Bij onze noorderburen is het hommeles. De autocorrector van mijn computerprogramma maakte daar trouwens net het Engelse homeless van en dat zou best wel eens het lot kunnen zijn van heel veel boeren aan gene zijde van Maas en Waal, als het plan van de Nederlandse minister Christiane van der Wal (VVD) doorgang vindt.

Officieel is ze minister van Natuur en Stikstof en die titel zegt genoeg over de doelstelling die ze moet behalen. De minister heeft een verregaand plan op de tafel gelegd en heeft duidelijk gemaakt dat daar niet over te onderhandelen valt. ‘Ik sta altijd open voor goede ideeën’, zei ze vorige week op tv. ‘Maar de doelen zijn klip en klaar.’ Leuke uitdrukking die ‘klip en klaar’, maar vertaald uit het politicolees wil dat gewoon zeggen: ‘Vergeet het maar dat dit nog gaat veranderen’.

‘Wat is stikstof nu ook al weer?’ Ik hoor het u al vragen, want u dacht natuurlijk jaren geleden, toen u nog op de middelbare schoolbanken zat, dat u dat niet voor de examens moest kennen. En is er dan een verschil met CO2? Ja, dat is er.

Stikstof is een scheikundig element en CO2 een scheikundige verbinding. Een scheikundig element is niet meer splitsbaar. Dat is anders met CO2, wat een verbinding is van het element koolstof (C) met twee elementen zuurstof (O). O2 betekent dus twee elementen zuurstof. Vandaar de naam koolstofdioxide. Zo, nu bent u weer even bij de les.

Op zich is er niks mis met stikstof. Het zit in natuurlijke vorm in de lucht en planten hebben het nodig om te groeien. Maar trop is te veel. Door bemesting verdampt een deel van de mest tot ammoniak, een zware stikstofsoort die neerslaat in de natuur. Dan krijg je verzuring van de grond. Heerlijk als je houdt van een landschap vol bramen en netels want die houden van zure grond, maar minder goed nieuws voor bloemen en bomen, en dus ook voor insecten die daar hun voedsel halen. Kortom, gejuich op alle banken voor dit plan. Of toch niet?

Kunstmest

Nu valt er veel af te dingen op de intensieve (melk)-veehouderij en de intensieve landbouw. Het is dieronvriendelijk, er wordt te veel kunstmest gegooid, de aarde raakt uitgeput. Ik heb zelf op mijn Andalusische finca tien jaar aan kleinschalige bio-landbouw gedaan en ik ken maar al te goed de nadelen van chemische pesticiden en het loopje dat de boeren nemen met reglementen inzake het besproeien van hun -in mijn geval- olijven. Ik zag het met eigen ogen bij mijn buren gebeuren, waar ze nog rustig hun oogst met insecticiden besproeien, amper enkele dagen voor de oogst. Verboden, maar dat kon buurman niet deren. En stikstof en ammoniakverbindingen -wat we kunstmest noemen- werden gretig op het land gegooid.

Ook in de veehouderij zijn er een hoop onethische praktijken. Maar dit debat gaat niet om dierenleed of om gifspuiterij. Het gaat om het produceren van stikstof. Wat het mestactieplan was voor nitraten, is dit stikstofplan voor stikstof. Door de plannen van de minister van Stikstof gaan er veel boeren bloeden en in een intensief landbouwland als Nederland, het land van melk en groenten, komt dat hard aan.

Concreet betekenen de nieuwe stikstofkaarten van Nederland dat bij sommigen de stikstofuitstoot met 70% naar beneden moet. Dat wil concreet zeggen dat vele landbouwers hun overall aan de wilgen moeten hangen, ook al hebben ze nog maar net zwaar geïnvesteerd. De menselijke drama’s zijn niet te overzien en de onderdaan wordt nog maar eens vermorzeld door de Europese raderen. Want vergis u niet: de bevoegde ministers in alle EU-landen voeren gewoon uit wat al langer op Europees niveau is beslist.

Boerenprotest

Op 22 juni is er een groot georganiseerd boerenprotest in Nederland. Vorig weekend kregen we daar al een voorproefje van toen een colonne boeren met tractors langs het huis van minister Van der Wal denderden. Die meteen naar buiten stormde en de boeren verweet dat haar bloedjes van kinderen schrik kregen van al dat zware boerenmateriaal.

Politiek Den Haag stond meteen op de achterste poten, want ‘voor de deur van een politicus protesteren, dat doe je niet’. Wat meteen aangeeft waar politici echt schrik van hebben. Van hun eigen leden in elk geval niet, want terwijl een meerderheid van de VVD-leden tégen dit verregaande stikstofplan stemde, wuifde premier Rutte dat resultaat van zijn eigen partij weg. Ze zouden hier gewoon mee doorgaan. Coalitiepartner D66, de links-liberalen zeg maar, pleitte er al voor om het boerenprotest van volgende week de kop in te drukken met politiegeweld. Niet meer of minder.

Probleem met de aanpak van dit soort van problemen is dat er nooit goed en lang over de zij-effecten en hun oplossingen is nagedacht. Het doet me denken aan het Gentse circulatieplan, waarbij de impact op de leefbaarheid van zelfstandige ondernemers, winkels en de echte leefbaarheid van de stad nooit goed in kaart werd gebracht. Dat krijg je met ambtenaren die nooit een halve dag in de schoenen van een zelfstandig ondernemer hebben gestaan.

Als het in Den Haag regent, dan druppelt het in Brussel, want ook hier moet er minder stikstof vallen. Vorige maandag protesteerden boeren al in Merksplas waar de bevoegde minister Zuhal Demir (N-VA) in dialoog probeerde gaan met de boeren. Het zou wel eens een heel hete boerenzomer kunnen worden.

Christiane van der Wal

We staan voor een hete boerenzomer