De nieuwe Europese energierichtlijn voor gebouwen zal de normen voor het energieverbruik en de uitstoot van broeikasgassen in residentiële en niet-residentiële gebouwen de komende jaren stelselmatig verstrengen. Tegen het huidige renovatietempo zijn die doelstellingen ook voor ons land onhaalbaar. We zullen dus een stevig tandje moeten bijsteken, zeggen specialisten.

In de aanloop naar de stemming in het Europees Parlement dinsdag rezen er twijfels of de centrumrechtse EVP wel achter het al eerder bereikte compromis met de Europese Raad zou blijven staan. Uiteindelijk kreeg de nieuwe groene regelgeving nog een behoorlijk comfortabele meerderheid achter zich, al viel het wel op dat een aantal Duitse liberale en christendemocratische parlementsleden tegenstemden. Met deze nieuwe energierichtlijn wil de EU de uitstoot van broeikasgassen door gebouwen en woningen tegen 2050 tot nul herleiden. Volgens de Europese Commissie zijn die gebouwen vandaag in de EU nog goed voor 40 procent van het totale energieverbruik en 36 procent van onze broeikasgasuitstoot.

Europa eist nu concreet dat alle nieuwe gebouwen vanaf 2030 volledig emissievrij zijn. Nieuwe overheidsgebouwen moeten dat al vanaf 2028 zijn. Daarnaast zullen alle EU-lidstaten de nodige maatregelen moeten nemen om het gemiddelde primaire energieverbruik van woningen uiterlijk tegen 2030 met ten minste zestien procent te doen dalen. Tegen 2035 moet dat al minstens met twintig procent zijn.

Verwarmingsketels

De streefcijfers voor 2030 en 2050 werden eerder ook al vastgelegd in de nieuwe Europese klimaatwet van juli 2021 en zijn dus bindend. Of ze ook haalbaar zijn is een ander paar mouwen. De Europese koepel van isolatiefabrikanten liet namelijk eerder al berekenen dat de toepassing van de nieuwe richtlijn – alleen al in de periode van nu tot 2030 – in heel de EU een jaarlijkse investering van zomaar eventjes 250 miljard euro zal vergen.

Op termijn moeten onze verwarmingssystemen volledig koolstofvrij zijn, en vanaf 2040 zijn alle verwarmingsketels op fossiele brandstoffen sowieso volledig verboden

Op termijn moeten onze verwarmingssystemen volledig koolstofvrij zijn, en vanaf 2040 zijn alle verwarmingsketels op fossiele brandstoffen sowieso volledig verboden. De subsidiëring van losstaande verwarmingsketels op fossiele brandstoffen zal al vanaf volgend jaar verboden zijn. Voor hybride verwarmingssystemen, zoals systemen waarbij je een ketel combineert met een warmtepomp of een installatie voor zonne-energie, blijven subsidies wel nog mogelijk. Daarnaast kunnen de lidstaten ook een uitzondering maken voor bepaalde types van gebouwen, zoals historisch erfgoed of kerken.

Reusachtige inspanning

Volgens het Ierse groene Europarlementslid Ciarán Cuffe, die parlementair rapporteur was voor deze richtlijn, zal deze nieuwe wetgeving de lidstaten helpen om de energierekeningen te verlagen. Hierdoor zullen zij in de EU ook duizenden hoogwaardige lokale banen kunnen creëren. Daarbij lijkt hij wel nogal vlotjes voorbij te gaan aan het torenhoge prijskaartje voor de consument en het bedrijfsleven.

Ter illustratie daarvan: cijfers van de Vlaamse overheid geven aan dat begin dit jaar amper zeventien procent van de eengezinswoningen in Vlaanderen al het optimale A+-energielabel haalde. Dertig procent van die woningen moet het daarentegen nog stellen met het allerslechtste F-label. De Vlaamse appartementen scoren wel al een stuk beter. Maar het lijdt dus geen twijfel dat er ons een gigantische renovatie-inspanning wacht. Terwijl vandaag jaarlijks hooguit één procent van onze woningen grondig energetisch gerenoveerd wordt, zou dat de komende jaren tot minstens drie procent per jaar moeten oplopen. Het totale prijskaartje daarvan zal alleen al voor ons land in de honderden miljarden euro’s lopen.

Dalende prijzen

De topman van bouwfederatie Embuild – in dezen uiteraard niet meteen een benadeelde partij – relativeert dit enigszins. “Dit is een stevige uitdaging, absoluut, maar de huidige Vlaamse regelgeving is eigenlijk al strenger dan de nu goedgekeurde Europese regels. Bijvoorbeeld wanneer het over nieuwe verwarmingsketels op stookolie of gas gaat”, stelt Marc Dillen. Daarnaast benadrukt hij vooral de nood aan een mentaliteitswijziging. “Als eindklant zal de koper van een woning nu naast een aankoopbudget vaak ook een renovatiebudget moeten voorzien voor een wat oudere woning. Hij moet zich vooraf dus vooral goed informeren over die renovatiekost en dan slim kiezen, zodat het budgettair behapbaar blijft.”

Dillen erkent wel dat het huidige renovatietempo in Vlaanderen veel te laag ligt, maar volgens hem zal de Vlaamse renovatieplicht er sowieso voor zorgen dat er almaar meer oudere woningen na verkoop grondig gerenoveerd worden. “En we stellen vast dat de markt zich daaraan aanpast, de prijzen voor oudere en weinig energiezuinige woningen dalen immers.” Dillen erkent wel dat de kaarten voor Brussel en Wallonië minder gunstig liggen, omdat de regelgeving daar nog niet zo streng is als in Vlaanderen. “Daar zullen grotere stappen moeten worden gezet, en dit geldt ook voor de meeste andere EU-landen. Voor hen wordt het inderdaad vaak lastig om de Europese doelstellingen tegen 2050 te halen.”

Ciarán Cuffe

Nieuwe Europese energierichtlijn verhoogt druk op verbouwers en kopers