In twee Vlaamse gemeenten slaagden de verkozenen er niet in om een coalitie te vormen. Door het nieuwe Vlaamse gemeentedecreet betekent dit dat burgemeester en schepenen via een geheime stemming aangeduid worden. Niet helemaal toevallig gaat het om Willebroek en Blankenberge, twee gemeenten waar voor de verkiezingen al coalitieproblemen opdoken.

Het nieuwe gemeentedecreet bepaalt dat wanneer er geen coalitie mogelijk is, het college van burgemeester en schepenen via een geheime stemming op de gemeenteraad wordt samengesteld. Elke partij mag dan zijn kandidaat-schepen voorstellen en de kandidaat met de meeste stemmen haalt de post binnen.

Blankenberge naar minderheidsbestuur?

Blankenberge had de eer om in 2021 als eerste gebruik te maken van de constructieve motie van wantrouwen, een nieuw instrument dat in het Vlaamse gemeentedecreet werd opgenomen om de lokale democratie te versterken. Daardoor verloor toenmalig N-VA-burgemeester Daphné Dumery haar sjerp aan huidig burgemeester Björn Prasse (Open Vld). Coalitiepartner Vooruit ruilde zo de N-VA in voor oppositiepartij Open Vld.

De gevolgen van die episode zinderen nog door en drukken hun stempel op de huidige coalitievorming. Er werden dan wel geen kartellijsten gevormd, na de verkiezingen klitten de vier traditionele partijen samen in twee ondeelbare blokken: langs de ene kant Open Vld en Vooruit rond burgemeester Prasse, aan de andere kant N-VA en CD&V rond voormalig burgemeester Daphné Dumery. Geen van beide blokken beschikt over genoeg zetels om te besturen. Met de vijfde partij, Vlaams Belang, wil geen van de anderen, omwille van het cordon sanitaire, iets te maken hebben.

In een gezamenlijk persbericht van N-VA en CD&V leggen beide partijen de nadruk op de noodzaak om over de grenzen van meerderheid en oppositie heen samen te werken om dossiers rond te krijgen in het belang van de gemeente en haar inwoners. Het ziet er naar uit dat Blankenberge eindigt met een minderheidsbestuur. Op zich mag dit volgens Daphné Dumery geen probleem zijn. ‘Eigenlijk gaat het hier over de zuiverste werking van de democratie. We zullen dossier per dossier goed moeten voorbereiden en telkens over de partijgrenzen heen naar oplossingen moeten zoeken. Dit zal veel werk en inzet vragen, maar het is de enige manier om een degelijk bestuur te garanderen aan de inwoners van Blankenberge.’

In Willebroek bestuur met Vlaams Belang?

Ook in Willebroek veroorzaakt de invoering van het nieuwe gemeentedecreet politieke heibel. Daar zetten N-VA en Open Vld in 2021 de CD&V uit de meerderheid. Ze vervingen de christendemocraten door Groen. In oktober raakten slechts drie partijen in de gemeenteraad. N-VA Team Eddy, een samengaan van Open Vld en N-VA, Iedereen2830 (een kartel van Vooruit en CD&V), en Vlaams Belang. Geen enkele lijst haalde een absolute meerderheid, waardoor een coalitie nodig is. Maar de gesprekken daarover liepen op niets uit.

Het water blijkt in de kanaalgemeente veel te diep, net zoals het ressentiment. Twaalf jaar geleden moest de huidige kandidaat-burgemeester van Vooruit, Marc De Laet, de burgemeesterssjerp doorgeven aan Eddy Bevers van N-VA. En dit na 90 jaar onafgebroken socialistisch bestuur. Bij CD&V zijn de wonden nog niet geheeld die de coalitiewissel in 2021 geslagen heeft.

Voor Eddy Bevers kan er dan weer geen sprake zijn van een coalitie met Iedereen2830, zolang zij geen afstand nemen van Karim Hassoun. ‘Die man sympathiseert openlijk met Hamas op sociale media en heeft een verleden van verheerlijking van terrorisme’, aldus Bevers. ‘Voor mij en voor de partij is het onmogelijk om met zo iemand samen te besturen. Het gaat hier om fundamentele politieke hygiëne. We hebben hierover veelvuldig contact gehad met de partijtop, die ons in dit standpunt steunt.’

Iedereen2830 wil Hassoun niet laten vallen. ‘Karim Hassoun is democratisch verkozen door de Willebroekenaar’, stelt Marc De Laet. ‘Er kan geen sprake van zijn hem te laten vallen.’

De impasse is ook hier compleet, omdat geen van beide kartelpartijen een coalitie met Vlaams Belang wil aangaan.

Zwijgen over stemafspraken

Geen van de gecontacteerde politici wil iets zeggen over het al dan niet bestaan van stemafspraken voor de geheime stemming. Logisch, want openlijk communiceren over stemafspraken zou het geheim karakter van de stemming ondermijnen.

Vandaag vindt in beide gemeenten de installatievergadering van de gemeenteraad plaats. Binnen veertien dagen zal er dan een geheime stemming zijn om het bestuur aan te duiden. Tot dan is het koffiedik kijken. Maar de kans bestaat dat ook hier het cordon sanitaire de facto sneuvelt.

Björn Prasse

Doorbreekt geheime stemming in Willebroek of Blankenberge het cordon?