De lobbygroep annex studiecentrum van de Europese socialistische vakbonden, European Trade Union Institute (ETUI), voert campagne om borstkanker als een beroepsziekte erkend te krijgen in de Europese Unie. Trots stuurde een denktank van ETUI een persbericht uit dat een Franse rechter begin februari de borstkanker van een vrouw die nachtwerk deed erkende als een beroepsziekte. De beslissing was het gevolg van jarenlang lobbyen door de vakbonden.

Nachtdiensten

De vrouw in kwestie, Martine, werkte in een ziekenhuis en deed tijdens haar lange carrière vele nachtdiensten. Door borstkanker moest ze stoppen. Na haar behandeling bleken de diensten te zwaar en moest ze kiezen voor vervroegd pensioen. Pas na vijf jaar procederen ontving ze een vergoeding van 35 procent van haar jaarsalaris. Meteen was voor de vakbonden van ETUI haar borstkanker nu een bewezen beroepsrisico.

De vakbonden triomferen. Volgens hen is ‘nachtwerk schadelijk voor de gezondheid van werknemers’. Ze maken wel onderscheid tussen soorten risico’s: bewezen risico’s zoals slaapstoornissen en stofwisselingsstoornissen, waarschijnlijke risico’s zoals diabetes type 2, hart- en vaatziektes en kanker, en mogelijke risico’s zoals hoge bloeddruk en aderbreuken. De vakbonden verwijzen hiervoor naar studies, maar geven nergens de namen, noch de referenties.

Bij vrouwen zou volgens de denktank van de vakbonden, het Institute of Employment Rights (IER), nachtwerk de kans op borstkanker met 30 procent verhogen. Nochtans is nachtwerk cruciaal in bepaalde sectoren zoals bijvoorbeeld de gezondheidszorg. Volgens de vakbonden is het daarom bijna een taboe daarover te praten.

Risico

Wie echter iets weet van gezondheidsrisico’s schrikt minder van de claim dat het risico 30 procent hoger zou zijn. Er is immers geen risico van 30 procent op borstkanker. Het risico van een vrouw neemt met 30 procent toe. Dat risico is in België elf procent ongeacht het soort werk. Dus als de bewering klopt. dan is het risico bij nachtwerk 14,3 procent. Daar komt echter een grote maar bij. Dat risico is zeer sterk afhankelijk van de leeftijd. Driekwart van de vrouwen die borstkanker krijgen, is 50 jaar of ouder.

De cijfers voor België zijn gekend. Op een bevolking van elf miljoen inwoners komen er elk jaar in België meer dan 10.500 nieuwe borstkankerpatiënten bij. Eén op negen vrouwen krijgt in de loop van haar leven borstkanker. 2.280 Belgische vrouwen verliezen elk jaar hun strijd tegen de ziekte. Dat zijn trieste cijfers.

Wat de vakbonden hier beweren is dus op zijn minst zeer dubieus. Bij elke grote groep met een veelvoorkomende ziekte zal een deel werken. Werken en ziekte een oorzakelijk verband geven is dan gewoon een ongeldig syllogisme. Een drogredenering genre het bekende voorbeeld: A) Er is meer criminaliteit. B) Er is meer immigratie. Dus C) Immigranten zijn criminelen.

Nachtwerk geen risicofactor

Op de websites van Pink Ribbon, het Nederlandse RIVM en tal van websites van Vlaamse instellingen staat ‘nachtwerk’ nergens vermeld als risicofactor op borstkanker.

Op één punt hebben de vakbonden wel gelijk: de opvang van Martine na haar behandeling. De internationale vakbonden verwijzen hier naar de nationale borstkankerorganisatie in België, de vzw Think Pink.

Volgens die cijfers zou 55 procent van de gediagnosticeerde vrouwen nog aan het werk zijn. 60 tot 80 procent onder hen keren na hun behandeling terug naar hun werk. Think Pink vraagt daarom aandacht voor aangepaste werkuren of taken.

Volgens een studie getiteld Psychosocial needs of women with breast cancer after their treatment door Chantal Van Audenhove van LUCAS KU Leuven, en die betaald werd door de vzw Think Pink, zou een derde van de ondervraagden moeilijkheden ondervinden in hun werk na borstkankerbehandeling. Eén op drie vreest zelfs te moeten stoppen met werken omwille van concentratieproblemen.

Levensstijl

Het is des te opmerkelijker dat de socialistische vakbonden blijven hameren op de erkenning als beroepsziekte. Het geval van de Française Martine bewijst helemaal niet dat haar beroepsactiviteiten de oorzaak van borstkanker waren. Een Conseil médical départemental oordeelde in april 2022 dat door de levensstijl die gepaard gaat met nachtwerk — waaronder roken, fastfood, enzovoort — een gunstig advies kon gegeven worden voor de erkenning als beroepsziekte van de borstkanker van Martine. Het resultaat was een compensatie ten belope van 35 procent van haar jaarsalaris.

De campagne om borstkanker te erkennen als beroepsziekte is afkomstig van de christelijke Franse vakbond CFDT en werd later opgepikt door andere vakbonden. Het doel is om compensaties te bekomen voor de slachtoffers van borstkanker. In Denemarken ontvangen verpleegsters al een vergoeding.

ETUI en haar denktank Institute of Employment Rights lobbyen bij de Europese instellingen om borstkanker als een risico in allerlei richtlijnen en verordeningen te laten inschrijven. Daarom beweren de lobbygroepen dat er een wetenschappelijke controverse bestaat en dat slecht ontworpen studies het verband tussen borstkanker en nachtwerk onderschatten.

Chantal Van Audenhove

Vakbonden willen borstkanker op lijst beroepsziekten