Het is Madrid menens: het referendum ivoor een Catalaanse republiek. En daarvoor zijn alle middelen goed, ook diplomatieke.

Op 14 juni kregen de Belgische Kamerleden van de Commissie Buitenlandse Zaken een ‘informele’ mail toegestuurd van hun voorzitter Dirk Van der Maelen (sp.a). Op vraag van de Spaanse ambassadeur in Brussel, Cecilia Yuste Rojas, stuurde zijn secretariaat ‘non papers’ om de federale parlementsleden te wijzen op de verschillen tussen het autonome statuut van regio’s in Spanje en België. ‘Non papers’ zijn niet-officiële documenten, ‘ter informatie voor de parlementsleden’, staat er in de Spaanse mail. Hare excellentie, zoals ze in de correspondentie wordt geduid, had op 1 juni een ontmoeting met Dirk Van der Maelen en had hem verzocht deze documenten aan zijn commissieleden te bezorgen. Die ontmoeting zou er gekomen zijn nadat N-VA-Kamerlid Peter Luyckx in maart aan premier Michel een vraag had gesteld over de houding van België mochten Catalonië of Schotland zich onafhankelijk verklaren.

Niet enkel een document, netjes opgesteld in twee kolommen, om de lezer duidelijk te maken wat de verschillen zijn tussen het federale België en Spanje, werd bezorgd, ook een samenvatting – allen in het Engels – van de wettelijke acties die de Spaanse staat heeft ondernomen tegen Carme Forcadell, de voorzitter van het Catalaanse parlement. Omdat Forcadell de debatten leidt die de organisatie van het onafhankelijkheidsreferendum en de daaropvolgende ‘road map’ voorafgaan, werd ze recent vervolgd.

Referendum ondermijnen

Het signaal van de ambassadeur, toch de vertegenwoordiger van de Spaanse regering en staat in België, is duidelijk. En allesbehalve louter informatief. De Spaanse ambassade voert duidelijk de druk op en zet de puntjes op de i’s. In het vergelijkende document staat immers fijntjes dat – in tegenstelling tot in België – Spaanse ‘autonome gemeenschappen’ geen ministers kennen. Het staat er zelfs twee keer in. Ook het feit dat de ‘autonome gemeenschappen’ geen recht hebben op zelfbeschikking of secessie wordt vermeld. En dat de regio’s op vlak van buitenlands beleid geen eigen politiek mogen ontwikkelen. Handels- en culturele akkoorden kunnen wel, maar in het kader van de ‘institutionele loyauteit’ mogen ge geen internationale verdragen ‘formaliseren’. Daartoe is enkel Madrid bevoegd. Voor elke internationale daad dient vooraf advies gevraagd bij het ministerie van Buitenlandse Zaken van Spanje, doet een regio dat niet, zo stelt het document verder, dan wordt dit beslecht voor een gerechtshof. Het Spaanse ministerie van Buitenlandse Zaken moet vooraf ook volledig worden ingelicht over de doelstellingen van buitenlandse bezoeken en projecten. En ook dat laatste doet Catalonië niet, zoals eerder dit jaar, toen de politieke leiders van de onafhankelijkheid een conferentie organiseerden in het Europees Parlement.

Peter Luyckx’ oordeel over de communicatie van de Spaanse ambassade laat niets aan de verbeelding over: ‘Deze communicatie is niet louter informatief, maar een poging om het Catalaanse referendum te ondermijnen. Het betreft hier geen louter juridische discussie maar het gaat over een breed gedragen democratisch streven van de Catalanen voor autonomie.’ Net vandaag werd bekend dat maar liefst 67,5% van de Catalanen zou deelnemen aan het referendum dat gepland is op 1 oktober.

67,5% van de Catalanen wil deelnemen aan referendum. 62,4% zou voor onafhankelijkheid kiezen.

Vlaamse sympathie

De communicatie van de ambassade dient vooral om Catalonië te viseren, en ook Vlaanderen, waar het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven op sympathie mag rekenen tot in de parlementen. N-VA’ers als Peter Luykx (Kamer) en Jan Van Esbroeck (Vlaams Parlement) staan bekend voor hun goede contacten met Catalaanse politici uit de meerderheid. Bart Staes (Groen) is bereid in het Europees Parlement een unilaterale onafhankelijkheidsverklaring van Catalonië te steunen. Vlaams Parlementsvoorzitter Jan Peumans veroordeelde eerder Spanje al omwille van de berechting van zijn ambtsgenoot Carme Forcadell. Ook minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon stelde dat ‘het zelfbeschikkingsrecht is voor ons een belangrijk principe.’ Hij erkende dat ‘Catalaanse onafhankelijkheid een zeer moeilijk punt voor de regering wordt’ en noemde de uitslag van een referendum ‘explosieve materie’.

Waarom zou België inderdaad het onafhankelijkheidsreferendum niet erkennen, en bij een positieve stem ook een onafhankelijke republiek Catalonië niet erkennen en verwelkomen? Alvast Jan Peumans steekt zijn steun niet onder stoelen of banken. Op 19 september verwelkomt hij Raul Romeva, de groene Catalaanse ‘minister’ van Buitenlandse Zaken in het Vlaams Parlement.

Cecilia Yuste Rojas

Madrid wil geen referendum in Catalonië