De CDU wil na de deelstaatverkiezingen in Hessen niet verder met de Grünen. Het partijbestuur juicht het voorstel van minister-president Boris Rhein toe om met de SPD in zee te gaan. Dat voorspelt niet veel goeds voor de federale regering in Berlijn.

Bondskanselier Olaf Scholz (SPD) heeft het niet onder de markt. De spanningen nemen toe binnen zijn federale ‘Ampel’ of ‘verkeerslichtcoalitie’, naar de kleuren van de politieke partners: rood voor de sociaaldemocraten (SPD), geel voor de liberalen (FDP) en groen voor Bündnis90/Die Grünen. Ze regeren nog maar sinds begin december 2021, maar er zijn al twee federale ministers opgestapt.

Twee derde van de burgers lust volgens opiniepeilingen van deze boer geen eieren meer. Ondoordachte klimaatmaatregelen, dreigende de-industrialisering, economische neergang, stijgende armoede, onbeheersbare migratie en een zwakke buitenlandpolitiek vormen samen het slechtste rapport dat een Bondsregering ooit heeft moeten voorleggen.

Interne cohesie

Bij elke regionale verkiezing – en de Bondsrepubliek Duitsland telt zestien deelstaten – kijken de drie coalitiepartners meer bang dan hoopvol naar de stembusuitslag. Zo erg is het gesteld met de interne cohesie dat elke opiniepeiling, elk verkiezingsresultaat de vraag doet rijzen naar de verdere werking en de toekomst van de ‘Ampel’.

De SPD heeft al heel wat pluimen gelaten sinds de Bondsdagverkiezingen van 26 september 2021, de FDP flirt in sommige deelstaten met de kiesdrempel van vijf procent en bij de Grüne is het vroegere elan verdampt.

Kiesdrempel

Bij de deelstaatverkiezingen in Hessen op 8 oktober bijvoorbeeld, haalden SPD 15,1 procent (-4,7 procent), Grüne 14,8 procent (-5 procent) en FDP 5 procent (-2,5 procent). De CDU was met 34,6 procent (+7,6 procent) de afgetekende winnaar en haalde bijna evenveel binnen als de drie Ampel-partijen samen. Ook de AfD (18, 4 procent) ging er stevig op vooruit (+5,3 procent), terwijl Die Linke (3,1 procent) gehalveerd werd en onder de kiesdrempel zakte.

Zwart-Groen (CDU en Grüne, red.) heeft er sinds 2014 al twee regeertermijnen op zitten. Boris Rhein (CDU), die in 2022 de ontslagnemende Volker Bouffier (CDU) opvolgde, zou puur rekenkundig vanaf 18 januari 2024 verder kunnen regeren met de Grüne, maar verkiest ze in te ruilen voor de sociaaldemocraten. Het zal de eerste keer sinds 1950 zijn dat er een zwart-rode coalitie (en dan nog wel een onder leiding van de CDU) gevormd wordt in de deelstaat Hessen.

Coalitieakkoord

De Grüne zijn natuurlijk ontgoocheld. Op de avond van de deelstaatverkiezingen hadden ze nog verkondigd dat ze – ondanks het stemmenverlies – het tweede beste resultaat hadden behaald in de geschiedenis van de deelstaat Hessen. Ze gingen ervan uit dat ze gewoon verder mochten doen met de christendemocraten. Het besef was niet tot hen doorgedrongen dat de kiezers hen hadden afgestraft omwille van het desastreuze beleid van hun partijgenoten op het federale niveau.

De sociaaldemocraten van Hessen zijn in dat opzicht iets deemoediger. Het regionale partijbestuur moet op 16 december nog wel stemmen over het coalitieakkoord met de CDU van Rhein, maar problemen vallen er niet te verwachten. De SPD wil in Hessen mee regeren om niet helemaal in het niets te verdwijnen. Rhein zal dus kunnen rekenen op een meegaande jonge partner.

De reden waarom de verkennende gesprekken met de Grüne op niets uitgedraaid zijn, heeft vooral te maken met het migratievraagstuk. Veel burgers willen een einde aan het lakse beleid zoals de Ampel in Berlijn dat voorstaat. De CDU wil ook een ommekeer, maar de Grüne weten op dat punt van geen toegeven.

Kiwi-coalitie

Het CDU-SPD-akkoord heeft dus serieuze gevolgen voor het federale niveau. Friedrich Merz, voorzitter van de CDU en fractievoorzitter in de Bondsdag, lust de Grüne in de federale regering rauw. De beslissing van Rhein om de Grüne uit de deelstaatregering van Hessen te wippen versterkt dus zijn positie. Er zijn immers nog christendemocratische minister-presidenten die met die Grüne een kiwi-coalitie hebben gevormd, zoals Hendrik Wüst in Noordrijn-Westfalen en Daniel Günther in Sleeswijk-Holstein.

Is zwart-rood dan het model voor een volgende Bondsregering? Misschien wel. Als de tendens in de verkiezingsresultaten blijft wat ze is, valt dat zeker niet uit te sluiten. En als de CDU bereid is om de anti-groene koers van Merz te volgen.

Boris Rhein

Groenen gewipt uit regering van Duitse deelstaat Hessen