Rusland is belangrijk voor de gasbevoorrading van Oekraïne en West-Europa. Poetin manipuleert de pijpleidingen als politiek drukmiddel. Het zou logisch zijn om andere brandstoffen, oude of nieuwe, aan te wenden. Hetzelfde kan gezegd worden van de afhankelijkheid van Europa van de olie van het Midden-Oosten. Ook daar kan een crisis het Europese leven tot stilstand brengen.

Wat doen wij eraan? Wat harkerige windmolens plaatsen die de weinige groene ruimte van de dichtbevolkte Lage Landen verknoeien, velden en daken bedekken met zonnepanelen, biogas promoten dat de landbouwprijzen keldert, evenzo biomassacentrales stimuleren die de prijs opdrijven van afvalhout (houtpellets) waardoor het uitgevoerd wordt. Alle foefjes die de groenen van alle partijen (Groen, SP.A en de syndicale vleugel van CD&V) verzinnen, drijven op subsidies en zijn niet in staat de energiebevoorrading te waarborgen.

Onbeschoft en terecht zei op 7 februari 2014 de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken Victoria Nuland ‘Fuck the EU’ in een door de Russen afgetapt gesprek over de situatie in Oekraïne. Even onbeschoft en terecht moet gezond denkend Vlaanderen zeggen ‘Fuck the Greens’ want die beletten, door hun handenwringerij en enthousiasme voor marginale en lachwekkende energie-alternatieven, verantwoord en doelmatig verder te gaan met kerncentrales plus het aanboren van schaliegas te bestuderen en later aan te vatten. De VS hebben een neus gezet naar de oliesjeiks en bespelen met hun schaliegas de internationale gas- en oliemarkt. Kaarten van het Nederlandse schaliegas stoppen abrupt aan de Belgische grens wat begrijpelijk is maar ook het kleinste kind weet dat die lagen op 5 kilometer en tussen 3 à 4 kilometer diepte verder lopen onder de Antwerpse Kempen en Belgisch Limburg.

Over schaliegas in Vlaanderen moet het eerste serieuze woord nog gezegd worden. Niet over de steenkool van Limburg, want die is er en blijft er. In Limburg heeft Vlaanderen de kans om de eigen energie en chemie te voeden met steenkolen. Dat is geen folklore of nostalgie.

Jaren geleden sprak ik uren met Bernard Van Dyck uit Landen, een Vlaming en een intellectueel zoals wij er honderden te weinig hebben. De toen 84-jarige onderwijskundige en oud-schooldirecteur van het Atheneum van Landen was een expert van de steenkolen van Vlaanderen. De activist van het Europees Studiecomité voor de Herwaardering en Chemische Valorisering van Steenkool en polemist, had een sterk verhaal. Hoe hoger de prijs van de olie, hoe schaarser deze brandstof wordt, hoe dreigender de Arabieren en de Russen, hoe belangrijker het is om een dergelijke mening te kennen.

Bernard Van Dyck: ‘Door 85 boringen die Willy Claes liet uitvoeren, en die nadien verdwenen achter de coulissen, weten wij dat er in Noord-Limburg direct uitbaatbaar 4 miljard ton steenkool is, plus een reserve van 4 miljard ton. Dus acht miljard ton van de beste steenkool ter wereld, klaar voor de chemische valorisering. Wij hebben Limburg 75 jaar uitgebaat, van 1917 tot 1992, en in al die jaren zijn 500 miljoen ton opgehaald. In de Vlaamse bodem rust hoogwaardige grondstof voor vier eeuwen. Wij zijn rijk. Uit honderd kilo Vlaamse steenkool komt 40 liter zuivere benzine plus basisstof voor de chemie, de farmacie en de cosmetica. Die rijkdom zal echter uit onze handen glippen omdat wij knullige politici hebben. Wij hebben het archief gered van de mijnen, een berg van 15 meter hoog die lag in Heusden-Zolder. Alle belangrijke stukken, alle kennis is verhuisd naar het technologie-instituut VITO in Mol. Na een jaar stond alles op microfiches en wie het wil weten moet naar daar en vindt alles over elke laag en elke mogelijkheid.”

Blijft steenkool een alternatief voor olie en aardgas?

Bernard Van Dyck: ‘Inderdaad. De nieuwste technieken leveren schone energie uit steenkool. We hebben flinke voorraden die ons eeuwen kunnen verder helpen en ons vrijer maken van de Arabische olie en het Russische aardgas. Na de sluiting van de mijn van Beringen schreven de comitéleden en ik aan alle parlementairen en ministers, we zijn in ‘91-’92: Dames en heren, de olie raakt op, als de Chinezen in hun kamer allemaal een lampje laten branden van 40 watt en zij hebben een tiende van onze auto’s dan is er een wereldwijde energiecrisis. Dan moet India nog wakker worden. Die situatie zou er zijn, vermoedde ik, op de middellange termijn. Zij is er dus sneller. Voor de oorlog ’40-’45 had ik het boek gelezen van Anton Ziska, “Het Oosten ontwaakt”, met de stelling: als de Chinese draak ontwaakt dan zal de wereld beven. Wij sloten onze mijnen, de Chinezen openden de ene na de andere put. Jongelui als Stijn Bijnens van de Limburgse Reconversiemaatschappij weten van niks en babbelen de modes na, zag ik in interviews: steenkool is vuil werk en vandaag zijn diensten en hightech het enige heil, aldus die broekies die op de schoolbanken zaten toen het Europese Valorisatiecomité nationaal en internationaal actief was.’

Steenkool is uw passie?

Bernard Van Dyck: ‘Ja, die dateert uit de tijd toen ik in de jaren zestig ondervoorzitter was van de Vlaamse Volksbeweging en in de Limburgse afdeling pleitte voor de blijvende valorisatie van de Vlaamse steenkolen in Limburg. Dat kon door een sprong voorwaarts in de steenkolenchemie en die kans hebben wij nog. Er zijn stommiteiten gebeurd, schandalige beslissingen zijn genomen, echter met het oog op de toekomst sluimert in Noord-Limburg acht miljard ton grondstof die onze economie en onze energievoorziening kan ondersteunen. Steenkolen zijn en blijven onze enige nationale energiebron. Wij hebben met Antwerpen-Beringen de grootste scheikundeconcentratie ter wereld. Uit carbochemie haal je producten die niet kunnen met petrochemie. Wij liggen strategisch beter dan Houston, Texas, waar de chemie in Vlaanderen mee vergeleken wordt.

Met de VVB’ers Paul Daels, Staf Verrept, Maurits Coppieters, Ferdinand De Bondt en de Luikse professor en expert Pierre Stassen, een wereldautoriteit van de steenkool, belegden wij een grote vergadering in De Uilenspiegel in Zwartberg. Een VVB-manifestatie om Zwartberg _ de modernste mijn van het land _ open te houden volgde, met 4000 deelnemers. De vakbonden stuurden hun kat want Zwartberg kon hen gestolen worden, dat was toch maar in Vlaanderen. De mijnwerkers waren in kleine groepjes aanwezig. Het protest is mislukt, de regering sloot Zwartberg. Nadat de rijkswacht twee mensen neerkogelde in Zwarberg, haakte het VVB-hoofdbestuur af. Geen bloedvergieten, klonk het daar, ik zei, je moet doorgaan en meedoen, we zijn een volksbeweging. Zwartberg was de mooiste mijn van België, er werd winst geboekt, maar omdat de Luikenaars en de Borains compensaties eisten moest Limburg geofferd worden. Houthalen was reeds dicht, maar niet vernietigd en die mijn was ondergronds verbonden met alle andere steenkoolexploitaties. Je kon vijf mijnen sluiten in Limburg en ze langs de ondergrond en op afstand verder ontginnen.’

De sluitingen volgden een onverbiddelijke logica. U haakte niet af?

Bernard Van Duck; ‘We zagen de bui hangen, acteerden de pietluttigheid van de politici en de vakbondslui, en gooiden het over een andere boeg. Na de actie voor Zwartberg is de Vriendenkring Zwartberg-Limburg uitgebreid met wetenschapsmensen tot een Europees Studiecomité voor de Herwaardering en de Chemische Valorisatie van de Steenkool. Pierre Stassen en Jean Stassen, de broer van Pierre en de directeur van het kenniscentrum voor steenkool Iniex, in Luik, Jos Beckers, ir. Verbruggen, veiligheidstoezichter in Limburg, traden toe. De drijvende kracht achter het Europees Studiecomité was Désiré Dheylst, die had geen diploma’s maar heeft zijn ganse leven ingezet voor de economie van Vlaanderen. Wij zochten contact met het buitenland, men is nooit sant in eigen land. De Nederlander Schopping met zijn eigen laboratorium in Nederlands-Limburg stelde vast dat Vlaams-Limburg de beste kolen ter wereld heeft: arm aan assen, zuurvrij en met een vluchtigheid tot 40% of meer. Limburg heeft de beste kolen ter wereld voor de carbochemie, dus om hen scheikundig te verwerken. Wij zonden de kolen naar Zuid-Afrika, naar Rusland en Oost-Duitsland, en telkens was in die kolenlanden het besluit: dit zijn de beste kolen ter wereld voor chemische valorisatie.”

Willy Claes heeft de Vlaamse mijnwerkers in de steek gelaten?

Bernard Van Dyck: ‘Ja, wel deed hij een geste die vandaag nog belangwekkend is. Willy Claes maakte geld vrij voor 85 boringen ten noorden van Lanklaar. Iedereen dacht dat de kolen daar zeer diep zaten. De Vlaamse lagen hellen van het Limburgse zuiden naar het noord-oosten en gedacht werd, zeker in de vooroorlogse jaren dat men dus op diepten zou moeten kolen hakken waar het te warm was. Wat bleek echter met de boringen van Claes, dat ze in het noorden van Limburg kolen hebben die niet op 1500 meter diepte liggen, wel tussen 1000 en 480 meter. Er is een breuk in het kolenvlak die in het voordeel speelt van een rendabele exploitatie. De boringen bewezen dat je tot 1000 meter dertien kolenlagen hebt waarin je rechtstaand kan werken. Willy Claes was razend omdat we dat in de pers lieten lekken. De rijkswacht werd ingezet bij de boorputten om te beletten dat er informatie zou uitlekken en het Europees Comité ook maar een millimetertje zou oppikken uit de boorkernen voor onderzoek in het labo van professor Schopping. De gendarmes knepen echter een oogje dicht en de mensen van het mijnwezen in Limburg speelden mee. CVP-politicus Johan Weyts bond de kat de bel aan in De Standaard. Zijn stelling was duidelijk, dit is een schat, bewaar die, draag er zorg voor, belet dat de mijnen onder water lopen. Zijn kinderen werden bedreigd met broodroof en hij werd van de eerste plaats op de kieslijst verdreven ten voordele van Daniël Coens. Dat werd op het laatste nippertje omgedraaid, maar Weyts kon na de verkiezingen opstappen.’

Foto: © Reporters

Bernard Van Dyck

‘Fuck the EU, fuck the Greens’