In brand gestoken auto in Sèvres (3 november 2005)

2005 Na elf dagen van migrantenrellen in Frankrijk kondigt president Jacques Chirac de noodtoestand af. De ongeregeldheden waren begonnen op 27 oktober toen Bouna Traore (15) en Zyed Benna (17) worden geëlektrocuteerd als zij zich ‘op de vlucht voor de politie’ verstopten in een transformatorhuisje. Honderden ‘jongeren’ richten vernielingen aan en steken auto’s en winkels in brand in de Parijse randgemeente Clichy-sous-Bois. Een politieauto wordt beschoten. Een traangasgranaat van de politie belandt in een moskee, tot woede van moslims in nabijgelegen voorsteden. Op het einde van de maand breidt de onrust zich uit tot negen Parijse voorsteden, waarbij ‘jongeren’ auto’s, winkels en gemeentekantoren bestoken met benzinebommen. De politie verdedigt zich met traangas en rubberkogels.

Op 2 november breiden de rellen zich uit tot een twintigtal voorsteden rond Parijs. Op vier plaatsen worden politieagenten en brandweerlieden beschoten. Een vrouw van middelbare leeftijd op krukken wordt met een brandstof overgoten en aangestoken. Zij wordt met ernstige brandwonden opgenomen in een ziekenhuis. Maar dan, als op 3 november een voorlopig gerechtelijk rapport de politie vrijpleit van de dood van de twee tieners in Clichy-sous-Bois steken brandstichters in de voorsteden van Parijs 520 auto’s in brand. Gebleken was nochtans dat niemand de jongens achternazat toen zij zich in het transformatorhuisje bevonden.

De dag daarop gaan een tapijtenwinkel en 750 wagens van particulieren in vlammen op. Ambulancepersoneel wordt met stenen bekogeld en het geweld slaat over naar andere voorsteden. De politie verricht meer dan tweehonderd arrestaties. In de tiende nacht (5 november) verhevigt het geweld nog en treft het voor het eerst ook het centrum van Parijs. In het hele land worden 1295 auto’s in brand gestoken.

Na crisisberaad met de Nationale Veiligheidsraad kondigt president Chirac op 6 november aan dat herstel van de openbare orde absolute prioriteit krijgt. Bij botsingen met 250 à 300 relschoppers in Grigny ten zuiden van Parijs raken tien agenten gewond, twee van hen ernstig. Voor het eerst wordt met hagel op de agenten geschoten. Inmiddels zijn vierhonderd politiemannen gestationeerd in Clichy-sous-Bois. Bij de schermutselingen van de afgelopen dagen zijn twintig agenten gewond geraakt. Toch slaagt de politie er niet in veel meer dan tien arrestaties te verrichten.

Na afkondiging van de noodtoestand, die de inzet van het leger mogelijk maakt, keert in de loop van de nacht de rust langzaam terug.

1962 De taalgrenswet legt de taalgrens definitief vast. De taalgrens in België is een oud zeer, omdat talentellingen steevast werden misbruikt om Franstalig imperialisme in de hand te werken. Sommige discussies waren grotesk, bv. over het taalstatuut van de doofstommen. De taal van de kinderen onder de twee jaar zorgde nog in 1947 bij de leden van de Vaste Commissie voor Taaltoezicht voor heel wat discussie: de Vlaamse leden drongen aan op het invullen van de taal van de moeder of van het gezin, terwijl de Waalse leden vonden dat de vader de opvoedingstaal moest invullen.

Door de nieuwe wet wordt België ingedeeld in vier taalgebieden: het Nederlandse taalgebied, het Franse, het Duitse en het tweetalige Nederlands-Frans gebied. Dat laatste staat voor de 19 gemeenten van Brussel. Die indeling gaat gepaard met heel wat ‘overhevelingen’, waarvan zeker Voeren en Komen-Moeskroen in het collectieve geheugen zijn blijven hangen, en met het installeren van ‘faciliteiten’ in de rand rond Brussel en langsheen de taalgrens.

1945 De twee weken eerder ter dood veroordeelde journalist Georges Suarez wordt in het Parijse Fort de Montrouge geëxecuteerd. Tegen de agent die hem wil blinddoeken, zegt hij: ‘Ah nee! Laat me deze komedie tot het einde zien’. Hij was een veteraan van de Eerste Wereldoorlog en een groot bewonderaar van Aristide Briand (1862-1932), gewezen Frans premier en minister van Buitenlandse Zaken die in 1926 de Nobelprijs voor de Vrede had ontvangen. Suarez schaarde zich vanaf het einde van de jaren 1920 achter het integrale pacifisme. Hij klaagt in het interbellum vaak en hevig de heersende politieke corruptie aan. Dat wordt hem door sommigen nooit vergeven. Hij volgt Henri Jeanson op aan het hoofd van het door de Duitsers mee gefinancierde dagblad Aujourd’hui. Ook is hij de auteur van een biografie van de collaborerende maarschalk Pétain.

Georges Suarez wordt gefusilleerd precies een dag na zijn 54ste verjaardag. Volgens Joodse bronnen was hij zelf van Joodse origine.

Christiaan Barnard (1922-2001)

1922 Geboorte in Beaufort-Wes (Zuid-Afrika) van Christiaan Barnard, Zuid-Afrikaans hartchirurg die in december 1967 in het Groote Schuur Ziekenhuis in Kaapstad als eerste een geslaagde harttransplantatie van mens op mens zal uitvoeren.

1895 De Duits-Nederlandse natuurkundige Wilhelm Röntgen (1845-1923) ontdekt x-stralen. Toevallig nog wel, tijdens een elektrisch experiment aan de universiteit van Würzburg (Hessen). Zijn moeder was een Nederlandse. Hij groeide op in Apeldoorn (Gelderland) en studeerde in Utrecht en Zürich. De x-stralen krijgen zijn naam en maken hem wereldberoemd.

1793 In Parijs opent de Franse revolutionaire overheid het Louvre, voormalig koninklijk paleis, voor het publiek. Het gaat dienstdoen als museum.

De Pacificatiezaal in het stadhuis van Gent

1576 Ondertekening van de Pacificatie van Gent. Hiermee kwamen alle gewesten van de Nederlanden overeen zich te verenigen in een Generale Unie en gezamenlijk in opstand te komen tegen de Spaanse bezetter. Het is tevens een erkenning van de grote verdienste van prins Willem van Oranje in de strijd voor de eenheid en de vrijheid. In het stadhuis van Gent herinnert de ‘Pacificatiezaal’ aan de plaats waar de Pacificatie van Gent werd getekend.

1308 Overlijden in Keulen (Noordrijn-Westfalen) van Johannes Duns Scotus (42), Franciscaanse theoloog en filosoof. ‘Scotus’ verwijst naar zijn Schotse afkomst. Van hem is volgende dialoog met zijn Engelse collega filosoof Willem van Ockham (1285-1347) bewaard gebleven.

Duns Scotus: ‘God bestaat!’

Ockham: ‘Weet je wel wat je zegt? God betekent “het bestaan”, dus je zegt eigenlijk: “Het bestaan bestaat”.’

Duns Scotus: ‘Neen, ik bedoel, dat God wel moet bestaan, omdat God perfect is en daarmee het hoogst denkbare’.

Ockham: ‘Wat een onzin! Volgens mij is God alleen maar een begrip in je eigen hoofd!’

Duns Scotus: ‘Neen, want als het alleen maar een begrip in mijn eigen hoofd was, zou het niet het hoogst denkbare zijn. Iets wat in de werkelijkheid bestaat is groter dan iets wat alleen in mijn denken bestaat’.

Ockham: ‘Jouw redenering klopt niet. Ik ben heel goed in staat iets te denken dat groter is dan in werkelijkheid bestaat, bijvoorbeeld een “Ughumph”. En als ik “Ughumph” denk, is het alleen een begrip in mijn denken en niét in de werkelijkheid. En als er dan een “Ughump” in de werkelijkheid zou bestaan, zou ik weer iets kunnen denken dat groter was. Ooit gedacht aan de schepper van God?…’

Bouna Traore

8 november. Historische dag: taalgrens definitief vastgelegd