Het klopt: meer mensen aan het werk is de samenvatting van de oplossing. Maar dan heb ik slecht nieuws. Een alleenstaande die gaat werken na werkloosheid gaat er in België 7,4% op vooruit. In Duitsland is dat bijna vijf keer meer, 36%. In Frankrijk, zélfs in Frankrijk, is dat 41,4%. Het EU-gemiddelde is 38,7%, winst dus. Daarmee is eigenlijk alles gezegd.

Loswrikken

Wat niet belet dat, om overbodige ruis te voorkomen, de N-VA maar beter kan toegeven dat het waar is: Vivaldi geeft minstens de indruk in de arbeidsmarkt dingen te willen loswrikken die al jaren vastzitten. Ook onder Zweeds waren die onbespreekbaar. Met toen de CD&V en vooral Kris Peeters als blokkerende factor (en een gigantische electorale rekening als gevolg).

Of dat loswrikken ook praktische gevolgen zal hebben is zeer de vraag. Het valt op dat zelfs onze Vlaamse media, die Vivaldi in grote meerderheid gunstig gezind zijn, huizenhoge twijfels hebben. Iedereen ziet dat de voorwaarden om mensen ertoe te bewegen aan de slag te gaan zo dwaas, onduidelijk en zelfs irreëel zijn, dat niemand zich in de handen wrijft bij de gedachte aan een baan in plaats van een uitkering. Als een en ander dan ook nog eens wordt doorgeschoven naar het sociaal overleg, dan is dat alleen om van die nuloperatie helemaal zeker te zijn.

Een gerust hart

Soms kan je dat ook echt zien. Kijk gewoon eventjes naar De Afspraak met Miranda Ulens van het ABVV vorige week: zelden iemand gezien die er zo gerust op was. Wat Marc De Vos ook zei over de onwaarschijnlijke urgentie van de hervormingen, ze lachte dat smakelijk weg: de rustige vastigheid van de macht die maar al te goed weet hoe ver je komt met de verplichting een vragenlijst in te vullen. Astamoaries, zei mijn Antwerpse grootmoeder.

De socialistische partij is in haar communicatie subtieler dan de vakbond. ‘We investeren miljarden in de pensioenen van de mensen die hard gewerkt hebben,’ zei Conner Rousseau in De Zevende Dag. Dat de Eerste Minister in de Kamer het uitdrukkelijk NIET had over de pensioenen, is hem kennelijk ontgaan. En dat van die investeringen klopt ook al niet: als we het plan van minister Lalieux bekijken investeert die vooral in de pensioenen van degenen die NIET hebben gewerkt. En dat is bekeken door de electorale bril van Lalieux zelfs begrijpelijk. Tegelijk is dat het probleem van Rousseau: hoe maak je van die Franstalige lezing een Vlaamse versie? Is dat doenbaar?

Tussendoor

Intermezzo 1. Christophe Deborsu – de man probeert voortdurend zijn gelukkig huwelijk met een Vlaamse vrouw te laten transcenderen tot een staatszaak – ziet het begrotingsakkoord als bewijs voor het feit dat België werkt. Tegelijk erkent hij dat het akkoord eigenlijk niet veel soeps is, maar ‘iets is beter dan niets’. Dat klopt. Maar vinden we het echt aanvaardbaar dat de lat op de grond ligt?

Intermezzo 2. Ronduit hallucinant is wat de hoofdredacteur van Knack denkt van wat is beslist over de e-commerce. Ook hij vindt dat dat niet veel soeps is, maar we zijn toch al te laat, voegt hij er aan toe. Onze buurlanden hebben al lang alles ingepikt. En dus – nu komt het! – moeten we het omkeren: we moeten een Europese voortrekkersrol spelen in het gevecht tegen de e-commerce. Waarom moeten we per se pakjes-en-veel-meer aan huis laten leveren? Al die rondrijdende bestelwagens, kunnen we niet zonder? Om het te zeggen met de woorden van een ex-RTBf-collega: il y a des phares qui ne dépassent pas Schaerbeeck. Die worden tegenwoordig wel hoofdredacteur van Knack.

Groen gedoe

Terug naar Rousseau die nog een stap verder gaat, of, zo u wil, zijn probleem verdubbelt: we investeren ook in het klimaat, is zijn stelling, en daar zijn de werkende Vlamingen ook mee gebaat. Waarmee hij probeert het groene verhaal te accapareren. Daar is de stelling dat de transitie naar klimaatvriendelijke energie niets gaat kosten. Meer zelfs: dat gaat opbrengen, duizenden banen creëren ook.

Er bestaat daarover een Frans boekje van ene Christian Gollier. Het heet Le climat après la fin du mois. De titel zegt het: de transitie zal pijn doen en zeer veel geld kosten. Wie iets anders zegt, liegt. Het enige voordeel van onze ontsporende energierekeningen – maar dat is echt het enige – is dat we die pijn sneller dan verwacht ook voelen.

Vivaldi als citroenpers

Achter en onder dat alles zit een veel fundamenteler probleem. Vivaldi – en de samenstelling van de coalitie is daar niet vreemd aan – miskent het belang van wie werkt en daarmee het land overeind houdt. De zogeheten middenklasse. Bij wijze van boutade zou je kunnen zeggen dat de werkers waarvoor Vivaldi vooral oog heeft werkende armen zijn. Maar daar zijn ze tegen: de facto bestaat er een voorkeur voor niet-werkende armen.

In die middenklasse zijn ze gelukkig met veel. Daarom kunnen ze tegen een stootje. En omdat ze behoorlijk hard werken, zijn ze ook niet echt bezig met wat boven hun hoofd wordt beslist. Als ze weten dat ze een relatief vaste baan hebben die redelijk wordt betaald, een eigen huis en later een pensioen waarmee te leven valt, dan is het al lang goed. Maar laten het nu net die zekerheden zijn die Vivaldi vanuit verschillende hoeken onder druk zet.

Plukkippen

Wie dat zonder twijfel in de gaten heeft is Georges-Louis Bouchez. Als hij in De Zevende Dag uitlegt waarom de bonus voor de aankoop van een tweede huis niet is geschrapt, kan je dat onmogelijk afdoen als nonsens. Zijn boodschap: er is niets mis met het hebben van een tweede huis; ook dat is een pensioen. Bovendien is die benadering… ronduit liberaal.

Het neemt natuurlijk niet weg dat de middenklasse, uitgerekend door die exclusieve Vivaldi-focus op de onderkant, onrustig wordt. Omdat ze dat voelen: ze zorgen al werkend voor de grootste belastingopbrengst, maar merken dat ze er niet langer kunnen/mogen van meegenieten. Dat klopt niet.

Want net omdat ze werken, krijgen ze het statuut van rijke mens en worden ze – in de woorden van Elsevier Weekblad – de plukkip van de verzorgingsstaat. Finaal schiet daar niet één veertje van over.

Christian Gollier

De onrust van de middenklasse