Bij de recente verkiezingen in Georgië kreeg de regeringspartij Georgische Droom onder leiding van minister-president Irakli Kobachidze volgens de kiescommissie 54 procent van de stemmen. De partij staat sinds enkele jaren bekend om zijn pro-Kremlinkoers.

Tijdens de lente drukte de regering een wet door die de activiteiten van buitenlandse ngo’s verbiedt. Een wet die een kopie lijkt van een bestaande Russische overheidsmaatregel. Dat leidde destijds tot heftige protesten.

Protesten

Na de nationale verkiezingen van 26 oktober verenigde de zeer verdeelde Georgische oppositie – waarvan presidente Salome Zoerabisjvili als leider geldt – zich opnieuw. De oppositie verklaarde dat de verkiezingsuitslag was vervalst. Een klein deel van de stemmen wordt nu door de kiescommissie opnieuw geteld.

Tienduizenden mensen gingen desondanks op 28 oktober in de hoofdstad Tbilisi de straat op om te protesteren. Ze werden er toegesproken door Zoerabisjvili en andere oppositieleiders. Russische staatsmedia maakten melding van Oekraïense militairen die zich onder de demonstranten zouden mengen om in opdracht van het Westen chaos in het kleine buurland te creëren.

Katy Meladze

Katy Meladze is een bekende Russische kunstenares van Georgische afkomst. Ze nam deel aan de demonstratie op 28 oktober en was ook bij de protesten in de lente. Ze vertelt over haar motieven, de huidige situatie in het land en de stemming onder de Georgiërs.

Wat gebeurt er precies bij jullie?

Katy Meldaze: ‘We eisen nieuwe verkiezingen.’

Waarom?

‘Vooral op het platteland was er veel fraude. Er zijn daar op grote schaal stemmen gekocht. President Zoerabisjvili deelt die zorgen met ons. Ze heeft gezegd tot het einde bij ons te willen blijven en de zaken recht te willen zetten. De mensen hier hebben vertrouwen in haar.’

Haar rol is toch vooral representatief?

‘Ja, dat is helaas zo. Haar macht is zeer beperkt. De vraag is ook of ze inderdaad het risico wil nemen en het gezicht van de protestbeweging wil worden. Als dat zo is, kan ze zeker zijn van ondersteuning van de mensen hier. Ze is zeer populair bij de bevolking.’

Zullen de protesten succes hebben?

‘Demonstraties zijn momenteel het enige middel om voor veranderingen te zorgen. Net als destijds met Michail Saakasjvili en de Rozenrevolutie in 2003. Ik ben tegen een revolutie die kan leiden tot bloedvergieten, maar vreedzame demonstraties zijn het enige middel dat we nog hebben om hervormingen door te zetten. Verkiezingen hebben tot niets geleid. Het lijkt hier wat dat betreft almaar meer op Rusland.’

Zal de hertelling iets opleveren?

‘De regering probeert natuurlijk om de mensen voorlopig te kalmeren. Na een eerste hertelling was volgens de kiescommissie alles in orde. Ze willen tijd winnen, zodat de mensen moe worden van de protesten.’

Dat schijnt te lukken, want er waren alleen op maandag 28 oktober massale protesten?

‘Op dinsdag was er een kleinschaligere demonstratie van studentenorganisaties. En een aantal lokale protesten.’

Gebruikte de politie geweld?

‘Op maandag is er geen geweld gebruikt. Wel maken ze voortdurend foto’s van alle deelnemers. Op maandag was de demonstratie officieel toegestaan. Dus ze konden niet zomaar iedereen oppakken. Alles verliep rustig. Tijdens de lente waren er twee maanden lang massale protesten tegen de wet over zogenaamde buitenlandse agenten. Daar was veel politiegeweld. Maar ik moet erbij zeggen dat Georgische agenten toen zeer verschillend reageerden. Sommigen praatten rustig met de demonstranten. Anderen konden er dol op losslaan of zonder zichtbare reden met pepperspray in het rond spuiten. Achter die maskers verbergen zich heel verschillende mensen.’

Was het dus in theorie ook mogelijk dat Russische eenheden tegen de Georgische demonstranten optraden?

‘Natuurlijk. Achter zo’n masker kan iedereen zitten. Er waren er genoeg die niets zeiden en er gewoon op lossloegen.’

Russische media schreven over Oekraïense provocateurs tijdens de demonstratie. Heeft u zulke mensen gezien op maandag of bij eerdere protesten?

‘Zeker niet, Oekraïners hebben wel iets beters te doen, denk ik. Tijdens de demonstratie op maandag verliep alles ook rustig. In de lente waren er wel echte provocaties. Maar die kwamen van de partij Georgische Droom. Ze stuurden mannen in burger die ruzies uitlokten met de demonstranten. Vaak werden activisten ook na een bijeenkomst opgewacht en door een groep in elkaar geslagen. Dat soort geweld herhaalde zich bij de recente verkiezingen tegen waarnemers.’

Zijn veel Georgiërs pro-Kremlin? Welk percentage voor Georgische Droom was realistisch geweest?

‘Ik heb in de bijna twee jaar dat ik hier nu leef met heel veel mensen gesproken. Ik ben ervan overtuigd dat als de verkiezingen eerlijk waren geweest Georgische Droom niet meer dan 30 procent zou hebben gehaald. Mensen die die partij ondersteunen zijn over het algemeen wat ouder. Ze wonen vaker op het platteland. Ze zijn bang dat als er een andere partij komt, we hier een Oekraïens scenario krijgen. Poetin wordt boos en zal ons aanvallen. Ik kan die mensen goed begrijpen.’

Rusland heeft de militaire kracht toch niet om ook Georgië aan te vallen?

‘Dat begrijp ik en begrijpen velen met mij. Toch is die groep Georgiërs daar bang voor. Daarnaast is er ook een kleine groep die zegt dat de Europese Unie betekent dat er een sodom en gomorra zal komen. Kremlinpropaganda maakt ze bang met homo’s. (lacht) Ze zijn bang dat alle mannen met elkaar zullen trouwen, zodra we in de EU stappen.’

Zijn die mensen heel religieus?

‘Ik ben zelf gelovig. Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld wordt. De mensen die dat denken over homo’s en de EU zijn niet zozeer gelovig. Het is meer te wijten aan een gebrek aan opleiding dat ervoor zorgt dat ze zo vatbaar zijn voor allerlei propaganda.’

Wat betekent de aanwezigheid van de vele Russen die naar Georgië zijn gevlucht na mobilisatieoproepen en repressie in eigen land?

‘Ik behoor zelf ook tot die mensen. Mijn ouders komen weliswaar uit Georgië, maar ik ben in Rusland geboren en opgegroeid en heb daarom alleen een Russisch paspoort. Ik ben naar Tbilisi gekomen, vanwege bedreigingen in Rusland. Ik mag net als de andere Russische burgers maximaal een jaar lang blijven, daarna moet ik de grens over met Rusland en weer terug. Anders krijg ik niet de benodigde stempel in mijn paspoort waarmee ik nog weer een jaar mag blijven. Mijn Georgische naam helpt in dit geval niet. Er zijn helaas steeds vaker gevallen bekend van Russen die deelnamen aan de protesten en daarna niet terug mochten naar Georgië. Het is voor ons gevaarlijk geworden onze mening te uiten.’

Toch gaat u. Welke bedreiging ziet u als de huidige regering aan de macht blijft?

‘Georgië loopt het gevaar een provincie van Rusland te worden. De vrijheid wordt steeds verder ingeperkt met nieuwe wetten. We verliezen onze democratische verworvenheden. In economische zin is het ook absoluut niet goed. De huidige Georgische regering is alleen nog goed voor de belangen van Rusland. Vroeger was die partij anders. Ze hebben hun koers gewijzigd. Ik begrijp dat het de invloed van Poetin is die ten koste van alles wil voorkomen dat Georgië toetreedt tot de EU.’

Is de minister-president een man van het Kremlin?

‘Eerder Bidzina Ivanisjvili. Hij is de grijze eminentie van Moskou. Ivanisjvili is de rijkste man van Georgië en de oprichter van Georgische Droom. Hij heeft geen officiële positie en hij heeft zelfs afstand genomen van de politiek, maar hij heeft de touwtjes strak in handen.’

Zou een coalitie van oppositiepartijen, ondanks de grote verschillen onderling, mogelijk zijn?

‘Het is normaal dat partijen het onderling oneens zijn. Dat er wordt gediscussieerd is juist goed. Ik zie liever dat er in het parlement wordt gestreden, dan dat een dergelijke eensgezindheid heerst zoals nu waar geen enkele alternatieve mening meer wordt geuit.’

Wat hoopt u dat toetreding tot de EU zal veranderen in Georgië?

‘Er zal minder afhankelijkheid zijn van Rusland. Zowel voor de democratie als voor de economie kan dat alleen maar positief zijn.’

Bidzina Ivanisjvili

Stevent Georgië af op een Oekraïne-scenario?

‘Kremlinpropaganda maakt mensen bang met homo’s’