Neen, neen, kalm. Dit is geen aanzet tot een spirituele zoektocht naar de ware zelf. Het is ook geen diepgaande analyse van de inherente waarde van het menselijk leven. Waar deze bijdrage wél over gaat is de waarde(loosheid) van de diensten die u verstrekt in de hoedanigheid van arbeider, bediende, of, in het geval van Dominique Leroy, CEO.

De hetze die ontstond naar aanleiding van het ontslag van mevrouw Leroy bij Proximus, tot nader order een overheidsbedrijf, had bijzonder weinig met de persoon van Leroy te maken. Ze was gewoon een handig doelwit waarop twitterend Vlaanderen collectief haar pijlen kon richten. Haar zonde? 650.000 euro op jaarbasis overhouden aan haar werkzaamheden als CEO (in België spreken we eigenlijk van ‘gedelegeerd bestuurder’ of ‘algemeen directeur’, maar dat klinkt niet even sexy) van de Belgische telecomoperator, en daar geen genoegen mee nemen. De katholieke leer – lap, dan toch het spirituele – zou dit gedrag classificeren als ‘hebzucht’ (‘avaritia’), één van de zeven hoofdzonden. Maar religie en moraliteit zijn niet meer hip, dus laten we ze hier terzijde. Of dat gaan we toch proberen.

Is het niet genoeg?

De reactie van de Belgische bevolking – voor één keer leken Vlamingen, Walen en Brusselaars aan eenzelfde zeel te trekken – was van een opvallend oppervlakkig karakter. Nadat de schandpaal als ‘onmenselijke vernedering’ naar de geschiedenisboeken werd verwezen, werd dit vacuüm gelukkig gevuld door Twitter en de comments section op Facebook. Het was Stefaan De Clerck, voorzitter van de raad van bestuur van Proximus, die ervoor zorgde dat het spel echt op de wagen zat na zijn passage in De Zevende Dag. Zijn pleidooi voor het afschaffen van het loonplafond voor CEO’s bij overheidsbedrijven werd op onbegrip onthaald: ‘Is 650.000 euro nog niet genoeg, of wat?’ Wel, neen zo blijkt. Toch niet om topbestuurders aan boord te houden van een gigantisch schip als Proximus.

Wat mij het meest intrigeerde waren de stukjes reactie die na deze bijna obligate openingszin volgden. Zo las ik een tweet, gesteund door een stevig aantal ‘likes’ en ‘retweets’, dat een bijzonder originele meeteenheid hanteerde om het loon van Leroy te duiden. Zo rekende de twitteraar in kwestie uit dat je met 650.000 euro 3 huizen kan kopen. Gevorderde wiskunde leerde hem dat dat na 3 jaar een (toch wel heel korte) straat is. Na 10 jaar wordt dat een wijk en, jawel, wanneer men op pensioen gaat kan men zich à la Marc Coucke een gemeente veroorloven. Zijn conclusie? ‘Dit is geen “loon”’.

Lacherig

Nu kan ik lacherig doen over dergelijke reacties, te begrijpen zijn ze wel. Voor vele hardwerkende Vlamingen tarten dergelijke sommen iedere verbeelding. Maar het is net daar waar het schoentje wringt: het is niet de arbeid die het ‘zwaarste werk’ vergt die het best betaald wordt. Nu valt de discussie wie er het ‘zwaarste’ werkt, een bouwvakker, een boekhouder of een bestuurder, buiten het bestek van deze bijdrage. Maar de vraag die aan de basis van het debat ligt, namelijk of verloning gekoppeld moet zijn aan de eerder subjectieve notie van ‘hard werk’, is met deze kwestie wel weer actueel. Het antwoord is trouwens ‘neen’.

Waarom? De korte versie is: ‘Het is niet omdat u iets doet, dat u iets nuttig doet’. Nu zou u kunnen zeggen dat ‘nuttig’ (of ‘waardevol’), net als ‘zwaar’, een subjectieve notie is. Het antwoord daarop is echter eveneens ‘neen’.

Dertien in een dozijn

De eerstejaars rechtenstudent aan de KULeuven krijgt zonder uitzondering les van professor Bernard Tilleman. Op de vraag of een overeenkomst vernietigd kan worden omwille van benadeling van een partij, bijvoorbeeld omdat een exuberant hoge prijs werd betaald, was zijn antwoord de gekende oneliner: ‘the price is what a fool is willing to pay for it’. Neen dus. En die fool is ieder van ons (behalve, uiteraard, de professor).

Vraag uzelf af waarom Dominique Leroy 650.000 euro wordt aangeboden om de dagelijkse werking van Proximus te overzien. En waarom u geen 650.000 euro aangeboden wordt om het werk te verrichten dat u ongetwijfeld met veel toewijding doet. U bent vervangbaar. Dertien in een dozijn. Of uw werkgever vist in ieder geval uit een grotere poule dan Proximus. Het aanbod is groot, de vraag, relatief, klein. De markt, ongevoelig voor huidskleur, sekse, geloofsovertuiging of seksuele voorkeur, objectiveert de waarde van uw arbeid op een manier die ongeëvenaard is door enige andere methode van verloning.

Superbia

Tegenover de objectivering stelt de twitteraar de subjectieve zelfverheerlijking: ‘Mijn werk is toch wel meer waard, zeker?’. De arbeid die men verricht wordt ondergewaardeerd door werkgever en maatschappij. Want wat bent u dan wel waard? 10% meer? 25% meer? Waarom geen verdubbeling? U werkt tenslotte hard. 650.000 euro? The sky is the limit! IJdelheid (superbia) ligt aan de basis van de idee dat uw opvatting over de waarde van uw werk correcter is dan de verzamelde wijsheid van alle marktdeelnemers. Er is dan toch weer een hoofdzonde in deze bijdrage geslopen. Niet te verwonderen, ze zijn dan ook zo des mensen dat we er continu mee geconfronteerd worden. Desalniettemin vormt ze de basis voor dit soort subjectivisme; een subjectivisme dat iemands verloning vergelijkt met het aantal huizen dat hij er op jaarbasis mee kan kopen.

Dat er voor sommigen ook een stevige dosis afgunst aan te pas komt lijkt me waarschijnlijk, maar dat is voor velen nog een stuk beledigender dan superbia: ‘Ik, jaloers?!’. U had het misschien geraden, maar ook jaloezie (invidia) behoort tot de exclusieve lijst der hoofdzonden. Sommigen die een sociaaldemocratische agenda aanhangen doen dit omdat ze begaan zijn met de armen, anderen omdat ze jaloers zijn op de rijken. Ik raad u aan om de sociale media-accounts van onze politici aan de linkerzijde van het politieke spectrum in de gaten te houden wanneer een Dominique Leroy-achtig schandaaltje uitbreekt. En stel uzelf de vraag tot welke van beide categorieën de politicus behoort.

Bernard Tilleman

Wat bent u waard?