Beste luisteraar,

Ik wil het met u hebben over Alexander De Croo en Sihame el Kaouakibi in hun beider hoedanigheid van pips.
Ze zeggen het trouwens zelf: zij zijn pips; wij tegenwringers daarentegen zijn slechts nips, maar met wat goede wil kunnen we ook wel pips worden.

De eerste keer dat ik van het bestaan van woorden als pips en nips hoorde, was toen Alexander De Croo tien jaar geleden mocht deelnemen aan het beruchte openingscollege politicologie dat hoogleraar Carl Devos bij het begin van elk academiejaar houdt in de grote Aula van het rectoraat aan de UGent.
Het was op 26 september 2012. Alexander was toen nog voorzitter van Open VLD maar hij had zich niet opnieuw verkiesbaar gesteld. Enkele maanden nadien, op 8 december 2012, zou Gwendolyn Rutten verkozen worden om gedurende twee termijnen deze partij te leiden met animo en anima, met gusto en veel goesting. ‘Gewoon doen’, zei ze altijd maar.

Carl Devos had de zeven Vlaamse partijvoorzitters weten te strikken. Ze kregen elk een kwartiertje om de studenten te overtuigen van de voortreffelijkheid van hun partij, want straks waren er gemeenteraadsverkiezingen. Alexander begon zijn exposé met de stelling dat de keuze tussen partijen gebaseerd is op de manier waarop men naar de samenleving kijkt: ‘kijkt ge naar de samenleving als nen nip of als nen pip?’

‘Die ga zeggen bwaark’

De aula luisterde geboeid. ‘Nen nip,’ zei Alexander, en ik citeer letterlijk, ‘dat is een persoon, als ge daar straks mee naar de cafetaria gaat, en daar staat op de menu dat het stoofvlees is, die ga zeggen bwaark, stoofvlees, ik heb gisteren ook al stoofvlees geten. En die ga overal problemen zien, die ga overal negatief zijn, en die ga overal zeggen chô, het is toch allemaal zo moeilijk, het is toch allemaal slecht. Worden we daar vrolijk van, van zo iemand? Kdenketnie!’ Einde citaat.

Een nip was dus een Negatief Ingestelde Persoon. Een Positief Ingestelde Persoon werd dan uiteraard tot pip afgekort, en dat was iemand die overal kansen zag om iets te doen ‘en als het niet lukt dan weten we tenminste dat het niet lukt’. Vervolgens vertaalde Alexander dit verhaaltje naar de gemeentepolitiek, want ‘politiek is het juist hetzelfde’. Kiezen jullie voor een Negatief Ingestelde Politiek die tegen inspraak is of voor een partij die positief kijkt naar onze samenleving, dus voor een pip? En hij verliet het podium. Hoefde hij erbij te vertellen dat hij met die pip-partij de zijne bedoelde, de Open VLD, en met de nip-partij die ene recalcitrante, dwarse, verdelende partij die straks de verkiezingen in Antwerpen zou winnen?

Hoe komt zo iemand daarbij? Was dàt nu een politieke intentieverklaring ten behoeve van studenten politicologie? Had hij zijn inspiratie opgedaan in de dagelijkse pepspreuk in zijn management agenda? Ergens in transactionele analyse geweest en te veel coachingtaal ondergaan? Was dit Trump-taal avant la lettre of was het gewoon basic liberaal? Of was het gewoon meneer Slangen?

Doemdenkers en positivo’s

Ik vermoedde al dat hij het niet zelf had uitgevonden, want die nip-pip-spraak moet toch van ergens komen en sporen nalaten. En jawel hoor, geen vijf minuten of ik had beet: het jaar voordien had een gehaaid sprekende en aanpakkend uitziende jonge, mij onbekende Nederlandse onderneemster haar nip-pip-filmpje op YouTube gepost, geïllustreerd met verongelijkt kijkende nip-smurfen en vrolijk in de wereld staande pip-smurfen, die ze ‘nippers’ en ‘pippers’ noemde. Het verontrustte me zeer toen ik haar hoorde zeggen dat ze van die nippers ‘niet vrolijk’ werd, zie hierboven.

Is het te verwonderen dat deze nep-tegenstelling uit Nederland kwam? De droevige werkelijkheid was al ouder, maar ze verscheen eerst als satire bij Koot en Bie, die hun positivo’s tegenover de doemdenkers plaatsten. Beide nieuwvormingen waren van eigen vinding. Met hun antenne voor maatschappelijke ontwikkelingen hadden Koot en Bie snel door dat in de tijd van het postindustriële economisme het negatieve uitgedreven wordt omdat afkeuring (negativiteit) economisch onbruikbaar is. De positieve samenleving duldt geen negatieve gevoelens en vermijdt zelfs de schijn van negativiteit. Ze wil slechts voortrazen door het positieve.[1] Vandaar dat Facebook slechts positieve duimpjes kent, nooit afkeurende.

Gwendolyniades

Nog eens speciaal oproepen tot positivisme, dat is dan ook dubbelop. De pensée unique weert vanzelf al elke kritiek, die ze ‘negativiteit’ noemt. Het voorzitterschap van Gwendolyn Rutten stond dan ook bol van de nips en de pips. Nog geen maand na De Croo’s pep-praatje gebruikte ze het woord ‘pip’ in het parlement, het staat in de verslagen. Hoe vaak zou ze tijdens die acht jaar het woord ‘goesting’ hebben gebruikt? Ze was altijd voor iets, nooit tegen, behalve tegen partijen die voor iets anders waren dan zij wilde. De slogan ‘gewoon doen’ was van dezelfde orde. Al die uitdrukkingen waren zonder enig object en vertelden over de voorgestane politiek niets. Positief waarover? Goesting waarin? Wat exact wou ze ‘gewoon doen’? Kortom, dit had allemaal de diepgang van een omgekeerde platte teljoor.

Omdat ze op een gegeven moment haar eigen goesting in paars-groen iets te gretig tentoon had gespreid, werd ze aan de kant gezet door een partijgenoot die campagne voerde met paars-geel in zijn vaandel en die nadien toch een puur Ruttense paars-groene coalitie bouwde. Het hele N-VA-loze programma waarop ze al jaren broedde, werd uitgevoerd, alleen zonder haar.

Maar ook van Gwendolyns formuleringen raakte Open VLD niet af. De Gentse burgemeester Matthias De Clercq speelde la voix de son maître toen hij pleitte voor positieve partijen die weg willen van het negativisme, waarbij hij er haastig aan toevoegde dat het hier niet om ‘holle woorden’ ging.[2]
Niet te verwonderen dat ook het federale regeerakkoord voor de elfendertigste keer dezelfde liberale mantra herhaalde:

‘De federale regering stimuleert en bundelt alle positieve krachten in een sfeer van solidariteit en samenhorigheid. Met een aanpak die verenigt in plaats van verdeelt, verbindt in plaats van spanning en tweedracht zaait.’

Dit had Alexander De Croo tien jaar voordien aan de Gentse studenten van Carl Devos op deze manier kunnen vertellen als hij hen niet zo kinderachtig, ja onnozel bejegend had. Het gaat dus nu nog altijd over de goede pips en de boze nips die bwaark zeggen. Alexander: eenmaal een pip, altijd een pip. En vandaag de opperpipo van de staat.

De allochtone incarnatie van het pipisme

Niet alleen in woorden en partijslogans werd het pipisme aan de man gebracht. In naam van dit positivisme van de koude grond ging men ook tot daden over en zocht men medestanders van buiten de partij.

En ziedaar, een waarlijke incarnatie van het pipisme diende zich aan, in de persoon van een allochtone entrepreneuse in het veld van de integratie-industrie, Sihame el Kaouakibi, wier tactiek erin bestond series van verenigingen zonder winstoogmerk op te richten. Ook zij zwoer bij Gewoon Doen. Ook haar heilsleer was het optimistische positivisme, door haar idealisme genoemd. Zij was de pip, wat zeg ik, de pipa bij uitstek. De stamhoofden van Open VLD engageerden haar blindelings, want allang zagen ze de werkelijkheid nog slechts door een gwendolyniaanse bril.

Het debacle kon niet groter zijn. In de sociale media werd de slogan ‘gewoon doen’ aangepast tot ‘gewoon poen’. Wie met Sihame werd gezien houdt zich nu stil. Men hoopt dat het overwaait zoals corona. Maar wat blijft er voor Open VLD nog over zonder de kracht van positief denken, zonder goesting en zonder de nips en de pips? Slechts pep? Of nep? Of spic en span? Of the spicks and the specks? Of plop en plof? Of alleen nog Guy Verhof?
_____________

[1] Voor deze en voorgaande formuleringen over het negatieve, zie ook Byung-Chul Han, De vermoeide samenleving. Van Gennep, Amsterdam, 2017.
[2] Interview afgenomen door Paul Cobbaert in De Zondag van 13 september 2020.

Byung-Chul Han

Rondas over Alexander De Croo en Sihame el Kaouakibi als PIPs