Vorige week trok ik om allerlei redenen naar Londen. Een van die redenen was Leighton House. Dat ligt vlak aan Holland Park in Kensington. Het museum is de voormalige woning van de kunstschilder Lord Frederic Leighton (1830 – 1896), die in de victoriaanse tijd ook de Royal Academy leidde.

In de inkomhal toont een uitstalkast naast enkele portretten ook een gipsen afdruk van zijn handen. Leightons meesterschap wordt er volop geëerd. Het huis is ook een kunstwerk op zich waarvan de Arabische hal toch wel de kers op de taart is. De bouw van deze hal kostte de artiest meer dan de aankoop van zijn woning zelf. Naar eigen zeggen liet hij de ruimte optrekken zodat hij ‘af en toe iets moois’ had om hem ‘af te leiden’. Het voert je zo naar Damascus.

Oase van rust

De Arabische hal. (hdp)

In de bibliotheek van Lord Leighton wekt men de indruk dat de man nog maar net aan het werk was. Op zijn schrijftafel liggen brieven op een antwoord te wachten. Zoals een uitnodiging van koning Leopold II om deel te nemen aan een Belgische kunsttentoonstelling.

In het lichte atelier van de artiest is er een lange zwarte deur langs waar hij zijn schilderijen doorstak voor het transport. De deur leidt naar nergens, want de aanbouw van zijn Arabische hal blokkeerde die uiteindelijk. Een andere, kleinere, doorgang bleef wel in gebruik: het deurtje voor zijn modellen waarachter ze zich konden omkleden en warmen aan een speciaal voor hen ontworpen haardvuur. In de studio kwamen prominente tijdgenoten en kunstenaars langs, zoals een Clara Schumann. Zij speelde er voor een besloten gezelschap piano. Elke hoek en kant van Leighton House is werkelijk een parel.

Ik besloot tot slot van mijn bezoek de volle dosis kunst te verwerken met een kop thee in de koffiebar van het museum. Je hebt er een mooi uitzicht op de ruime tuin. Leighton House is daarom alleen al vandaag waarschijnlijk een fortuin waard; de vastgoedprijzen in de Britse hoofdstad swingen immers de pan uit. Een flauw winterzonnetje scheen door het glas en ik genoot van de rust die deze oase biedt in het immer drukke Londen.

Aan een ander tafeltje gaf een Amerikaanse moeder nogal opzichtig een les kunstgeschiedenis aan haar dochtertje van nog geen tien jaar oud. Het kind droeg een mooi rood loden jasje. Amerikanen laten zich doorgaans nogal moeilijk verzoenen met rust, vind ik. Maar misschien is dat iets zoals Engelsen in Spanje. In een poging om de luide klanken te verdrijven, las ik The Times. Het was de digitale versie, maar in mijn verbeelding had ik de ouderwetse broadsheet in mijn handen.

Bijbelse boodschap

Een heuse onheilstijding in het dagblad eiste mijn volle aandacht op: ‘Lyle’s drops rotting lion logo from Golden Syrup after 150 years’. Golden Syrup is een populaire siroop die nog altijd verkocht wordt in victoriaans aandoende tinnen blikjes. Lord Leighton herkende ze misschien wel, want de blikjes zien er sinds 1885 hetzelfde uit. Het is daarom volgens Guinness World Records ’s werelds oudste nog bestaande voorbeeld van branding. Je hebt tegenwoordig ook een knijpbusversie. Veel handiger dan het origineel, da’s waar, maar een stuk minder charmant. Het logo van de siroop toont op het eerste gezicht een gelukzalig slapende leeuw die omringd wordt door bijtjes. Onder de tekening lees je: ‘Out of the strong came forth sweetness’.

Het is een Bijbels citaat en verwijst naar een verhaal uit het boek Rechters. Simson, of Samson, doodt daarin met zijn blote handen een leeuw. In het kadaver van het dier vestigt zich vervolgens een bijennest. Simson haalt enige tijd later honing uit de resten van het dier en voedt er zijn ouders mee. Op zijn huwelijksfeest legt hij zijn gasten, Filistijnen, een raadsel voor: ’Uit de verslinder kwam voedsel voort en uit de sterke zoetheid’. Wie het raadsel kan oplossen – spoiler: het antwoord is de leeuw en de honing – die krijgt zijn dure kleding.

De verblinde Simson

Wat heeft dat nu allemaal te maken met de gouden siroop? Abram Lyle, de stichter van de suikerfabriek, was een Schotse calvinist en besliste 150 jaar terug dat op zijn product een duidelijke verwijzing naar de Bijbel te zien moest zijn. In onze tijd is de kans groot dat heel wat consumenten totaal geen benul hebben van wat het logo van Golden Syrup uitbeeldt. Toch besliste het bedrijf om zich na al die tijd te ontdoen van de christelijke connotatie. Het zou klanten kunnen afschrikken. Er komt een gouden leeuwenkop met een bijtje erboven en ook de slogan verdwijnt.

U mag me met veel plezier ouderwets noemen, maar ik vind het een dwaze beslissing. Overal vind je een verblinde angst voor de eigen schaduw.

Daar zat ik dan te grommen, in een huis vol kunst met Bijbelse verwijzingen geschilderd door een man die zich geen christen noemde; dat blijkt uit brieven naar zijn moeder. Zijn prachtige Arabische hal maakte van hem overigens ook geen moslim.

De koffiebar van het museum naderde sluitingstijd. De moeder en het kind waren al verdwenen. Ik dronk noodgedwongen mijn kopje leeg en legde mijn denkbeeldige krant aan de kant, de smartphone verdween in de binnenzak van mijn jas. ‘Het gaat allemaal naar de Filistijnen’, mompelde ik in mezelf, ‘net als Samson’.

Voor mijn terugkeer naar het centrum nam ik de metro. ‘Stop the war in Gaza!’, schreeuwde een sticker naar me. Gaza, de stad waar een gekortwiekte en verblinde Simson in de gevangenis door God werd verlaten. Maar ook waar Simson tot inkeer kwam en vervolgens een heleboel mensen doodde. Ik herinnerde me dat Lord Frederic Leighton van Simson en de Filistijnen een reeks tekeningen maakte. Volgens mij liggen die in een ander Londens museum.

Ter info voor de liefhebbers:

Leighton House is elke dag geopend van 10 uur tot 17.30 uur (behalve op dinsdag).
Adres: 12 Holland Park Road, Londen, in de buurt van het station High Street Kensington (metrolijn: Circle Line)

Een ticket kost ongeveer 13 euro.

Clara Schumann

Naar de Filistijnen!

Over een wereldrevolutionair en een vriend van Vlaanderen