Het is maar dat u het weet: Venezuela, Nicaragua, Wit-Rusland, Cuba en Syrië steunen de Russische invasie van Oekraïne.

Weinig verbazingwekkend dan dat de PVDA/PTB die invasie eh… enerzijds niet helemaal netjes vindt, maar anderzijds wel enigszins te begrijpen. En dus steunt die partij noch in de Kamer noch in het Vlaams Parlement resoluties die de invasie veroordelen. (Zeker als het over wereldproblemen gaat zijn resoluties van onze parlementen in wezen tamelijk onschuldig: ze geven in de eerste plaats uiting aan een gevoel; en daar is ook niets mis mee.)

’t Is de schuld van de NAVO

De PVDA/PTB weet dat ook. Hun onthouding is daarom des te merkwaardiger. Je ziet ook hoe ze in weergaloze schijnheiligheid achteraf uitleggen hoe ze verkeerd begrepen zijn. Iets over imperialisme en zo… Hun punt is – Boudewijn Bouckaert legt op Doorbraak de vinger op de wonde – dat ze de NAVO als de vijand ervaren. Net zoals Poetin. Hun standpunt is in elk geval consequent te noemen.

Het is – ik schrijf dit zonder ironie of sarcasme – bepaald merkwaardig dat uitgerekend die partij een van de rijzende sterren is aan ons Belgisch politiek firmament. Meer in Wallonië en Brussel dan bij ons, maar ook bij ons. En het valt niet te ontkennen dat zij beangstigend veel invloed heeft op het doen en laten van de PS, en die partij is dan weer niet de voetveeg van Vivaldi, en dus heeft de PTB carambolegewijs de nodige invloed op uw en mijn leven.

Tweetalige sterren

Ze hebben ook mediasteun. Het ochtendjournaal van vorige zondag kondigde zelfs een PVDA-betoging over de energieprijzen aan. Het zou niet van elke partij worden gemeld. Het is de VRT-deontologie anno 2022.

En er is bij de communisten uitstekend politiek personeel: volkstribunen die bovendien vaak echt en helemaal tweetalig zijn – en tot spijt van wie ’t benijdt: dat is nog altijd een immens voordeel. Magnette spreekt goed Nederlands, en De Wever kan aardig uit de voeten in het Frans – maar dat is twee keer wat mager vergeleken met de echte tweetaligheid van een Hedebouw, een Sofie Merckx of een Marc Botenga.

Die rijzende populariteit is ook Europees gesproken een zeer uitzonderlijke situatie: onvervalste communisten – ze aarzelen nooit zichzelf zo te noemen, ze blijven trouw aan de zogeheten marxistische analyse – die het electoraal goed doen. Ze kunnen het zich zelfs veroorloven – onze media zijn jegens die kant van het politieke spectrum uitzonderlijk mild – om in het parlement te zeggen dat in hun staatsmodel privé-ondernemingen alleen nuttig zijn als het echt niet anders kan.

’t Is de schuld van Leuven

Ze scheren in Franstalig België dus hoge toppen, maar de wortels van de partij zijn opmerkelijk genoeg Vlaams en katholiek. Leuvens zelfs. Jarenlang heeft ’t Pallieterke de KUL systematisch de Mao-universiteit genoemd. Dat was niet alleen rechtse praat. Daar, in Leuven, is het allemaal begonnen.

Met door en door katholieke jongens en meisjes uit de Kempen, uit Oost- en West-Vlaanderen, die in Leuven hun vervangende godsdienst vonden. Kris Merckx, Jan en Dirk Van Duppen, vader en moeder Hedebouw, en uiteraard mag ik hier Stichter-Voorzitter-Roerganger Ludo Martens niet vergeten, ze hebben een gemeenschappelijke voorgeschiedenis. Ludo Martens en vader Hedebouw komen uit hetzelfde West-Vlaamse college. Waren beiden actief betrokken bij – hou u vast – de ABN-kernen. Zoals bij ware, echte flaminganten kon je aan hun Nederlands niet horen dat het West-Vlamingen waren. Je zou kunnen argumenteren dat het hun enige ware vorm van emancipatie was.

Maar al die van hun geloof gestorte roomse kinderen zwoeren bij een nieuwe Jezus, Stalin of Mao, en bij de catechismus van de revolutie en de dictatuur van het proletariaat. Het autoritaire model ook. Waarin het privé-leven niet bestaat: het staat ten dienste van de Strijd en het Grotere Geheel. De publieke biecht – ‘waar zijt gij deze week tekortgeschoten in de strijd voor de arbeidende klasse ?’ – is er een wezenlijk onderdeel van.

Met alles erop en eraan. Zelfs het aloude catechismus-gezegde: zo zeggen de ketters maar ze dwalen. Toen in Roemenië Ceausescu opzij werd gezet, zei Kris Merckx dat dat een zet was van de CIA, ‘met de steun van de BRT’. God zij zijn ziel genadig.

Rode dynastieën

Het geloof kan bergen verzetten, maar het kan ook onnoemelijke schade aanrichten. Levens verwoesten. De dochter van Ludo Martens – ik verzin hier niets – heet Amada. Ja zeker, het idee om voet aan de grond te krijgen via de huisartsenpraktijken van Geneeskunde voor het Volk is geniaal. Maar zelfs de medische wetenschap als dusdanig kent een communistische variant. Neem nu die lichtjes aanvechtbare stelling van dokter Merckx dat homoseksualiteit een ziekte is die door en onder het socialisme zal verdwijnen…

Ik heb er al eerder over geschreven, maar wie een en ander wil begrijpen, moet – ik herhaal moet – De dokter is uw kameraad niet van meester-schrijver-verteller-documentalist Louis Van Dievel lezen, over werk, leven en gedachten van dokter Jan Van Duppen, de bekeerde broer van de inmiddels overleden PVDA-arts Dirk. Dan begrijp je uiteraard niet alles, maar wel heel veel.

Wat daar onvermeld blijft zijn de politieke dynastieën (er zitten vandaag opvallend veel dochters en zonen van oude kopstukken bij de partijtop – net als bij de burgerlijke partijen), maar ook de transfers. Het valt op: die dochters en zonen zijn van dietschen stam, maar hebben vaak hun electorale basis in het zuiden des lands. Berten Hedebouw – de vader van voorzitter Raoul – is als missionaris naar de Walen gezonden. Sofie, de dochter van Kris, idem.

Ze zijn tussen haakjes in de Belgische geschiedenis van links geen uitzonderingen: zelfs vader Anseele – in Gent heeft hij zijn standbeeld, mee zaan and noar de Capitole, en zaane rugge noar de Vooruit – is eerst verkozen in Luik. Pas later in Gent.

Een uitgebreide documentaire over deze hele unieke geschiedenis zou zeer op zijn plaats zijn: veel hoofdrolspelers leven nog. Het is het moment. De kinderen van Mao, daar zou veel volk komen naar kijken. Idee, VRT? Of niet verbindend genoeg?

Epiloog

Het moet ergens in het midden van de jaren negentig zijn geweest, ik heb het niet nauwkeurig genoteerd. Ik ben in Antwerpen voor een reportage over ik-weet-niet-meer-wat. Aan de deur van de Stadsfeestzaal verzamelt de PVDA handtekeningen voor een petitie over ik-weet-niet-meer-wat. Kris Merckx zegt: ‘Mannen, pas op, den Bracke gaat tekenen.’ Ik antwoord dat ik deze beker toch maar aan mij voorbij laat gaan. Merckx lacht en zegt: ‘Bracke, wanneer ga jij ooit eens iets revolutionairs doen in je leven?’ Ik antwoord dat ik vrees van nooit. Waarop Merckx doodernstig zegt: ‘Mannen, hij bekent!’

Berten Hedebouw

De PVDA en haar onsterfelijke Oude Vormen en Gedachten