat het wel gaat goed komen. Maar dat gaat niet gebeuren als iedereen gewoon blijft wachten en niets onderneemt. Het gaat niet de goede kant uit. Integendeel, het wordt al maar erger.’

Censuur en framing

Peter Van Den Begin heeft als artiest in Humo duidelijk zijn mening gegeven over de aanpak van de crisis, samen met zijn vriendin Tine Reymer. Dat werd hen niet in dank afgenomen…

‘Er is hoe langer hoe minder ruimte voor kritiek. Peter Van Den Begin en Tine Reymer hebben dat aan den lijve mogen ondervinden. Maar ze staan niet alleen. Kijk naar wat er gebeurd is met Sam Brokken, met Lieven Annemans… Ook wij hebben al onaangename ervaringen gehad met de censoren van de media, vooral de factcheckers van Knack. Die hebben een ongelofelijke pretentie en menen de absolute waarheid in pacht te hebben. Terwijl dé waarheid niet bestaat.’

‘De factcheckers van Knack, kerels zoals Maarten Boudry, al die figuren die de waarheid komen verkondigen… Waar halen zij eigenlijk het lef vandaan om andersdenkenden en critici weg te zetten als complotdenkers en achterlijken? Die mensen hebben geen enkele notie van bescheidenheid.’

‘Nochtans zou een filosoof als Boudry toch mogen weten wat Socrates daarover heeft gezegd: weten dat je niets weet, maakt van jou de meest wijze. Maar twijfelen mag niet meer. Je mag geen vragen stellen, antwoorden zoeken. En wanneer je dat wél durft te doen, wanneer je een andere mening hebt, staan die figuren klaar om je op de VRT belachelijk te maken. Mensen worden gestigmatiseerd, geframed. Eens echt luisteren en in gesprek gaan, dat zit er niet in. En net dat ondermijnt onze vrije maatschappij en echt wetenschappelijk onderzoek.’

Één grote rode Luchtballon

Wanneer is Le Ballon Rouge voor jullie een succes?

‘We hebben de bedoeling om naar oplossingen te zoeken. Wij willen de stilte doorbreken en zaken bespreekbaar maken. Ik denk dat we in het stadium zijn gekomen waarin we onze emoties moeten uitdrukken en gaan tonen hoe we ons voelen. Het gaat niet goed en hoe weten we dat? Omdat we cijfers hebben? Nee, want die krijgen we niet of slechts mondjesmaat van de overheid, die de staat van ons mentaal welzijn vooral lijkt dood te zwijgen.’

‘We weten dat door naar elkaar te luisteren. Door oprecht te vragen hoe het met iemand gaat. Door ook oprecht op die vraag te antwoorden. Daar staat de rode ballon voor: het is een teken van betrokkenheid, van echte interesse voor je medemens. Ik denk dat veel mensen op een breekpunt staan. Er is niet zo veel nodig om verandering te brengen, maar we hebben de juiste mensen op het juiste moment, met de juiste actie nodig. Die proberen we te vinden en te bereiken met Le Ballon Rouge.’

‘Ik droom er van dat we binnenkort een heuse rode heteluchtballon kunnen lanceren met daarop de boodschap “Breek De Stilte”. Dat de media daarbij massaal aanwezig is, daar beelden van maakt en de wereld instuurt. Dat zou pas een succes zijn. Zo kunnen we de mensen aanzetten om uit hun schulp te kruipen!’

Er is veel moed nodig om je kwetsbaar op te stellen en uit te komen voor je problemen…

‘Dat klopt. Maar moed is ook wat we echt nodig hebben in deze tijden. We staan nog maar aan het begin van de crisis. De echte impact moet nog komen. En daar moeten we nu aan beginnen werken indien we willen terugkeren naar een leefbare maatschappij.’

Wie vragen heeft over zelfdoding kan terecht bij https://zelfmoord1813.be/.

Benny De Potter

Cindy Lambert: ‘We moeten de moed hebben om ons kwetsbaar op te stellen’