Vrijdagochtend keurde Brits minister van Binnenlandse Zaken Priti Patel het Amerikaanse verzoek tot uitlevering van journalist en oprichter van WikiLeaks Julien Assange goed. Hiermee komt de nu al elf jaar durende vervolging van de Australische klokkenluider in een nieuw stadium. Het is een trieste dag voor de persvrijheid. Want de uitlevering van Assange aan de VS stelt de journalist bloot aan een vervolging onder de Amerikaanse Espionage Act van 1917.

Wikileaks ontbloot oorlogsmisdaden van Westerse coalitie

Assange publiceerde in 2010 duizenden documenten die het bewijs leverden van wijdverspreide corruptie en oorlogsmisdaden begaan door de VS, het VK en hun Midden-Oosterse bondgenoten ten tijde van de oorlog in Irak. De onthulde feiten waren onthutsend. Gaande van het bewust doden van onschuldige burgers over het opzetten van ‘ondervragingsfaciliteiten’ in landen waar vrij gemarteld wordt tot het bespioneren van diplomaten van bondgenoten. Het is maar een greep uit de talloze schendingen van het internationaal recht die door WikiLeaks naar boven kwamen.

Schieten op de pianist

In plaats van aan introspectie te doen en de verantwoordelijken aan te pakken, focust de VS zich ogenblikkelijk op de klokkenluiders die achter het lek zitten. In 2010 pakten de Amerikaanse militaire autoriteiten Bradley Manning op. Deze soldaat zou zitten achter het lekken van de cockpitbeelden van een gevechtshelikopter die burgers wegmaait. Manning werd in 2013 veroordeeld maar kreeg later gratie van president Obama. Manning transformeerde in de gevangenis tot vrouw en gaat sindsdien als Chelsea Manning door het leven. In 2019 vloog ze voor een jaar terug de gevangenis in omdat ze weigerde te getuigen in een zaak tegen WikiLeaks en Julien Assange.

Assange is de hoofdvogel die de VS nu al meer dan elf jaar wil afschieten. Ondanks het feit dat hij geen Amerikaanse staatsburger is of feiten pleegde op Amerikaans grondgebied. Tot nu toe hebben ze hemel en aarde bewogen om hem te pakken te krijgen. Zo besloot Zweden – waarschijnlijk aangespoord door de VS – om Assange te vervolgen op basis van vage klachten rond ongewenste intimiteiten en aanranding. De Ecuadoraanse president Rafael Correa, die moest beslissen over een uitlevering aan Zweden, verleende Assange politiek asiel omdat de Zweedse autoriteiten weigerden te garanderen dat ze van een uitlevering geen misbruik zouden maken om Assange aan de VS over te dragen. Vanaf dan verbleef Assange in de Ecuadoraanse ambassade in Londen.

Tot Correa’s opvolger Lenin Moreno in 2019 het asiel introk, onder druk van toenmalig CIA-chef Mike Pompeo en de Trump-administratie. De Londense politie trok de Ecuadoraanse ambassade binnen en bracht Assange over naar de zwaar beveiligde Belmarsh gevangenis. Sindsdien wacht Assange daar op een beslissing over zijn vrijlating of uitlevering. Vrijdag besloot Priti Patel de Amerikanen ter wille te zijn. Assange kan nog in beroep gaan tegen deze beslissing.

Espionage Act van 1917

Waarom is het zo belangrijk dat Assange uit handen blijft van de Amerikaanse overheid? Eenvoudig gesteld heeft Assange geen kans op een eerlijk proces. De Amerikanen willen hem namelijk vervolgen onder de Espionage Act van 1917. Dit bijzonder onfris stuk wetgevend werk werd door de door sommigen geroemde maar door velen verguisde autoritair progressieve president Woodrow Wilson in het leven geroepen. De enige bedoeling was elke vorm van protest tegen de Amerikaanse intrede in WOI te criminaliseren en de kop in te drukken.

De wet is zo opgesteld dat de overheid niet kan verliezen. De beschuldigde is automatisch schuldig wanneer aangetoond wordt dat hij zonder toestemming geklasseerde informatie openbaar maakte. Daarbij kan de beschuldigde geen beroep doen op een morele rechtvaardiging omdat die informatie ernstige wandaden en criminele feiten ten laste van de overheid en politieke machtshebbers zou blootleggen. De wet van 1917 is er dus enkel om schijnprocessen mogelijk te maken. Dat maakt haar tot de grootste bedreiging van de persvrijheid in het Vrije Westen.

Het is de administratie van voormalig president Obama (D) die de wet nieuw leven inblies en inzette als wapen tegen klokkenluiders die het eigen beleid in diskrediet brachten. Zo vervolgde de Obama-administratie klokkenluider Edward Snowden. Die onthulde als NSA-medewerker dat de overheid massaal het eigen volk bespioneerde. Snowden ontvluchtte de VS en verblijft sindsdien in Moskou in ballingschap. Jawel, u leest het goed: in Moskou. Daar vinden politiek vervolgden uit de VS hun veilige haven.

Trump deed niets

Velen verwachtten dat president Donald Trump (R) de vervolging van Assange zou stopzetten. Trump liet echter na de journalist gratie te verlenen. Het gerucht doet de ronde dat Trump bezweek onder de druk van een aantal Republikeinse senatoren. Die zouden hem hebben verzekerd zijn impeachment te steunen mocht hij Assange uit de wind zetten.

Onder Biden werd de vervolging gewoon doorgezet, met nu als nieuw dieptepunt de goedkeuring van een volgzame Britse minister van Binnenlandse zaken die een uitlevering wel ziet zitten. Goed wetende dat dit het einde betekent van Assange. En dat omdat hij zijn journalistieke plicht vervulde.

Persvrijheid is lege doos, pers kijkt lijdzaam toe

Deze affaire rond Assange, Manning en ook Snowden toont aan dat de persvrijheid in het Westen onder druk staat. De VS en haar bondgenoten mogen dan wel hoog van de toren blazen over mensenrechten, wanneer die gebruikt worden om de eigen overheid aan te klagen blijkt een journalist vogelvrij en is hij zijn leven niet veilig. Onlangs kwam uit dat de CIA plannen had Assange te vermoorden indien ze hem niet in handen konden krijgen.

De zaak Assange toont aan dat het westers getoeter over persvrijheid en vrije meningsuiting holle woorden zijn. Wat nog het meest tegen de borst stuit is het gebrek aan steun van de grote persorganen voor Assange. De grote mediahuizen in de VS blijven stil en laten begaan. Ze lijken zich vooral te ergeren aan de journalistieke moed die Julien Assange aan de dag legde. Want de acties van Assange leggen pijnlijk het disfunctioneren van de media bloot. En dat steekt. Want liever dan een collega te steunen, laten ze hem uit nijd in de steek.

Zolang Julian Assange niet op vrije voeten is, heeft het Westen geen enkele morele grond om de rest van de wereld de les te lezen. Dat wordt overigens almaar beter begrepen door dictatoriale regimes allerhande. Die verwijzen maar wat graag naar Assange wanneer ze kritiek krijgen op hun omgang met de persvrijheid. Niet geheel onterecht, overigens.

Chelsey Manning

Zolang Assange vervolgd wordt, blijft persvrijheid in het Westen een lege doos