Sinds 1 januari is Frankrijk voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen maakt van de gelegenheid gebruik om het Covidbeleid van de Franse president Emmanuel Macron te ondersteunen. Macron laat niet na om te benadrukken dat ‘restricties voor niet-gevaccineerden Europees beleid zijn’.

Indirect legt het een-tweetje tussen Macron en Von der Leyen meteen ook de inzet van de Franse presidentsverkiezingen bloot: de Europees-wetenschappelijke strijd tegen de dwalingen van het Europese plebs.

Zo zuur mogelijk

De uitspraken van Von der Leyen en Macron vonden plaats in de marge van een persconferentie over het Franse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie vorige vrijdag. Op het einde vraagt een journalist of Emmanuel Macron achter zijn polemische uitspraken van in de Franse krant Le Parisien blijft staan.

In die krant had de Franse president gezegd dat hij zin had om het leven van niet-gevaccineerden zo zuur mogelijk te maken. Erger nog was dat Macron zich ook liet ontvallen dat ‘onverantwoordelijken geen burgers zijn.’ De journalist wilde ook weten of Macron deze strategie besproken had met andere Europese gezagsdragers.

Het antwoord luidt: ‘ja’. Macron: ‘Als sommigen zeggen dat ze de vrijheid hebben om zich niet te laten vaccineren, dan mogen ze dat. Op die vrijheid kunnen echter restricties gezet worden wanneer de vrijheid van anderen in het gedrang komt in een gedeelde omgeving. Toen ik dit in Le Parisien zei, hield ik daarover een gesprek met een aantal mensen die door de krant waren geselecteerd, waaronder twee mensen uit de gezondheidssector. Die mensen willen niet-gevaccineerden zelfs niet meer verzorgen.’

‘Niet-gevaccineerd obscurantisme’

‘Je kan het niet eens zijn met de scherpe verwoording (Macron gebruikte onder meer het woord ‘emmerder’, red.), maar ik zie dat sommige mensen hun vrijheden misbruiken om anderen in gevaar te brengen, en om de vrijheid van anderen te beknotten. Dat kan ik niet laten gebeuren,’ zo gaat Macron verder.

‘Een burger zijn is de rechten en plichten die met burgerschap te maken hebben, aanvaarden. Onze strategie is simpel: vaccineren, vaccineren en vaccineren. Europa maakt de vaccindoses waar, en is de hoofdproducent van de vaccins. Vaccineren is dus uiterst belangrijk. Nu de gezondheidspas een vaccinpas wordt, kunnen we elkaar beschermen in een gedeelde omgeving. Deze strategie wordt toegepast en gedeeld in heel Europa.’

‘Als we op restaurant of naar het theater gaan, dan weten we met wie we te maken hebben. De meeste landen werken met dit soort restricties, en maken sommige omgevingen niet meer toegankelijk voor de niet-gevaccineerden. We moeten dit doen opdat mensen zich laten vaccineren.’

Onverantwoord gedrag

‘We moeten dit doen voor alle burgers, zowel zij die gevaccineerd zijn en toch soms besmet worden door onverantwoord gedrag van anderen. En we moeten dit doen voor de medeburgers die zich soms laten overtuigen door obscurantistische of door angst ingegeven verhalen. Zij beschermen zichzelf niet, terwijl de wetenschap, onderzoek en technologisch Europees vernuft hen dat nochtans toelaten.’

Waarop von der Leyen inpikt: ‘Wat is vrijheid? Vrijheid gaat altijd samen met verantwoordelijkheid, en niet alleen individuele verantwoordelijkheden, maar ook verantwoordelijkheden tegenover anderen. Overheden moeten mensen beschermen. De vaccinpas is een manier om diegenen die gevaccineerd zijn te beschermen. Deze discussie over verantwoordelijkheid is vitaal tijdens de pandemie.’

Soeverein en met één stem

We merken op dat Emmanuel Macron op de website van het Franse voorzitterschap, zelf aangeeft dat de crisis aangewend moet worden om Europa soeverein en met één stem te laten spreken:

‘Als ik het doel van dit voorzitterschap van 1 januari tot 30 juni 2022 in één zin moest samenvatten, zou ik zeggen dat we moeten overstappen van een Europa dat samenwerkt binnen zijn grenzen naar een mondiaal krachtig Europa, dat volledig soeverein is, vrij zijn eigen keuzes maakt, en zijn eigen lot bepaalt.’

Keuzevrijheid?

Ingaan op de wetenschappelijke en ethische bezwaren op Macrons vaccin-uitspraken, gaan we hier niet uitgebreid doen. We kunnen kort stellen dat de vaccins gedurende enkele maanden misschien transmissie van Covid-varianten verminderen, maar dat dat vermogen snel significant afneemt, getuige ook het feit dat de besmettingen in de beter gevaccineerde Europese landen aanhouden, ja, nu zelfs records bereiken.

De individuele bescherming door vaccins lijkt positief uit te vallen voor vooral ouderen, kunnen we na de eerste winter met vaccins voorzichtig stellen, maar eigenlijk moet dat nog grondiger bestudeerd worden. Bovendien lijkt ook de individuele bescherming snel af te nemen. Gelukkig wordt de individuele bescherming door het vaccin bijgestaan door natuurlijke bescherming. De exacte verhoudingen zullen de komende jaren door serene en open wetenschap vastgelegd worden.

Wat betreft de ethiek: zoals de Franse journaliste Charlotte d’Ornellas zei: ‘Niet-gevaccineerden doen eigenlijk niets meer dan hun recht op keuze uitoefenen. Als de overheid die vrije keuze niet wil, moet ze eerlijk zijn, en vaccinatie verplicht maken’.

Franse presidentsverkiezingen

Hier maken we nu een politieke analyse van Macrons uitspraken. De Franse president trekt in april naar de Franse kiezer, en heeft met zijn hierboven aangehaalde uitspraken zijn beleid duidelijk uit de doeken gedaan: er is geen Macron-beleid, behalve de vaccinatie, die dan ook nog eens ‘Europees is’. Dus: ik, Macron, doe alleen wat men in andere landen ook doet, wat de voorzitter van de Europese Commissie goedkeurt, en wat de Europese wetenschap mij ingeeft.

Eigenlijk moeten we Emmanuel Macron dankbaar zijn voor zoveel helderheid.

Covid als enige programmapunt?

Tot de conclusie dat Covid het enige programmapunt is van Macron, kwam ook Frans presidentskandidaat Eric Zemmour, enkele uren voor de persconferentie van Macron en von der Leyen, voor de microfoon van de bekende Franse journaliste Sonia Mabrouk.

‘Wat Macron doet, is allerminst vreemd of toevallig,’ zegt Zemmour. ‘Dit is een politieke coup: hij instrumentaliseert met veel gevoel voor cynisme de Covidcrisis. Covid moet voor Macron de inzet van de presidentsverkiezingen worden, zodat er zeker niet over zijn desastreuze ander beleid gepraat kan worden. Zo hoeft hij niet te praten over de echte inzet van deze verkiezingen: identiteit.’

‘Macron kent de politieke peilingen zeer goed, en weet dat een meerderheid van de Fransen gezondheid belangrijker vindt dan vrijheid, en voorstander is van de gezondheidspas. Hij diept het thema nog wat verder uit door verder te polemiseren, en de breuk tussen de Fransen politiek te vergroten. Maar bij mij zal dat niet werken. Ik trap niet in deze val. Covid is niet de inzet van deze verkiezingen.’

Waarop Mabrouk Macrons politiek nog eens bevestigde door te stellen: ‘Maar wat Macron dus wil zeggen, is dat hij de kandidaat is van de wetenschap, en de orde, is.’

Zemmour warm en koud

Zemmour zelf is een voorzichtige tegenstander van het Franse Covidbeleid. Hij zegt warm noch koud te worden van een gezondheidspas, en wil zich naar eigen zeggen niet vastrijden in absolute waarheden over Covid. Daarmee distantieert hij zich van die andere Franse presidentskandidate, Marine Le Pen.

Le Pen kon afgelopen week enkele dagen lang succesvol politiek stelling nemen tegen de Franse vaccinpas, die door Macrons partij vanaf midden januari wordt ingevoerd. Dat is al heel wat gewaagder van Le Pen: zij is tenminste duidelijker dan Zemmour. Maar zo valt er wel wat voor te zeggen dat zij wel in de val trapt die Macron heeft gespannen: hijzelf is voor de rede, het Europese vernuft, en het verlichte en verantwoordelijke burgerschap.

En Le Pen? Die steunt de obscurantisten, het plebs, en zit daarmee op dezelfde lijn als de linkse presidentskandidaat Jean-Luc Mélenchon, tevens een tegenstander van de vaccinpas.

Eigenlijk doet Macron hier niet anders dan wat hij met de gele hesjes heeft gedaan in 2017: hen verbannen naar de marge van de samenleving, en hen voorhouden dat zij aan de verkeerde kant van de geschiedenis staan. En met hen ook al wie het voor hen opneemt.

Bismarck

In het midden van de Franse politiek zijn de zaken bovendien nog eens warrig. Presidentskandidate Valérie Pécresse, die geldt als de officiële establishmentsuitdager van Macron, steunt Macrons vaccinpas, maar zag een flink aantal van haar parlementsleden deze week tegen de vaccinpas stemmen, of zich onthouden.

Pécresse riep bovendien haar partijleden die een lokaal uitvoerend mandaat hebben, ook op om presidentskandidaat Zemmour niet te dwarsbomen in zijn zoektocht naar de 500 politieke handtekeningen die voor elke presidentskandidaat nodig zijn. Een medewerker van Pecresse zou zelfs gezegd hebben dat dit een openlijke strategie was, omdat Zemmour ervoor kan zorgen dat Pécresse, en niet Marine Le Pen, in de beslissende tweede verkiezingsronde geraakt.

Wat de entourage van Marine Le Pen dan weer doet besluiten, zoals uitgelegd door burgemeester van Perpignan en intimus van Le Pen, Louis Aliot. Zemmours kandidatuur heeft dus louter tot doel Marine Le Pen te verzwakken.

Besluit

Of de nationalistische en rechtse kiezer met die stelling akkoord zal blijven gaan, is onzeker. Pécresse en Le Pen kunnen volgens peilingen ongeveer evenveel kiezers verleiden: elk rond de 16%. Zemmour zit daar net onder – Macron zit rond de 25%. Zowel Pécresse, Le Pen als Zemmour maken dus kans op de tweede ronde. Opvallend is dat zowel Pécresse als Macron meer angst lijkt te hebben voor Marine Le Pen, dan voor Éric Zemmour.

Marine Le Pen, die had gehoopt al in 2017 presidente te worden, maar nu ondanks haar ideaal van een Frankrijk waarin ook de kleine man opnieuw het woord krijgt, dreigt meegetrokken te worden in het Europese Covidverhaal dat Emmanuel Macron lijkt te weven.

Of, is Zemmour verstandiger, wanneer die afwacht en lachend Otto von Bismarck citeert: ‘In een systeem met drie, is het van belang bij een van beide te zijn’?

Charlotte d’Ornellas

Emmanuel Macron: ‘Restricties voor niet-gevaccineerden zijn Europees beleid’